گوشه چشمی به آیین سیزده به در با حاشیه کرونا

به گزارش سرنا به نقل از مهر ، محمد مکاری کارشناس ارشد مردم شناسی و مدیر گروه زیست محیطی پژوهشکده مردم شناسی در مقاله ای با موضوع نوروز در میان کرمانج های خراسان و با مطالعه موردی در قوچان آیین های نوروزی این منطقه از کشور را مورد مطالعه قرار داده است. در بخشی از این مقاله درباره آیین سیزده به در آمده است:

سیزده آخرین رسم از مراحل گذار شروع سال نو است که بعد از آن روز، مردم شرایط عادی زندگی خود را شروع می کنند و به طور کلی از تب و تاب سال نو فارغ می شوند. در این روز مردم خود را برای رفتن به بیرون از خانه و در دامان طبیعت آماده می کنند. آنان از صبح روز سیزده تا به هنگام عصر در مناطق خوش آب و هوا به تفریح و سرگرمی می پردازند. بازی های گروهی، ورزش کشتی چوخه، رقص های محلی و غیره از جمله بازی ها و ورزش هایی است که مردم مناطق کرمانج نشین و نیز شهر قوچان در روز سیزده به در انجام می دهند. کشتی چوخه در ایام نوروز و خاصه در روز سیزده نوروز با نواختن دهل و سرنا که ازسوی نوازندگان محلی نواخته می شود، شور و حال دیگری به این روز می دهد.

هر جا چمنی و یا خاک نرمی وجود داشته باشد آنجا محل برگزاری این کشتی است. رقص های محلی همچون رقص با چوب بازی، رقص یک قرسه و دور قرسه و چپ و راسته از جمله رقص های آیینی است که در روز سیزده به در از سوی مردان و زنان انجام می شود. در گذشته های نه چندان دور در شهر قوچان محله ای به نام عیدگاه وجود داشت که مردم قوچان روز سیزده را آنجا می گذراندند. ولی در حال حاضر یکی از مراکزی که کانون گردهم آیی مردم در روز سیزده نوروز است، بقعه سلطان ابراهیم است که مردم برای زیارت این امامزاده به آنجا می روند و در دشت های پیرامون این امامزاده به تفریح و سرگرمی می پردازند. از جمله بازی های گروهی که در سیزده به در طرفداران زیادی دارد، می توان به بازی او پشتک و یا او پشتنک و بازی پادشاه ویر و گوگ چمبه اشاره کرد.

عشایر کرمانج شهرستان قوچان معتقدند، در این روز می بایستی از روی آب روان پرید و سبزه ای را که در روزهای قبل از عید پرورش داه اند،؛ به آب انداخت. دختران دم بخت نیز مبادرت به گره زدن سبزه می کنند و معتقدند که با این کار بخت آنان باز خواهد شد. زیارت مرقد مطهر امامزادگان خاصه زیارت مرقصد امامزاده سلطان ابراهیم و همچنین زیارت قبور از جمله رسم های رایج مردم قوچان در روز سیزده است.

از دیگر آیین ها و مراسمی که در فصل بهار در بین عشایر کرمانج و روستاییان قوچان رایج است اینکه در روز ۲۳ یا هفته آخر اردیبهشت مردم دست از کار کشیده و به منطقه باباکمر می روند. بابا کمر در دو کیلومتری جنوب بیگلر در دامنه ای سبز و خرم و حاشیه چشمه ساری قرار گرفته که درختان کهنسال اطراف آن را احاطه کرده است. مردم گروه گروه پیاده و سواره به طرف باباکمر حرکت می کنند و در دامنه های سر سبز این کوه جمه می شوند و با کشتی گرفتن آن روز را سپری می کنند.

بعضی از مردم هم به عنوان نذر و نیاز گوسفندی را نیز قربانی می کنند و در همان جا بین مرم تقسیم می کنند. منطقه باباکمر از نگاه مردم قوچان یکی از مناطق زیارتگاهی محسوب می شود و معتقدند که مزار باباکمر در نقطه ای از کوه است. بنابراین بعد از انجام مراسم جشن و سرور برای زیارت و قرائت فاتحه به پای آن کوه می روند. کرمانج ها در طی سال با برگزاری آیین ها و مراسم، حس همگرایی و وفاق اجتماعی را به نمایش می گذارند، زیرا باورشان زندگی پر از فراز و نشیب سخت و آسان است و بایستی این مصائب و مشکلات معیشت و طبیعت روزگار را در چنین مواقعی از خود دور کرد و از طرفی از حال و روز همدیگر با خبر شد.