پایان «داد»ستانی به سبک ده‌نمکی/ وقتی مسعود فراستی «مات» می‌شود!
سرنا_ واکنش استادبزرگ شطرنج به نقد فراستی بر یک سریال و به پایان رسیدن سریال دادستان از جمله موضوعاتی است که در این یادداشت بررسی می‌شوند.
حدود ۲ هفته پیش و با شروع پخش سریال مسعود ده نمکی با نام «دادستان» در شبکه سه سیما، از بازگشت این کارگردان بعد از سال‌ها به تلویزیون نوشتیم. این هفته سریال او به پایان رسید. سریالی که با سوژه عدالت خواهی شروع و با ماجرای نفوذ به مجموعه زیردستان یکی از مسئولان و یا شبیه سازی قصه یک قاضی، با ارجاع به ما به ازاهایی در دنیای واقعی به پایان رسید.
ابتدای پخش سریال نوشتیم خود ده نمکی بیش از دیگران پای کار آمده است با این حال در همین چند هفته یادداشت‌ها و واکنش‌های مختلفی هم از طرف برخی منتقدان و چهره‌های فرهنگی منتشر شد اما سریال عملاً نتوانست از حد متوسط فراتر رود و باید اذعان کرد که بیش از «متن» به لطف «حواشی» دیده شد. درواقع انتظار رسانه‌ها از ده نمکی و سریالی که حالا پس از چند سریال جاسوسی و امنیتی مثل «گاندو» و «خانه امن» در تلویزیون ساخته می‌شد، صراحت، عمق و تیزی بیشتر بود، نه جنجال بیشتر.
شاید تا چند سال پیش پرداختن به برخی پرونده‌های امنیتی در قالب سریال یک اتفاق مهم بود اما حالا چگونگی پرداخت به این پرونده‌ها، ما به ازایی که پیدا می‌کنند و مصادیقی که در مجموعه‌های نمایشی سراغ آنها می‌روند نیز می‌تواند نشان دهنده جسور بودن یک اثر باشد. در چنین فضایی که حتی سریالی چون «آقازاده» هم در شبکه نمایش خانگی به فسادهای اقتصادی و موضوع آقازادگی می‌پردازد و سراغ مهمترین قوای کشور می‌رود، دیگر نفس پرداختن به این سوژه‌ها اهمیتی ندارد و صرفاً نشان می‌دهد کارگردان یا تهیه کننده دغدغه مندی پشت کار است که می‌خواهد حرف‌هایی را در قالب یک اثر نمایشی بیان کند.
ده نمکی هم اگرچه در مصاحبه‌ها بیشتر روی چنین دغدغه‌هایی تاکید داشت با این حال سریالش کمتر توانست در ساختار موفق باشد. اگرچه که خودش در گفتگوهایی که در همین چند وقت اخیر داشته بیشتر روی مواضع تند و تیز در این سریال تاکید کرده است و به طور مثال به روزنامه «جام جم» به عنوان ارگان رسمی صداوسیما گفته است: «خوشبختانه سازمان علی‌رغم فشارهایی که از بیرون وارد و هجمه تبلیغات منفی که از قسمت اول آغاز شد، همراه کار بود و این هجمه تبلیغات و جریان پشت‌پرده که به سازمان حمله کردند تا دست مسؤولان رسانه ملی نسبت به ممیزی قوی شود، بی تاثیر بود. گرچه این جریانات می‌خواستند کار اخته شود، اما با کمترین ممیزی پخش شد» در صورتیکه همانطور که پیش از این گفته شد حداقل رسانه‌ها ترجیح می‌دادند سریال با مواضع جسورانه تری پیش رود و در باب مباحث عدالت‌طلبانه در باب مسائلی که تاکنون گفته نشده است پیشگام شود.»
کارگردان «دادستان» در این چند وقت با رسانه‌های متعددی گفتگو کرد اما در بیشتر آنها روی مفاهیمی که در سریال قرار بوده تصویر شود تاکید کرده و زیربار هیچیک از نقدها به‌ویژه «شعاری بودن» بخش عمده‌ای از فضاسازی‌ها و دیالوگ‌های این مجموعه نرفته است.
ده نمکی در بیشتر گفتگوهایش نقدها به سریال را هم به افرادی نسبت داده که اساساً با او خصومت دارند و با اشاره به منتقدانی که از او دفاع کرده‌اند درباره آنها که انتقاد کرده‌اند بیان کرد که «اینها هم باید زندگی شان اداره شود و اگر با فحش دادن ما زندگی شان اداره می‌شود خواهش می‌کنم که اینها را حذف نکنند و اثر را نگاه نمی‌کنند و قرار است رسالت انقلابی شان را در حذف دیگران انجام دهند.»
سینما در سیما؛ مسعود فراستی و چالش شطرنجی با استاد بزرگ!
برنامه‌های سینمایی تلویزیون این روزها که فیلمی اکران نمی‌شود و کمتر می‌توانند به نقد سینمای ایران بپردازند به سمت آثار بین‌المللی سوق پیدا کرده‌اند. در چند وقت اخیر بیشتر باب نقد فیلم و سریال‌های خارجی به این برنامه‌های سینمایی باز شده است و نقد آثار جهان در نبود اکران‌های سینمایی در سالن‌های سینما پررنگ‌تر شده است.
برنامه «نقد سینما» که از شبکه پنج سیما پخش می‌شود هفته پیش انیمیشن سینمایی «روح» را نقد کرد و به بررسی این اثر سینمایی که واکنش‌های جهانی مختلفی هم داشته است، پرداخت. مسعود فراستی هم در میز نقد برنامه «هفت» به نقد مینی سریال «گامبی وزیر» پرداخت که یکی از پربیننده‌ترین مینی سریال‌های اخیر بوده است که از نتفلیکس عرضه شد و اخیراً در گلدن گلوب هم جوایز مختلفی را کسب کرد.
انتقادات فراستی نسبت به این مینی سریال دوباره جنجالی هم شد و واکنش‌های مختلفی هم پیدا کرد. فراستی در میز نقد این سریال گفته بود: «شطرنج در این سریال دراماتیزه نمی‌شود و نگاه حریفان به هم دراماتیزه نمی‌شود»
وی حتی درباره نحوه بازی شطرنج‌بازان هم بیان کرده بود که «انگار بازی منچ یا مار و پله دارد انجام می‌شود!»، فراستی همچنین در نقدهای دیگری به این سریال عنوان کرده بود که «من باید بفهمم فرق اسب و فیل چیست».
این سخنان فراستی بازتاب زیادی هم در شبکه‌های اجتماعی پیدا کرد با این حال این بار منتقدان کمتری نسبت به آنها پاسخگو شدند و اتفاقاً بیشتر مورد توجه خود شطرنج‌بازان قرار گرفت.
بعد از این سخنان یک استاد بزرگ شطرنج بود که در پس دفاع از سریال برآمد. پرهام مقصودلو که متنی را در اختیار سینمادیلی گذاشته بود درباره انتقادات فراستی نوشت: «اینکه ایشان انتظار دارند کارگردان و فیلمنامه‌نویس این اثر، و همچنین گری کاسپاروف به عنوان مشاورِ ارشد پروژه، فهم و سواد خودشان از شطرنج را در حدّ صفر پایین بیاورند تا سریال برای آقای فراستی از همه‌نظر قابل فهم باشد، واقعاً انتظار عجیبی است.»
وی همچنین به نقدهای فراستی اشاره و عنوان کرد: «آقای فراستی در نقدهایشان عیناً گفته‌اند: من باید بفهمم فرق اسب و فیل چیه؟!؛ و این را به‌عنوان ضعف سریال عنوان کردند! این حرف یعنی چه؟! یعنی کارگردان بیاید ۷، ۸ قسمت فقط بسازد تا به آقای فراستی حرکت مهره‌های شطرنج یاد بدهد؟! آقای فراستی اگر دنبال یاد گرفتن شطرنج هستند باید بروند کلاس شطرنج ثبت‌نام کنند؛ وظیفه‌ی یک سریال طبیعتاً آموزش حرکت مهره به مخاطبانش نیست.»
منبع: مهر
دیدگاه