پس رسانه‌ملی جای کیست؟
سرنا_ بتازگی محمدجواد ظریف برای نخستین بار مهمان یک لایو اینستاگرامی شد. پیش از او نیز رامبد جوان، رضا رشیدپور، علی علیزاده و ... در لایو اینستاگرام به بررسی مسائل پرداختند. این موضوع باعث شد بسیاری از افراد درباره قد علم کردن فضای مجازی در برابر رسانه ملی سخن بگویند.
یکی دو روز پیش محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه برای نخستین بار در یک لایو اینستاگرامی مهمان شد و به سؤالات یک خبرنگار پاسخ داد. این برای اولین بار بود که یک مقام رسمی جمهوری اسلامی، آن هم در حد وزارت، در لایو اینستاگرام گفت‌وگویی مفصل انجام می‌داد. پیش از ظریف نیز چهره‌های پرمخاطب دیگری به این عرصه پا گذاشته بودند. علی علیزاده در چندین لایو اینستاگرامی، درباره پشت‌پرده‌های سازمان صداوسیما افشاگری کرد، رامبد جوان چندین برنامه و گفت‌وگوی پربیننده را در لایو اینستاگرام به نمایش گذاشت و رضا رشیدپور نیز در سلسله لایوهای اینستاگرامی، به بحث‌های مختلفی از جمله فداکاری های کادر پزشکی در مبارزه با کرونا پرداخت. این لایوها در روزهای گذشته موجی از اخبار و تحلیل‌ها درباره پدیده لایوهای اینستاگرامی را در پی داشته است و بسیاری درباره قد علم کردن فضای مجازی در برابر رسانه ملی سخن گفتند.
لایوهای پررونق اینستاگرام
قابلیت لایو برای اولین بار سه سال پیش به نرم‌افزار تلفن همراه اینستاگرام اضافه شد، اما تا روزهای قرنطینه بر اثر کرونا، در کشور ما آن چنان مورد استفاده و استقبال قرار نمی‌گرفت. فروردین ماه امسال به یک باره موج بزرگی از لایوهای اینستاگرامی به راه افتاد که در ساعات پایانی شب، از طریق این اپلیکیشن در دسترس عموم مردم قرار می‌گرفت و طیف بسیار گسترده‌ای از موضوعات و چهره‌ها را شامل می‌شد. لایوهای مذهبی، علمی، زرد، سیاسی، خبری و... دسته‌بندی‌های مشخصی بود و شماری از چهره‌های پرفالوئر و تأثیرگذار، در دوران لایو بسیار دیده شدند. از رضا رشیدپور و رامبد جوان گرفته تا حسن آقامیری و وحید یامین‌پور و حتی بعضی شاخ‌های ساختارشکن خارج‌نشین.
رسانه ملی در دوران تازه
آن چه واضح است، این که دوران رسانه‌های یک‌سویه رو به پایان است و پلتفرم‌های تعاملی همچون اینستاگرام با قدرت سر برآورده و سهم بزرگی از بازار را طلب کرده‌اند. بنابراین برای سازمان صداوسیما به عنوان بزرگ ترین رسانه یک‌سویه موجود در کشور، باید تدبیری اندیشیده شود تا این شرایط را از سر گذرانده و سهم خود را از اوقات فراغت مردم حفظ کند. با این حال سیاست‌های اعمالی در صداوسیما، دردسرهایی ایجاد کرده است؛ از جمله این که برخی سلایق سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، از آن جا که سهمی از رسانه ملی ندارند، به اجبار به پلتفرم‌های اینترنتی روی می‌آورند. از آثار منفی این اتفاق، لاغری تدریجی گستره مخاطبان رسانه ملی و قدرت یافتن همزمان اینستاگرام است. شاید به همین دلیل باشد که وزیر امور خارجه برای نخستین بار ترجیح داد به جای سخن گفتن با عموم مردم از قاب رسانه ملی، در پلتفرمی آزادتر، هرچند با مخاطبان محدودتری ارتباط برقرار کند. راه برون‌رفت رسانه ملی از این مشکل، تغییر جدی در خطوط قرمز سیاسی حاکم بر آنتن است. باید به صاحبان اندیشه، هرچند با سلایق سیاسی متفاوت تریبون داده شود؛ به طوری که این دسته از افراد، خود را در قاب تلویزیون پیدا کنند. مسئولیت این تصمیم سخت ولی حیاتی، بر دوش مدیران سازمان صداوسیماست.
مشکلات پلتفرم‌های داخلی
سیاست کنونی که ذکر شد، در روزهای گذشته اعتراضاتی را در پلتفرم‌های اینترنتی برانگیخته است. این سرویس‌ها که به اختصار «وی‌اودی» نامیده می‌شوند، تحت نظارت نهادی به نام «سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر» (ساترا) فعالیت می‌کنند که خود یک معاونت از سازمان صداوسیماست. حدود سه هفته پیش، محمدجواد شکوری‌مقدم مدیرعامل آپارات و فیلیمو، در یک یادداشت اعتراضی، از سیاست‌های ساترا انتقاد کرد. او ضمن اشاره به این که حضور ساترا، باعث کندی رشد این پلتفرم‌ها در انتشار برنامه‌های زنده شده است، نوشت: «قوانین وضع‌شده برای لایو در حالی توسط ساترا به رسانه‌های تحت مجوز اطلاع‌رسانی شد که عملاً نشان‌دهنده نگاه ناآشنا و البته تأثیرگرفته از صداوسیمای این نهاد نسبت به لایو است... از ساترا انتظار می‌رود با ایفای درست نقش تنظیم‌گری، زمینه رقابت منصفانه را بین سرویس داخلی و خارجی فراهم کند.» در همین زمینه دکتر امیر خوراکیان معاون مرکز ملی فضای مجازی به تازگی در گفت‌وگویی اشاره‌ای تلویحی به این موضوع داشت و گفت: «یکی از سیاست‌های ما این است که هرگونه تنظیم‌گری و مقررات‌گذاری برای سرویس‌های داخلی، نباید به گونه‌ای باشد که باعث شود کار برای سرویس‌های داخلی سخت شود، اما سرویس‌های خارجی که هیچ قاعده‌ای را نمی‌پذیرند و تعهدی ندارند، راحت به هر کاری که می‌خواهند بپردازند.»
محتوا مسیرش را می‌یابد
روند گسترده شدن رسانه‌های تعاملی در کشورهای توسعه‌یافته، از مدت‌ها پیش به تدریج شروع شده و شکل متفاوتی نیز داشته است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته در حوزه رسانه، برخی شبکه‌ها در بستر همین پلتفرم‌های اینترنتی پا گرفته‌اند. در این میان شبکه‌های تلویزیونی غیرانحصاری نیز که به حکومت‌ها وابسته نیستند، سهم فراوانی از بازار دارند و با محدودیت‌های کمتر، مخاطبان را به سوی خود جذب می‌کنند. نباید فراموش کرد که به هر حال، «محتوا» راه خودش را پیدا می‌کند و با شیوه‌های گوناگون، انتشار خواهد یافت. انسداد راه‌های انتشار محتوا، در حالی که به ظاهر سیاست موفقی به نظر می‌رسد، اما نخواهد توانست جلوی توزیع آن را بگیرد.
منبع: خراسان
دیدگاه