معرفی نوازندگان کنسرت جمهوری عارف قزوینی/تاریخ فراموششان کرده بود

در این کتاب اسامی نوازندگان همکار عارف در کنسرت جمهوری ارائه شده است، نوازندگانی که تاریخ نامشان را فراموش کرده بود.

کتاب «عارف موسیقی‌دان» تألیف مهدی نورمحمدی با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۵۵۲ صفحه و بهای ۱۶۵ هزار تومان توسط انتشارات ماهور در دسترس مخاطبان قرار گرفت. این کتاب پژوهشی است درباره فعالیت‌های موسیقایی عارف قزوینی که آگاهی‌ها و اطلاعات کم نظیری در این خصوص در اختیار علاقه‌مندان قرار می دهد و زوایای پنهانی از زندگی هنری وی را که تاکنون به آنها پرداخته نشده و یا کمتر مورد توجه قرار گرفته است آشکار می‌سازد.

کتاب یاد شده که باید آن را در حکم دانشنامۀ موسیقایی عارف دانست، در ۸ فصل تنظیم شده است:

فصل ۱. استادان عارف: این فصل دارای ۳ دستاورد مهم است:

الف. عارف علاوه بر حاج صادق خرازی، مدتی نیز نزد عبدالکریم جناب قزوینی و سید جعفر لنگرودی به تحصیل موسیقی پرداخته که اشاره‌ای به این موضوع نکرده است.

ب. برای نخستین بار عکس و زندگینامه بسیار کوتاهی از سید جعفر مجتهد لنگرودی به چاپ رسیده است.

ت. دستیابی به دوبیتی تازه یاب که نشانگر تسلط فراوان عارف در خوانندگی و مرکب خوانی است، افق نوینی را درباره این ویژگی عارف به روی علاقه‌مندان می‌گشاید.

فصل ۲. صدای عارف: در این فصل با استفاده از نظرات گوناگون درباره صدای عارف، تصویری از جنس و وسعت صدا و همچنین شیوه خوانندگی وی ترسیم شده است. علت باقی نماندن صفحه از صدای عارف، امکان وجود یک لوله فنوگراف از صدای او و همچنین علت از بین رفتن صدای عارف، از دیگر مباحث این فصل به شمار می‌رود.

فصل ۳. تصنیف‌های عارف: مهم‌ترین دستاوردهای این فصل عبارتند از:

الف. کشف دو تصنیف منتشرنشده که تا کنون در هیچ یک از چاپ‌های دیوان عارف به چاپ نرسیده است و باید آنها را به دیوان عارف افزود.

ب. بر خلاف تصور رایج، عارف تصنیف «جان برخی آذربایجان باد» را نه در بازگشت از سفر استانبول بلکه در هنگام اقامت در استانبول ساخته است.

ت. برای اولین بار گوشه‌های تصنیف‌های عارف توسط جناب آقای فرید خردمند تعیین شده که اقدامی نو در شناخت شیوه تصنیف سازی عارف به شمار می‌رود.

فصل ۴. کنسرت‌های عارف: در این فصل با توجه به اسناد تازه یاب، تعداد واقعی کنسرت‌های عارف فهرست نویسی شده که کامل‌ترین فهرست تاکنون محسوب می‌شود. این فهرست نویسی اطلاعات ارزشمندی درباره علت برگزاری، مکان، زمان و مناسبت اجرا، نوازندگان همکار، اشعار و تصنیف‌هایِ خوانده شده، قیمت و مکان فروش بلیط، اعلانات و حتی تماشاگران شناخته شده این کنسرت‌ها در اختیار می‌گذارد.

فصل ۵. عارف و موسیقی: در این فصل به مسائلی همچون عارف و تأسیس مدرسه موسیقی، عقاید عارف در موسیقی، رضاقلی میرزا ظلی تنها شاگرد شناخته شده عارف و مناسب خوانی عارف پرداخته شده است. مهم ترین دستاوردهای این فصل عبارتند از:

الف. برای اولین بار فهرست کاملی از ضبط آثار عارف در صفحات گرامافون به دست داده شده که کامل‌ترین فهرست ضبط آثار عارف توسط خوانندگان قدیمی به شمار می‌رود.

ب. با دستیابی به فیلم هایِ مستندِ کمیاب و دیریاب «سیمای معاصران» و «گفت و شنودی درباره ابوالقاسم عارف قزوینی» اطلاعات بسیار ارزشمندی به علاقه‌مندان ارائه شده است. از قسمت‌های مهم این بخش، سخنان هوشنگ ابتهاج (ه. ا . سایه) شاعر مشهور و مسئول بخش موسیقی رادیو ایران درباره عارف است که برای اولین بار انتشار یافته است.

فصل ۶. همکاران هنری عارف: در این فصل، با دستیابی به منابع کمیاب و ناشناخته‌ای چون مستند تلویزیونی «سیمای معاصران» به نوازندگانی که در کنسرت‌ها یا محافل خصوصی با عارف همکاری داشته‌اند پرداخته شده است. مهم‌ترین بخش این فصل، شناسایی نوازندگان کنسرت جمهوری برای اولین بار است که در منبعی دیگر به آن اشاره نشده است.

فصل ۷. خاطرات: در این فصل خاطراتی که مربوط به جنبه موسیقایی عارف است گردآوری شده که حاوی نکاتی مفید برای علاقه‌مندان خواهد بود.

فصل ۸. اسناد شکایت عارف از گماشتگان سپهدار تنکابنی: در این فصل برای اولین بار اسناد پرونده کتک خوردن عارف به دست گماشتگان سپهدار تنکابنی پس از اجرای گاردن پارتی پارک ظل السلطان که در سازمان اسناد ملی ایران نگهداری می شود به طور کامل بیرون نویسی شده و به چاپ رسیده است که اطلاعات بسیار مهمی درباره تاریخ دقیق این واقعه و حواشی آن در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد.

نورمحمدی پژوهش‌های دیگری را نیز درباره عارف قزوینی انجام داده که از دل آنها پیشتر دو کتاب «اخبار عارف قزوینی در مطبوعات، از دوره قاجار تا عصر حاضر» و «نامه‌های عارف قزوینی» منتشر شده بودند. در این دو کتاب نیز اطلاعات پیشتر منتشر نشده‌ای به مخاطبان عصر حاضر ارائه شده بود. همچنین در کتاب «اخبار عارف قزوینی در مطبوعات، از دوره قاجار تا عصر حاضر» نیز تصنیفی از عارف درج شده بود که در منابع دیگر از جمله دیوان عارف وجود نداشت و این تصنیف بجز تصنیفی تازه کشف شده‌ای است که در کتاب «عارف موسیقی‌دان» به مخاطبان ارائه شده است.

منبع: مهر