وضعیت اسفناک گردشگری خارجی در ایران؛ با «سفر هراسی» مواجه‌ایم
بررسی‌ها نشان داد: طی ۹ ماه اخیر ۱۶ کشور به اتباع خود توصیه کرده‌اند از سفر به ایران خودداری کرده و خاک ایران را ترک کنند
از ابتدای امسال، ۱۶ کشور از قاره اروپا، امریکا، آسیا و اقیانوسیه به اتباع خود توصیه کرده‌اند که به ایران سفر نکنند یا اگر در ایران هستند به سرعت خاک ایران را ترک کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که طی ۹ ماه اخیر، دولت کشور‌های فرانسه، هلند، اسپانیا، پرتغال، کانادا، انگلیس، امریکا، نیوزیلند، ایرلند، هند، دانمارک، سنگاپور، آلمان، سوییس، هنگ‌کنگ و ژاپن یا در وب‌سایت وزارت خارجه‌شان یا در اعلام رسانه‌ای به اتباع خود درباره سفر یا تداوم اقامت در ایران هشدار داده‌اند. در وب‌سایت وزارت خارجه ۷ کشور هلند، کانادا، انگلیس، امریکا، نیوزیلند، ایرلند و هنگ‌کنگ، هشدار سفر به ایران با رنگ قرمز یا در سطح ۴ که بالاترین سطح هشدار سفر خارجی است، مشخص شده است. در وب‌سایت اغلب کشورها از این فهرست ۱۶ گانه، هشدار سفر به ایران به تنش‌های منطقه‌ای گره خورده است.
تاکید برخی کشورها به اتباع‌شان این است که از هرگونه ارتباط با فعالان سیاسی و مدنی در ایران خودداری کرده و در هیچ بحث و اعتراض مدنی یا سیاسی، حتی به صورت ناظر بی‌طرف و به عنوان شنونده و بیننده هم حضور و مشارکت نداشته باشند. برخی کشورها، با معرفی برخی اعمال مجرمانه و مشمول مجازات کیفری و شرعی در ایران ازجمله، همجنس‌گرایی، تبلیغ سایر ادیان، توهین به مقدسات، واردات و مصرف گوشت خوک، الکل و موادمخدر، به اتباع خود هشدار داده‌اند که از ارتکاب به این جرم‌ها خودداری کنند.
برخی کشورها حتی درباره بیماری‌های بومی در مناطق مختلف ایران، لرزه‌خیزی نقاط مختلف ایران، چگونگی دریافت خدمات درمانی در صورت بیماری یا حادثه، ضرورت رعایت مناسبات مذهبی و شرعی در ایران هم توضیحات مفصلی منتشر کرده‌اند. اطلاعات منتشر شده در وب‌سایت تمام کشورها از این فهرست ۱۶ گانه، در روز‌های اخیر به‌روزرسانی شده یا اینکه دولت‌ها تاکید دارند که این توضیحات و هشدار‌ها تا پایان سال جاری میلادی هم قابل استناد است.
اکتبر ۲۰۲۴ در وب‌سایت کشور هند در مشاوره سفر به ایران نوشته شده: «ما از نزدیک تشدید اوضاع امنیتی در منطقه را زیرنظر داریم. به اتباع هند توصیه می‌شود از سفر‌های غیرضروری به ایران خودداری کنند. از کسانی که در حال حاضر در ایران اقامت دارند، تقاضا می‌شود هوشیار بوده و با سفارت هند در تهران در تماس باشند.»
نوامبر ۲۰۲۴ در وب‌سایت کشور نیوزیلند در مشاوره سفر به ایران نوشته شده: «به دلیل احتمال وقوع ناآرامی‌های مدنی خشونت‌آمیز، خطر دستگیری یا بازداشت و وضعیت نابسامان امنیتی در منطقه، به ایران سفر نکنید. تنش‌های منطقه‌ای در خاورمیانه بالاست و می‌تواند به سرعت تشدید شود و وضعیت امنیتی ممکن است بدون اطلاع قبلی بدتر شود. در یک حمله یا درگیری‌های مسلحانه، توصیه‌های مقامات محلی را دنبال کنید. درگیری‌های جاری در لبنان و سرزمین‌های اشغالی فلسطین می‌تواند به افزایش تنش‌ها در سایر مناطق خاورمیانه منجر شود. افزایش تنش همچنین ممکن است به بسته شدن فضای هوایی، لغو پرواز‌ها و تغییر مسیر‌ها و سایر اختلالات سفر منجر شود. تحولات و تنش‌های سیاسی در داخل ایران و منطقه و همچنین رویداد‌های بین‌المللی و تحریم‌ها علیه ایران، تظاهرات و ناآرامی‌های داخلی را در پی خواهد داشت. در تمام موارد دستگیری یا بازداشت در ایران، توانایی دولت نیوزیلند برای ارائه کمک کنسولی به نیوزیلندی‌ها بسیار محدود است. اگر در ایران بازداشت شده باشید، نمی‌توانیم دسترسی کنسولی یا دسترسی به نمایندگی قانونی را تضمین کنیم.»
ملاقات‌های کنسولی در مورد یک تبعه فرانسوی- ایرانی مجاز نیست، زیرا ایران تابعیت دوگانه را به رسمیت نمی‌شناسد و حضور کنسولی در جلسات دادرسی در طول محاکمه احتمالی تضمین نمی‌شود. ایران، هدف اقدامات تروریستی از سوی سازمان‌هایی است که توانایی عمل و عزم خود را برای ادامه حملات خود ثابت کرده‌اند. تروریسم می‌تواند بی‌رویه باشد و مکان‌های تجمع، از جمله مکان‌هایی را که خارجی‌ها در آن تردد می‌کنند، هدف قرار بدهد. احتمال حملات تروریستی بیشتر در آنجا زیاد است.»
دسامبر ۲۰۲۴ در وب‌سایت کشور آلمان در مشاوره سفر به ایران نوشته شده: «ما نسبت به سفر به ایران هشدار می‌دهیم. از شهروندان آلمانی خواسته می‌شود ایران را ترک کنند. وضعیت در سراسر منطقه همچنان متلاطم و بسیار متشنج است. به گفته وزارت اطلاعات، ایران در وضعیت جنگی قرار دارد. بسته شدن طولانی‌تر حریم هوایی، فرودگاه‌ها و مرز‌های زمینی ایران و همچنین لغو بیشتر پرواز‌ها را نمی‌توان منتفی دانست. تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه خطوط هوایی ایران ایر، ماهان ایر و سا‌ها از ۱۴ اکتبر ۲۰۲۴ اجرایی شده و پرواز‌ها به اتحادیه اروپا، بلافاصله پس از انتشار این تصمیم متوقف شد. حتما دستورات نیرو‌های امنیتی محلی را دنبال کرده و رسانه‌ها را از نزدیک رصد کنید. کمک از سوی سفارت آلمان در تهران به افراد دوتابعیتی ایرانی - آلمانی غیرممکن است.
اگر در گذشته انتقاداتی نسبت به کشور و نظام سیاسی آن داشته‌اید، به ایران سفر نکنید. نمایندگی مسوول آلمان در خارج از کشور فقط می‌تواند به میزان بسیار محدودی پشتیبانی کنسولی ارائه بدهد و نمی‌تواند از شما در برابر تعقیب کیفری محافظت کند. از ویزای خود فقط برای اهداف ذکر شده در آن استفاده کنید. سوءاستفاده از ویزا می‌تواند عواقب جدی از جمله دستگیری و محکومیت یا اخراج داشته باشد. با احتیاط و فقط با مجوز عکس و فیلم بگیرید. تحت هیچ شرایطی از هواپیما‌های بدون سرنشین استفاده نکنید، از اظهارنظر در مورد شرایط و رویداد‌های سیاسی ایران خودداری کنید.
نوامبر ۲۰۲۴ در وب‌سایت کشور کانادا در مشاوره سفر به ایران نوشته شده: «از هر گونه سفر به ایران به دلیل شرایط امنیتی ناپایدار، تهدید منطقه‌ای تروریسم خودداری کنید. اگر می‌توانید از مسیر‌های تجاری از ایران خارج شوید. توانایی ما برای ارائه خدمات کنسولی در ایران بسیار محدود است. تشدید تنش‌ها در منطقه می‌تواند خطرات امنیتی ایجاد کند و این شرایط ممکن است به اختلال در سفر، ازجمله لغو پرواز و بسته شدن فضای هوایی منجر شود.»
اکتبر ۲۰۲۴ در وب‌سایت کشور انگلیس در مشاوره سفر به ایران نوشته شده: «از هر گونه سفر به ایران خودداری کنید. اگر برخلاف توصیه‌های بخش امور خارجه سفر کنید، ممکن است بیمه مسافرتی شما باطل شود. در منطقه خاورمیانه تنش وجود دارد. این وضعیت می‌تواند به سرعت تشدید شود و خطراتی ایجاد کند. ممکن است پرواز‌ها لغو شوند. حمایت دولت بریتانیا در ایران بسیار محدود است. فرض کنید هیچ کمک کنسولی حضوری در شرایط اضطراری امکان‌پذیر نخواهد بود و اگر در ایران به مشکل برخوردید، دولت بریتانیا نمی‌تواند به شما کمک کند.»
آگوست ۲۰۲۴ در وب‌سایت کشور ایالات متحده امریکا در مشاوره سفر به ایران نوشته شده: «شهروندان امریکایی به هیچ عنوان نباید به ایران سفر کنند. دولت امریکا با جمهوری اسلامی ایران روابط دیپلماتیک و کنسولی ندارد. دولت ایالات متحده قادر به ارائه خدمات کنسولی معمول یا اضطراری به شهروندان امریکایی در ایران نیست.»
آوریل ۲۰۲۴ کشور پرتغال در مشاوره سفر به ایران به اتباع خود توصیه کرد: «با توجه به شرایط داخلی ایران هرگونه سفر به این کشور ممنوع است و به اتباع مقیم ایران به دلایل امنیتی توصیه می‌شود که این کشور را ترک کنند.»
آوریل ۲۰۲۴ دولت ژاپن به اتباع خود درباره سفر به ایران توصیه کرد: «از تمام سفر‌ها به ایران اجتناب شود و تا زمانی که پرواز‌های تجاری برقرار است اتباع مقیم ایران خاک این کشور را ترک کنند.»
کشور سوییس، اول نوامبر ۲۰۲۴ سفر به ایران را ممنوع اعلام کرد و آوریل ۲۰۲۴، دولت دانمارک از اتباع خود خواست که از سفر به ایران خودداری کرده یا هر چه سریع‌تر خاک ایران را ترک کنند.
سایه مرگ بر سر صنعت گردشگری
دولت سیزدهم البته وقعی به این تک‌صدایی نمی‌گذاشت. حالا تبعات شکست ۵ ساله صنعت گردشگری به دولت چهاردهم رسیده، اما فعالان این صنعت می‌گویند که این دولت هم تکاپویی برای بازگرداندن رونق به این صنعت در حال مرگ ندارد.
طی هفته‌های اخیر، وزیر میراث فرهنگی در اشاره به تاثیرات گسترده «ایران هراسی» گفت که حتی نهاد‌های بین‌المللی هم ارتباط‌شان را با ایران قطع کرده‌اند و با ذکر این نگرانی، به نوعی در جبهه حمایت از فعالان حوزه گردشگری ایستاد ولی راهنمایان‌تور و صاحبان آژانس‌های مسافرتی می‌گویند که اتفاقا، تنها فردی که می‌تواند برای زنده کردن صنعت گردشگری، کاری انجام بدهد، وزیر امورخارجه است و بس که البته در این ۴ ماه و اندی که از فعالیت دولت چهاردهم می‌گذرد هم، هیچ تلاشی از سمت وزارت امورخارجه برای رفع «ایران هراسی» صورت نگرفته یا تلاشی هم اگر بوده، در حدی بی‌رمق است که نه تنها به پادزهر «ایران هراسی» تبدیل نشده بلکه دامنه هراس از ایران را به «گریز» از ایران توسعه داده است.
امیرحسین حبیب‌زاده؛ راهنمای تور و استاد دانشگاه می‌گوید که پیش از سال ۱۳۹۸، تور‌های متعدد با حجم انبوهی از گردشگران اروپایی را برای ایام نوروز و سایرمناسبت‌های ملی و بازدید از بنا‌های تاریخی ایران مدیریت می‌کرد ولی امسال برای شب یلدا، فقط یک تور و آن هم با دو گردشگر ایرانی عازم کویر لوت داشت و بس: «پاییز ۱۳۹۵ میزبانی یک گروه ۲۸ نفره از گردشگران هلندی را در شیراز برعهده داشتم و حضور این گردشگران، با شب یلدا مصادف شد. در آن ایام، خانه‌های متعددی در تهران و اصفهان و شیراز و رشت پذیرای گردشگران خارجی بودند و با شام ایرانی از ایشان پذیرایی می‌کردند.
شب یلدای سال ۱۳۹۵ هم این گردشگران هلندی را به یکی از این خانه‌ها بردیم که با موسیقی سنتی و حافظ‌خوانی و کلم پلوی شیرازی و خرمالو و انار و هندوانه پای یک کرسی ایرانی از ایشان پذیرایی شد و توریست‌های هلندی، در جشن یلدای ما شرکت کردند و البته مشاهده و حضور در این مراسم، برای این گردشگران اروپایی بسیار جذاب بود. تا سال ۱۳۹۸، پذیرایی از گردشگران اروپایی و برنامه‌ریزی برای تور چهارشنبه‌سوری و نوروز و شب یلدا، یک رویه معمول برای راهنمایان تور و آژانس‌های مسافرتی بود ولی از نیمه دوم ۱۳۹۸، ورود گردشگر خارجی به ایران، تقریبا به صفر رسیده.
آخرین مهمانان خارجی من، دو تاجر از کشور عمان بودند که چند روز قبل به ایران آمدند و البته قصد سفرشان، تجاری و بازرگانی بود و گردشگر محسوب نمی‌شدند در حالی که در فاصله سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸ وقتی پرواز از مقصد ترکیه در فرودگاه امام بر زمین می‌نشست، از مجموع ۳۰۰ مسافر یک پرواز، حداقل ۸۰ نفرشان توریست بودند.
صاحب یک آژانس گردشگری برگزار‌کننده تور شب یلدا می‌گوید که طی ۵ سال اخیر، نه تنها تعداد گردشگران خارجی کاهش بسیار زیادی داشته، حتی گردشگری داخلی هم شکست خورده، چون قیمت تور‌ها با جیب مردم همخوانی ندارد: «کاهش مشتری آژانس گردشگری، مساوی با کاهش درآمد است. در ۵ سال اخیر، تعداد زیادی از همکاران ما به دلیل کاهش شدید درآمد، شغل‌شان را تغییر دادند و از صنعت گردشگری به حرفه دیگری رفتند.»
یکی دیگر از صاحبان آژانس گردشگری درباره آنچه در ۵ سال اخیر بر سر صنعت گردشگری آمد، با زبان صریح‌تری توضیح می‌دهد: «گردشگری ایران در این ۵ سال صفر شد. وضعی که امروز شاهدیم، کاهش ورود گردشگر نیست بلکه نابودی صنعت گردشگری است. وضع این صنعت به حدی اسف‌بار شده که بنیاد مستضعفان، ناچار به فروش هتل‌هایش شده در حالی که تا ۵ سال قبل، تمام تور‌های ورودی به کشور، در هتل‌های بنیاد مستضعفان مستقر می‌شدند و رونق و درآمدزایی ورود گردشگر خارجی در حدی بود که بنیاد مستضعفان، یک آژانس گردشگری ویژه برای جذب این توریست‌ها داشت ولی حالا هتل‌هایش را برای فروش گذاشته، چون دیگر راهنمای تور ورودی نداریم و، چون گردشگر ورودی نداریم، بنابراین، ورودی هتل‌های بزرگ بنیاد مستضعفان و از جمله هتل استقلال، کاملا صفر شده است.
مسافرانی که وارد کشور می‌شوند و به زیارت حرم امام رضا و بقعه شاهچراغ می‌روند، گردشگران زیارتی هستند و توریست فرهنگی محسوب نمی‌شوند ولی وزارت میراث فرهنگی، این افراد را در فهرست توریست فرهنگی قرار می‌دهد همان‌طور که یک راننده ترانزیت ورودی از مرز غرب و خروجی از مرز شرق را هم توریست محسوب می‌کند. ۵ سال است که اروپا به اتباعش تاکید می‌کند به ایران سفر نکنید و ۵ سال است که گردشگران اروپایی از سفر به ایران خودداری می‌کنند، چون به دنبال اتفاقات ۵ سال اخیر، از این هراس دارند که به محض ورود به ایران، دستگیر شوند.
البته یک نکته را متذکر می‌شوم و اینکه حتی پیش از سال ۱۳۹۸ هم گردشگران ورودی ایران، افرادی بودند که به تمام کشور‌های دنیا سفر کرده بودند و ایران، آخرین مقصدشان بود علاوه بر اینکه تمام گردشگران ورودی به ایران، میانه سنی بالای ۵۰ سال دارند و به دلیل ممنوعیت شرعی وجود مشروبات الکلی و سایر تفریحاتی که در ایران نیست و همچنین به دلیل اجبار حجاب برای خانم‌ها، توریست‌های جوان و گروه سنی کمتر از ۴۰ سال اصلا به ایران سفر نمی‌کنند. بنابراین، حتی پیش از سال ۱۳۹۸ هم گردشگران فرهنگی ما از کشور‌های اروپایی، گروهی بودند که با زبان محترمانه به ما می‌گفتند که به اجبار به ایران آمده‌اند، چون می‌خواستند پرسپولیس و پاسارگاد را ببینند.
وضعیت صنعت گردشگری ایران ارتباط مستقیم با فضای سیاسی کشور دارد. صنعت گردشگری ایران در تمام سال‌های دهه ۱۳۶۰ و به دلیل جنگ ۸ ساله و فضای پس از جنگ تعطیل بود و در دهه ۱۳۷۰ هم از شرایط سیاسی آن زمان تاثیر گرفت و بنابراین در هیچ یک از سال‌هایی که گذشت، با رونق گردشگری مواجه نبوده و نیستیم، چون گردشگر جوان و درآمدساز و با نشاط اصلا به ایران نمی‌آید و در عوض به ترکیه می‌رود که در ساحل شنا کند و به کلوب شبانه برود و مشروب بخورد و در کنار همه این تفریحات، از آثار تاریخی هم بازدید کند در حالی که ما در ایران، حتی برای آن گردشگر سالمند هم هیچ تفریحی جز یک رستوران سنتی نداریم و البته این گردشگر سالمند هم جز خرید سوغاتی، هیچ نفعی برای صنعت گردشگری ما ندارد.
دیدگاه