پشت پرده فروش آثار هنری/ آیا هنرمندان موافق قیمت‌گذاری نجومی‌ هستند؟/امضا بزن میلیاردی آب کنم!

در فیلم هیولا ساخته مهران مدیری یکی از شیوه‌های پول سازی  از طریق خرید و فروش آثار هنری عنوان می‌شود. اما این سریال طنز از درام پشت پرده این اقدام نیز پرده برمی‌دارد.موضوعی که در سریال داوینچیز ساخته افشین محمدی و زخم کاری ساخته محمد حسین مهدویان نیز به فراخور به آن اشاره شد.

آثار هنری که در واقع نه به قیمت اصلی بلکه به واسطه قیمت گذاری کذایی دلالی بی‌نام و نشان در عرصه هنر با مبالغ چند ده میلیون و حتی چند میلیارد به فروش می‌رسد در واقع در برخی مواقع نقاشی‌های ساده‌ای هستند که در سوپر مارکت و قهوه خانه هم می‌توان روی دیوارها مشاهده کرد.یا آثاری که صرفاً به دلیل امضای هنرمند خاصی مطرح شده‌اند اما هنرمندان دیگه نمونه‌های بسیار فاخرتری از آن تولید کرده‌اند.

اما آیا واقعیت فروش و حراج آثار هنری به مانند این فیلم و سریال‌ها است؟

صحبت با تعدادی از هنرمندان که البته تمایل به انعکاس نامشان نداشتند نشان می‌دهد که بازار مخفی در کنار بازار عیان خرید و فروش آثار هنری شکل گرفته است. اما فعالان این بازار چه کسانی هستند؟

از مجموعه دار و نقاش تا دلالان بی نام و نشان

در شکل گیری بازار بی‌شک باید تقاضا وجود داشته باشد وگرنه هیچ وقت نمی‌تواند رشد کند. این دیدگاه یکی از مجموعه دارهاست. او معتقد است اگر فروش آثار هنری با قیمت گذاری‌های نجومی ‌شکل گرفته و عده‌ای از این مسیر ثروت هنگفتی به جیب می‌زنند به دلیل این است که عرضه و تقاضا وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه در قیمت‌گذاری گاهی خود هنرمند و حتی گالری‌دار هم مشارکت می‌کنند، افزود: حتی ممکن است با بزرگنمایی یک نقاش یا آثار او منجر به فروش هر چه بیشتر شوند.

این اظهارات در حالی است که قیمت گذاری اصلی آثار هنری مشخص نیست باید توسط چه نهادی عملیاتی شود. به طوریکه ضعف نظارت‌ها و کنار کشیدن دولت از این مقوله موجب شده تا تجربه‌ای مانند فروش غیرقانونی در حراجی تهران شنیده شود.

کسی که هنرمند نیست در قیمت گذاری دخالت دارد

یکی از هنرمندان نقاشی با بیان اینکه به دلیل آشفته بازار فروش آثار هنری سال‌ها است از این حوزه کناره گیری کرده است، گفت: بنده 20 سال است در حوزه نقاشی و خطاطی کار می‌کنم. اما با دیدن وضعیت قیمت گذاری آثار هنری و دخالت دلالان کنار کشیدم و برای خودم کار می‌کنم.

این هنرمند معتقد است قیمت گذاری آثار هنری توسط افرادی که اصلاً هنرمند نیستند انجام می‌شود و این در حالی است که باید نظر مخاطب در نظر گرفته شود.

وی افزود: در این میان هنرمندان جوان به هیچ عنوان در چرخه فروش جایگاهی ندارند مگر اینکه دست به دست همین دلالان داده و از مشاوره آن‌ها با پرداخت درصدی  از فروش بهره‌مند شوند.

هنرمندان بی‌تأثیر اما تاجران موفق

جابه جایی پول‌های کلان در فروش آثار هنری در وضعیتی اتفاق می‌افتد که به تعبیر یکی از نقاشان،  هنرمند باید با اثر خود در جامعه تأثیرگذار باشد نه اینکه صرفاً به عنوان کالای پول ساز برای خرید و فروش آن را تولید کرده باشد.

این هنرمند معتقد است متاسفانه به دلیل شرایط بدی که در بازار خرید و فروش آثار هنری به وجود آمده است، هنرمندان مجبور می‌شوند که از اثرگذاری آثار خود چشم پوشی کرده و برای فروش تن به بازی دلالان بدهند و حتی کار سفارشی و جعلی را بپذیرند.

وی تاکید کرد: در وضعیت فعلی دو نوع هنرمند داریم. گروهی که دکوراتیو کار می‌کنند که پولی به دست بیاورند و گروهی هم سال‌ها است پشت در حراج تهران مانده‌اند.

وی افزود: حتی سن و سال ملاک راه یافتن به حراج تهران شده و اگر چهار هنرمند کاملاً سبک و آثار مشابه دارند، آن افرادی که سن بالاتری دارند می‌توانند به حراج تهران راه یابند.

به گفته این هنرمند لازم است برخی هنرمندان دهه‌ها صبر کنند تا دیده شوند و طوری القا می‌کنند که هنرمند فوت شده و مسن بهتر است. فارغ از اینکه کارش و سبکش چقدر بهتر از آثار منتخب حراج تهران باشد.

دور از انتظار نیست که در این بازار به حال خود رها شده هنرمند اخلاق‌مدار به حاشیه رانده شود و فضا برای  فعالیت گروهی که ارزش و جایگاه هنر را در حد کالایی برای دلالی تنزل داده‌اند، فراهم شود.