حقیقتی که تئاتر از جنگ جهانی دوم فاش می‌کند!
نمایش «حقیقت راشل» به نویسندگی و کارگردانی صادق وفایی با موضوع جنگ و مرتبط با جنگ جهانی دوم از اسفند سال جاری در کارگاه نمایش مجموعه تئاتر شهر روی صحنه می‌رود.
صادق وفایی نویسنده، کارگردان و بازیگر نمایش «حقیقت راشل» که قرار است اسفند سال جاری در کارگاه نمایش مجموعه تئاتر شهر روی صحنه برود، درباره روند تولید این اثر نمایشی گفت: سرآغاز متن «حقیقت راشل» مربوط به سال ۱۳۹۳ است که قصد داشتم نمایشنامه‌ای ضد جنگ بنویسم. بستر زمانی‌اش هم به‌طور مشخص مربوط به حوزه مطالعاتی‌ام یعنی جنگ جهانی دوم بود که علاقه زیادی به آن دارم. متن را در آن سال نوشتم و عنوان «جنگ کی تمام می‌شود؟» را هم روی پیشانی‌اش قرار دادم. اما تلاش‌ها برای اجرای آن متن بی‌فرجام ماند و در فراخوان‌ها و درخواست‌های اجرا در سالن‌ها ناکام ماندم. بنابراین از آن متن اولیه، یک نمایشنامه رادیویی و یک رمان استخراج کردم که رمان سال ۱۳۹۸ توسط انتشارات هیلا به چاپ رسید و نمایش رادیویی هم همان سال در قالب آثار جوانان علاقه‌مند به کار رادیویی از رادیو نمایش پخش شد.
وی در ادامه توضیح داد: از سال ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۳ که بازه زمانی ۱۰ ساله‌ای را شامل می‌شود، مطالعات عمیق‌تری درباره تاریخ یهودیان و جنگ جهانی دوم داشتم که به موجب آن، کتاب‌هایی چون «نبرد من» هیتلر که البته این‌کتاب منصوب به آدولف هیتلر است و نمی‌دانم چه‌حجمی از آن به قلم خود او است، «زندگی من» زندگینامه خودنوشت گلدا مایر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، «اختراع قوم یهود» اثر شلومو زند، «۱۰ غلط مشهور درباره اسرائیل» اثر ایلان پاپه، «یهودیان و حیات اقتصادی مدرن» نوشته ورنر سومبارت، «هولوکاست؛ پیگرد و کشتار یهودیان» نوشته الکساندر براکل، «یادداشت‌های روزانه» نوشته داوید روبینوویچ، کتاب «موسی» نوشته گرهارد فون‌راد، مجموعه مقاله «بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی»، «موسی و یکتاپرستی» زیگموند فروید، «آیشمن در اورشلیم» نوشته هانا آرنت، «زنی در برلین» که نویسنده‌ای ناشناس دارد و «فاتحین جهانی» نوشته لوئیس مارشالکو را خواندم و نکته‌برداری کرده و درباره‌شان مقاله نوشتم.
وفایی اظهار کرد: این مطالعات باعث شد متن «جنگ کی تمام می‌شود؟» را دوباره و سه‌باره بازنویسی کنم و به «حقیقت راشل» برسم. البته درباره متن این کار این توضیح هم الزامی است که صرفا جنبه تاریخی و راست و دروغ وقایع در آن مطرح نیست و کارکرد رسانه هم این میان مطرح است که در این زمینه هم می‌توانم مخاطبان کار را به کتاب‌هایی چون «دیگر اخبار نخوانید!» نوشته رولف دوبِلی، «امپراتوری توهم» اثر کریس هجز و «اخبار» نوشته آلن دوباتن ارجاع بدهم. بنابراین متن «حقیقت راشل» که بنا است روی صحنه برود، هم درباره تاریخ است هم رسانه و تقاطع این ۲ مفهوم را به مخاطب نشان می‌دهد.
این نویسنده و کارگردان تئاتر یادآور شد: هشت‌سال پیش، نسخه‌ای از این‌کار را آماده و به یکی سالن‌های دولتی ارائه کردیم که کار را رد کردند و البته الان از آن اتفاق بسیار خرسند و خوشحالم چون اگر در آن موقعیت اجرا می‌رفتیم و پویایی متن و چالش‌های خودمان متوقف می‌شد، «حقیقت راشل» با شکل و شمایل امروزش روی صحنه نمی‌رفت و احتمالا مشغول کار روی متن دیگری بودم. به هرحال با طرح این‌مساله بین دوستان گروه نمایشی «مانا» که متن را برای اجرا آماده کرده و از مشاوره‌های دوست و همکارم جلال محبی نویسنده و بازیگر تئاتر هم بهره برده‌ام، روند تمرین‌ها را شروع کردیم. اما با برگزاری ۲ جلسه تمرین در هفته، به این‌نتیجه رسیدیم که کار به پایان سال ۱۴۰۳ نخواهد رسید و باید فکری کرد. بنابراین تمرین‌ها را فشرده‌تر برگزار کردیم که این ماجرا فشار زیادی را به دوستان بازیگر و عوامل کار وارد کرد چون بیشترشان شاغل هستند و هماهنگی ساعات تمرین مشکل بود. با تحمل این فشارها کار به مرحله آمادگی برای بازبینی رسید و سالنی را برای اجرا در نظر گرفتیم که در نهایت، با توجه به صحبت‌هایی که برای اجرا در کارگاه نمایش مجموعه تئاتر شهر داشتیم، بنا شد کار را در این سالن ارائه کنیم. به‌جز عوامل کار که برای رساندن نمایش تلاش زیادی کردند باید از مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و فرهنگسرای ارسباران نیز برای همکاری و همیاری‌شان تشکر و قدردانی داشته باشم.
کارگردان «حقیقت راشل» درباره وضعیت تأمین هزینه‌های تولید این اثر نمایشی، تأکید کرد: هزینه‌های این‌نمایش به‌طور شخصی فراهم شده است. البته با توجه به طرحی که از ابتدای نوشتن متن در ذهن داشتم، از طراحی مفهومی و فرم لباس و صحنه که یک اتاق خرابه در آخرین روز جنگ جهانی دوم و یک استودیوی برنامه تلویزیونی بودند، به کنار گذاشتن این طرح رسیدیم و در حال حاضر، حرف بصری نمایش را لباس‌ها، اسلحه‌ها، ۲ چهارپایه و یک جعبه مهمات جنگی می‌زنند که برخی از آنها را داشتم، برخی را خریدم و برخی را کرایه می‌کنم. اما در مجموع و با وجود شرایط سخت اقتصادی، فشار چندانی از نظر مالی به کارگردان و گروه وارد نشد.
وفایی در پایان سخنان خود درباره شیوه اجرای نمایش و ویژگی‌های مدنظر در طراحی‌های «حقیقت راشل»، گفت: بازی‌های نمایش هم در چارچوب واقع‌گرا و سوررئال قرار دارند. یعنی تماشاگر از یک بازیگر هم جنس بازی واقعگرایانه را می‌بیند هم در بخشی که به متون کلاسیک و آثار شکسپیر ارجاع داده می‌شود، بازی فراواقع‌گرایانه و آرکائیک را شاهد است. اما فضای کلی کار واقعگرایانه است. «حقیقت راشل» دکور ویژه‌ای ندارد و همان‌طور که گفته شد اسباب و لوازم اصلی ما ۲ چهارپایه و یک جعبه مهمات هستند چون به این‌جمع‌بندی رسیدیم که نمایش به چیزی بیشتر از این نیازمند نیست و می‌تواند حرف خود را با همین لوازم بزند. البته طراحی نور و صدا هم در این‌زمینه در حکم مکملی حیاتی عمل می‌کنند.
عوامل نمایش «حقیقت راشل» عبارتند از نویسنده و کارگردان: صادق وفایی، مشاور کارگردان: جلال محبی، بازیگران به ترتیب ورود: صادق وفایی، سایه کبیری، پیام کیانی، بهمن وخشور و مهدی حیدری، نور و صدا: حانیه محمدبیکی، طراح پوستر: بهمن وخشور.
دیدگاه