معاون هنری چه زمانی تئاتر را از بلاتکلیفی درمی‌آورد!/تئاتر ایران بدون مدیرکل

۲۴ آذر سال جاری بود که طی حکمی از سوی نادره رضایی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اتابک نادری به عنوان سرپرست اداره‌کل هنرهای نمایشی معرفی و حمید نیلی که مدیرکل هنرهای نمایشی بود از سمت خود کنار گذاشته شد. در آن دوران بحث بر سر این بود که چرا یک مدیرکل از کار خود برکنار و یک سرپرست جایگزین می‌شود زیرا نمی‌توان این نکته را نادیده گرفت که حضور سرپرست به این معنی است که فقط برنامه‌های از قبل تعیین‌شده و همچنین برنامه‌هایی را که از مدیر بالادستی یعنی معاون هنری ارائه می‌شود، اجرا می‌کند و به لحاظ سمت «سرپرست» قادر به سیاستگذاری و برنامه‌ریزی نخواهد بود.

در آن مقطع این موضوع مطرح شد که حضور سرپرست فقط برای سپری‌شدن دوره گذار اداره‌کل هنرهای نمایشی و برگزاری چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است و با گزینه‌های مختلف از جمله گزینه‌هایی دانشگاهی برای حضور به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی صحبت شده است.

در همان ایام و در گفتگوهایی که معاون هنری با اصحاب رسانه داشت به این نکته اشاره شد که بحث استعلام افراد مدنظر برای حضور به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی در دست انجام و معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در انتظار نتیجه این استعلام‌ها است.

البته نام برخی افراد شناخته‌شده نیز در بین اهالی تئاتر و رسانه مطرح شد که گویا معاون هنری با آنها برای حضور در اداره‌کل هنرهای نمایشی صحبت کرده اما پاسخ آنها به این دعوت و صحبت‌ها منفی بوده است.

از تاریخ ۲۴ آذر بیش از ۲ ماه گذشته و چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز برگزار شده است.

سال جدید تئاتر بدون برنامه و سیاستگذاری است

حالا جامعه تئاتری در انتظار برنامه‌ریزی و سیاستگذاری متولی دولتی تئاتر برای سال جدید پیش رو است.

به طور حتم این سیاستگذاری و برنامه‌ریزی را نمی‌توان از سرپرست اداره‌کل هنرهای نمایشی انتظار داشت زیرا عنوان «سرپرست» با خود قدرت و استقلال در اتخاذ تصمیم‌، برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برای سال جدید تئاتری را ندارد.

از سوی دیگر مشخص نیست پاسخ استعلام افراد مدنظر معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به کجا ختم شده است. پرسش مهم در این راستا این است که اصلاً چرا باید روند استعلام افرادی که از بین جامعه تئاتری، دانشگاهی و مدیریتی برای حضور به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی انتخاب می‌شوند تا این اندازه زمان‌بر باشد؟ مگر این چهره‌ها پیش از این در خارج از کشور زندگی کرده‌اند و گذشته و عملکردی از آنها در داخل کشور وجود نداشته که باید از هفت‌خوان استعلام عبور کنند؟

جشنواره چهل و سوم تئاتر فجر به پایان رسیده و دبیرخانه جشنواره چهل و چهارم اگر قرار است زمان کافی برای برنامه‌ریزی و تعیین ساختار برگزاری جشنواره را داشته باشد باید در روزهای باقیمانده از سال ۱۴۰۳ یا ابتدای سال ۱۴۰۴ آغاز به کار کند. آغاز فعالیت دبیرخانه نیز نیازمند انتخاب دبیر جشنواره چهل و چهارم است و انتخاب دبیر نیز نیازمند انتخاب شورای سیاستگذاری دوره جدید جشنواره.

جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی نیز باید در سال جدید برگزار شود و این رویداد نیز تا مشخص‌نشدن وضعیت اداره‌کل بلاتکلیف خواهد ماند.

موسیقی و تجسمی نیز وضعیت تئاتر را دارند

همچنین اداره‌کل هنرهای نمایشی باید نحوه عملکرد، حمایت و سیاستگذاری خود برای سال جدید تئاتری را مشخص کند و این امر در نبود مدیرکل هنرهای نمایشی رخ نمی‌دهد.

مجموعه تئاتر شهر نیز به عنوان اصلی‌ترین مجموعه تئاتری ایران با سرپرست اداره می‌شود و انتخاب مدیر مجموعه نیز باید توسط مدیرکل هنرهای نمایشی انجام شود که این امر هم در حال حاضر میسر نیست.

البته این وضعیت فقط درباره اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صدق نمی‌کند و دفتر موسیقی و همچنین دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز چنین وضعیتی را دارند.

در حال حاضر نادره رضایی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با پشت‌سر گذاشتن جشنواره‌های تئاتر و موسیقی فجر درگیر برگزاری جشنواره هنرهای تجسمی فجر است و حضوری پررنگ در فضاهای مربوط به جشنواره‌های سپری شده و جشنواره‌ای که روزهایی از برگزاری آن باقی مانده، داشته است و حتی در ایام جشنواره چهل و سوم فیلم فجر نیز در خانه جشنواره واقع در برج میلاد و همچنین مراسم اختتامیه این جشنواره نیز حاضر شده بود.

باید دید معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی چه زمانی را برای مشخص‌شدن تکلیف اداره‌کل هنرهای نمایشی و در نتیجه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای تئاتر ایران انتخاب می‌کند.

مشخص نیست که در روزهای باقیمانده از سال ۱۴۰۳ تئاتر ایران از این بلاتکلیفی خارج می‌شود یا سال جدید با بلاتکلیفی برای خانواده تئاتر آغاز خواهد شد.

هر چه هست نباید این مهم را نادیده گرفت که گذشت زمان و مشخص نبودن سیاستگذاری‌ها فقط به ضرر تئاتر و هنرمندان و فعالان این عرصه ختم می‌شود؛ روندی که در اکثر دوره‌های مدیریتی دولتی تئاتر وجود داشته و گویا قرار است باز هم تکرار شود.