چالش مهاجرت در «گرامر»؛ ما از ایران نرفتیم اما ۵ بار تمرین رفتن کردیم!

حسین برفی‌نژاد کارگردان نمایش «گرامر» که این روزها در تماشاخانه لبخند روی صحنه است درباره ویژگی‌های محتوایی نمایش «گرامر»، گفت: نمایش با موضوع مهاجرت است و مواردی را که جهت مهاجرت در زبان به آن نیاز داریم، یاد می‌گیریم. ما در فضای یک کلاس زبان قرار داریم و از جایی می‌بینیم که یک‌سری آدم قصد مهاجرت دارند، تا لحظه‌ای که مهاجرت می‌کنند. نمایش در پنج بخش اجرا می‌شود که بر مبنای پنج ساختار گرامری طراحی شده است.

وی افزود: واقعیت این است که دو سال پیش در آستانه مهاجرت بودم و بخش اعظمی از صحنه‌های نمایشی، از زیست شخصی خودم بیرون آمده است. علاوه بر آن، دوستانی که در دوران دانشگاه کنارم بودند و حالا دیگر نیستند و مهاجرت کرده‌اند نیز الهام‌بخش این نمایش شدند. در واقع جرقه «گرامر» از زندگی خودم زده شد و پس از آن وارد فرآیند تمرین و ساخت اثر شدیم.

برفی‌نژاد با اشاره به فضای نمایشی «گرامر» یادآور شد: در یک کلاس آموزشی زبان انگلیسی آنلاین قرار داریم و بخشی از زندگی هنرجویان این کلاس به تصویر کشیده می‌شود. از جایی به بعد، آنها در تصمیم مهاجرت دچار دوگانگی می‌شوند. به گفته او، پایان نمایش باز است و هیچ نتیجه قطعی‌ای برای تماشاگر ترسیم نمی‌شود. به عبارت بهتر؛ ما نرفتیم، اما پنج بار تمرین رفتن کردیم.

وی در ادامه درباره تغییراتی که از زمان نگارش تا اجرا در متن و اجرا ایجاد شده است، افزود: نمایشنامه زمانی که نوشته شد، بسیار شلوغ بود و در اجرا به سمتی رفتم که به‌اندازه‌ترین حالت ممکن را پیاده کنم. از ۷ یا ۸ کاراکتر به ۲ کاراکتر رسیدم. اعتقاد من این است که معجزه در سادگی است، اگرچه این به این معنا نیست که اعجاز در این نمایش به‌صورت کامل اتفاق افتاده باشد.

وی درباره ویژگی‌هایی اجرایی نمایش، توضیح داد: بازیگران در این اثر روی صحنه، ۱۲ شخصیت را بازی می‌کنند و در طراحی نور نیز تلاش شده است همه‌چیز به ساده‌ترین شکل ممکن برگزار شود.

برفی‌نژاد با اشاره به تجربه تماشاگران پس از تماشای «گرامر»، بیان کرد: ما تجربه‌های عجیبی در این نمایش داشتیم. در پایان‌بندی اجرا، بسیاری از مخاطبان با گریه سالن را ترک می‌کردند. فکر می‌کنم این ناشی از زیست امروزی ماست؛ یا خودمان به‌طور مستقیم به مهاجرت فکر می‌کنیم یا یکی از نزدیکان ما در حال انجام مهاجرت است. همین مواجهه تماشاگر با نمایش، باعث بروز احساساتی می‌شود که حاصل یادآوری تجربه‌های حسی است.

وی همچنین درباره بازخورد مخاطبان، عنوان کرد: در ماه‌های مهر و آبان که اجرا رفتیم، بسیاری از تماشاگران برای بار چندم به تماشای «گرامر» آمده بودند. تجربه عجیبی در این پروژه برایم رقم خورد. هر تماشاگری که از سالن بیرون می‌رفت، چند روز بعد با چند نفر دیگر به تماشای اجرا می‌آمد و پیام‌های خوشحال‌کننده‌ای برایم می‌فرستادند. گرچه شب‌هایی داشتیم که از نظر تعداد تماشاگر کم‌فروغ بود اما به لطف خدا، پس از گذشت مدتی از اجرای عمومی، تبلیغات دهان‌به‌دهان به‌درستی اتفاق افتاد. به نظرم موضوع مهاجرت در استقبال مخاطبان تأثیر به‌سزایی داشته است. من ریشه این نمایش را بر مبنای سادگی بنا کردم.

برفی‌نژاد ضمن قدردانی از همکاری مجموعه تئاتر لبخند در راستای اجرای نمایش «گرامر»، عنوان کرد: سالن‌های خصوصی برای دانشجویان تئاتر اشتباه بسیار بزرگی است و انتخاب سالن خصوصی تیری است که به کمر اجرای دانشجویان وارد می‌شود. آنها بهتر است ایستادن در صف‌های طولانی سالن‌های دولتی را به این مسیر ترجیح بدهند. مسئله دیگر تمرین، تمرین و تمرین است. من در این نمایش به معجزه تمرین طولانی رسیدم، آن‌قدر که در روز اول اجرای «گرامر» مطمئن بودم که ما آماده‌ایم.

وی در پایان درباره مشکلات دانشجویان تئاتر، مطرح کرد: شرایط بد مالی نمی‌تواند بهانه درستی برای کار نکردن دانشجویان باشد. من خودم به‌عنوان کسی که مدت زیادی از دوران دانشجویی‌ام نمی‌گذرد، در شرایطی بسیار دشوار و با وضعیت مالی اسفناک دست به تولید این اثر زدم. البته باید بگویم که دانشجویان تئاتر امروز، دستخوش بدشانسی هم شده‌اند، چون در زمان دانشجویی من، جشنواره‌هایی مثل تئاتر دانشگاهی، سوره، مونولوگ و … برگزار می‌شد که بستر بیشتری برای ارائه اثر فراهم می‌کرد.

نمایش «گرامر» به نویسندگی و کارگردانی حسین برفی‌نژاد از ۱۳ تا ۲۷ مهر ۱۴۰۳ در خانه نمایش دا اجرا شد و از اول اسفند تا ۳۱ فروردین ۱۴۰۴ در مجموعه تئاتر لبخند روی صحنه می‌رود.

فائزه یوسفی و متین خیبلی گروه بازیگران این اثر نمایشی را تشکیل می‌دهند.