تلویزیون دولتی ترکیه: چرا ایران برای "امام محمد غزالی" آرامگاه نمی سازد؟

وب سایت شبکه خبری "تی آر تی" ترکیه، با انتشار گزارشی در این باره نوشت:

15 سال پس از کشف اتفاقی مدفن امام محمد غزالی، متکلم و فقیه برجسته جهان اسلام در ایران، هنوز هیچ کار درخوری برای بازسازی یا نگهداری مدفن این عالم برجسته جهان اسلام انجام نشده است.

بر اساس  این گزارش : در اواسط سال 2007 (1386) این مدفن در یک حفاری اتفاقی توسط یکی از ساکنان محلی در زمینی متروک که به عنوان چراگاه برای احشام استفاده می شد، کشف شد.

مقبره غزالی در شهر تاریخی "توس " درست در 24 کیلومتری دومین شهر پرجمعیت ایران یعنی" مشهد " کشف شد.

این عالم برجسته جهان اسلام، در دوران حیاتش دیدگاه ارسطویی را در مورد خلقت به چالش کشیده بود.

15 سال پس از پیدا شدن مقبره غزالی، این مکان هنوز هم در انتظار نوسازی و مرمت است.

مقبره "ابوحامد محمد بن محمد غزالی" - که در سن 53 سالگی در سال 1111 میلادی (505 هجری قمری) درگذشت - علیرغم تمام دستاوردهای او در طول عمرش، همچنان در انتظار شکوه و احترامی است که شایسته آن است.

این مقبره به صورت اتفاقی کشف شد. فرد پیدا کننده مقبره گرچه متخصص نبود، اما از تاریخ توس، جایی که فردوسی شاعر بزرگ پارسی‌گو در آن زندگی می‌کرد و معروف‌ترین اثر خود "شاهنامه" را سرود، آگاه بود.

گفته می شود که کاشف کنجکاو مدفن، هنگام حفاری نشانه هایی از سازه هایی قدیمی پیدا کرده است. گزارش شده است که او به مقامات محلی اطلاع داده است و مقامات نیز تیمی را برای بازرسی محل اعزام کردند.

این تیم بودند که برای اولین بار پایه های گنبدی را بر روی مقبره غزالی کشف کردند که در زمینی که اکنون تحت مدیریت آستان قدس رضوی، بزرگترین بنیاد ایران است، قرار دارد.

محل دقیق قبر غزالی برای قرن‌ها محل حدس و مناقشه علما و کارشناسان اسلامی بود. پیشتر چندین مقبره در مکان های مختلف به عنوان مدفن احتمالی امام محمد غزالی در نظر گرفته می شد، اما بعدها مشخص شد که این مکان ها فقط یادبود هستند.

به عنوان مثال، یکی از آنها تنها در چند کیلومتری قبر کشف شده، در حیاط مدرسه ای به نام "هارونیه" قرار دارد که گمان می رود "هارون الرشید" خلیفه عباسی آن را ساخته است.

اما وجود کتیبه ای بر روی مقبره کشف شده در سال 1386 با نام متکلم، علاوه بر جزییات دیگر، اکنون جای هیچ شک و شبهه ای درباره صحت پیدا شدن مدفن امام محمد غزالی بر جای نگذاشته است.

علاوه بر غزالی، قبر 4 تن از شاگردان وی نیز در همان نزدیکی ها کشف شده است.

پایه‌های گنبد تخریب شده مدفن غزالی که در ابتدا به صورت هشت ضلعی با ویژگی‌های معماری سلجوقی ساخته شده بود، ایده‌ای از این که زمانی این مکان چگونه بوده است را ارایه می‌دهد.

این مکان احتمالا از تخریب مغول‌های مهاجم که در نیمه اول قرن سیزدهم میلادی از این سرزمین‌ها عبور کرده بودند، در امان نمانده است. وضعیت ویران شده گنبد گواه دوران خشونت است.

با این حال 15 سال پس از کشف این مقبره، آرامگاه غزالی امروز رها شده و به چند تکه گچکاری زشت برای پنهان کردن شکاف ها، هیچ کاری برای بازسازی این گنجینه باستان شناسی انجام نشده است.

این غفلت زمانی بیشتر شگفت انگیز می شود، که به یاد آوریم که کشور ایران به تلاش‌های زیاد در حفظ قبور با اهمیت تاریخی معروف است و بنا بر اعلام بنیاد امور خیریه ایران، امروزه در این کشور بیش از 8100 مدفن تاریخی و امامزاده در این کشور وجود دارد.

آرامگاه غزالی در زمینه فراموشی و عدم مرمت تنها نیست و باید گفت که مقبره "نظام الملک" محقق برجسته ایرانی نیز وضعیت خوبی ندارد، هرچند وضعیت مقبره او بهتر از غزالی است. این دو نام که مردمی از یک جغرافیا هستند در تاریخ تمدن اسلامی جایگاه استثنایی دارند.

تاثیر نظام الملک در فلسفه حکومت اسلامی و تاثیر غزالی در اندیشه غیرقابل تردید است.