نیمه نخست «فجر ۳۸» چگونه گذشت؟/ سمفونی امیدها و ناامیدی‌ها!
سرنا_ جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر با به پایان رسیدن روز پنجم اکران فیلم‌ها، از نیمه گذشت؛ در این پنج روز اما کدام فیلم‌ها فراتر از انتظار ظاهر شدند و کدام فیلمسازان ناامیدمان کردند؟
امروز پنجشنبه ۱۷ بهمن‌ماه و همزمان با ششمین روز اکران فیلم‌های سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر، با شماره ششم «مهر سیمرغ ۳۸» همراه شوید.
چهره روز؛ مجید مجیدی
اینکه چهره معتبری همچون مجید مجیدی در سلسله گزارش‌های مرتبط با مهمترین رویداد سینمایی کشور، تبدیل به «چهره روز» شود، اصلاً اتفاق غیرمنتظره‌ای نیست اما ای کاش این انتخاب را نه در شرایط فعلی که به بهانه درخشش «خورشید» و روایت بازخوردهای رونمایی از تازه‌ترین ساخته سینمایی او انجام می‌دادیم؛ کدام شرایط؟ بخوانید..
فیلم سینمایی «خورشید» ساخته مجید مجیدی، پیش از رونمایی تبدیل به مورد خاص، عجیب و تأسف‌برانگیز سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر شده است؛ فیلمی که منتظر بودیم، ۱۲ سال پس از حضور «آواز گنجشک‌ها»، آن را بهانه نوشتن از اهمیت بازگشت یک فیلمساز مهم به جشنواره فجر قرار دهیم و البته پس از رونمایی به بحث و بررسی درباره «متن» آن بپردازیم، اما با بی‌تدبیری و عملکرد غیرشفاف دبیرخانه جشنواره، تبدیل به یک «حاشیه» برای «فجر۳۸» شده است!
اصرار به پذیرش فیلم ناتمام مجید مجیدی برای حضور در جدول اکران جشنواره سی‌وهشتم، عدم اطلاع‌رسانی شفاف درباره دلایل تأخیر در رونمایی از فیلم در سینماهای مردمی، انتشار اطلاعیه‌ای مبهم درباره راه پیدا کردن فیلم «پسرکشی» به‌عنوان اولین فیلم رزروی هیأت انتخاب و همزمان اعلام آمادگی برای اکران فیلم مجیدی به محض «آماده شدن» و بالاخره سکوت در برابر اطلاع‌رسانی مجازی درباره رسیدن فیلم به جشنواره و رونمایی در سینماهای مردمی به‌وضوح نشان‌دهنده فرآیندی است که بیش از هر چیز دیگر فیلم مهم یکی از فیلمسازان معتبر را قربانی فضاسازی رسانه‌ای مدیران فجر کرده است!
برخلاف اطلاع‌رسانی روز گذشته، فیلم مجید مجیدی شب گذشته هم به اکران در سینماهای مردمی نرسید و همچنان در سئانس‌های این فیلم، فیلم «پسرکشی» روی پرده می‌رود. همزمان با این اتفاق روابط عمومی فیلم «خورشید» هم روز گذشته از مخاطبان جشنواره‌ای که به امید تماشای این فیلم یکی از سری‌بلیت‌های ۱۰ روزه جشنواره فجر را خریداری کرده بودند، خواست تا سری بلیت خود را حفظ کنند و تا در زمانی که «متعاقباً اعلام می‌شود» با همان بلیت‌ها بتوانند به تماشای فیلم بنشینند.
فارغ از اطلاع‌رسانی ناقص و عملکرد غیرشفاف مسئولان جشنواره فیلم فجر اما سکوت مجید مجیدی به‌عنوان نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان «خورشید» در قبال این اتفاق هم به حواشی دامن زده است. کارگردانی که همین هفته گذشته به‌واسطه اطلاع‌رسانی ناقص یک رسانه چینی، ناگزیر به تکذیب یک خبر درباره انگیزه‌اش برای ساخت فیلمی درباره «کرونا» شد، اما گویی هنوز رسانه‌های داخلی را محرم نمی‌داند و فارغ از بازی رسانه‌ای مدیران جشنواره، پاسخ این سوالات را شفاف اعلام نمی‌کند؛ بالاخره «خورشید» به جشنواره فجر سی‌وهشتم می‌رسد؟ اگر فیلم آماده نبوده، چه کسی اصرار به پذیرش فراقانونی آن در بخش اصلی جشنواره داشته است؟ با توجه به از دست رفتن فرصت حضور این فیلم در رأی‌گیری آرای مردمی و غیرقانونی بودن داوری آن از سوی هیأت داوران به‌واسطه ۲۳ فیلمه شدن، آثار بخش «سودای سیمرغ»، چه اصراری به «رساندن» فیلم به نیمه دوم جشنواره است؟
فیلم روز؛ روز بلوا
«فساد اقتصادی» احتمالا یکی از داغ‌ترین سوژه‌هایی است که در فیلم‌های امسال جشنواره فیلم فجر می‌توانست موردتوجه مخاطبان قرار بگیرد. «روز بلوا» به کارگردانی بهروز شعبی و از محصولات سازمان سینمایی «اوج» یکی از شاخص‌ترین فیلم‌هایی بود که می‌دانستیم قرار است با همین سوژه روی پرده برود و همین اندازه هم کافی بود تا برای رونمایی از آن کنجکاو باشیم.
فیلم روایت یک روحانی استاد دانشگاه است که در کنار فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی، دستی هم برآتش اقتصاد دارد. ایراد یک اتهام از سوی مراجع قضایی این روحانی مشهور را با چالش‌هایی اساسی مواجه می‌کند و فیلم در واقع روایت عبور این کاراکتر اصلی از دامنه این چالش‌ها و حواشی است.
بهروز شعیبی که با اولین تجربه کارگردانی‌اش در سینما یعنی «دهلیز» موردتحسین قرار گرفته بود، در ادامه راه «سیانور» و «دارکوب» را در دوفضای کاملاً متفاوت از تجربه نخستش کارگردانی کرد تا ثابت کند اهل تجربه کردن و حتی ریسک است.
«روز بلوا» چالش تازه‌ای برای این کارگردان جوان بود اما براساس بازخورد اصحاب رسانه پس از رونمایی از این فیلم در پردیس سینمایی ملت، به نظر می‌رسد نتوانسته است از این چالش با موفقیت کامل عبور کند.
فیلم «روز بلوا» مانند چند فیلم دیگر جشنواره سی‌وهشتم، برخلاف سوژه جسورانه‌اش، پرداختی محافظه‌کارانه دارد و همین مسئله باعث خنثی‌شدن و بی‌تأثیر ماندن فیلم در مواجهه با مخاطب شده است.
بازی بابک حمیدیان در نقش یک روحانی از اتفاقات خوب فیلم است اما به‌دلیل تعدد شخصیت‌های بلاتکلیف و بعضاً بازی‌های نه چندان مناسب در پیرامون این کاراکتر، مخاطب امکان همراهی با «عماد» را هم از دست می‌دهد و این مسئله هم در فهرست دلایل ناکامی فیلم مزید بر علت‌های قبل شده است.
نکته روز؛ ترین‌های نیمه نخست
با احتساب ۱۰ روز اکران فیلم‌های جشنواره در سینماهای کشور، شب گذشته و با پایان پنجمین روز اکران فیلم‌ها می‌توان حکم به عبور جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر از نیمه نخست داد؛ نیمه‌ای که در پردیس سینمایی ملت، ۱۵ فیلم از کارگردانان سینمای ایران برای اصحاب رسانه به نمایش درآمد و هر یک بازخوردهای متفاوتی را تجربه کرد.
در بازخوانی نیمه نخست جشنواره سی‌وهشتم و برمبنای واکنش عمومی اصحاب رسانه در پردیس سینمایی ملت می‌توان ترین‌های جشنواره تا به اینجا را اینگونه فهرست کرد؛
تأثیرگذارترین فیلم‌ها: در میان ۱۵ فیلم به‌نمایش درآمده در ۵ روز گذشته در پردیس سینمایی ملت، بی‌تردید فیلم سینمایی «درخت گردو» به کارگردانی محمدحسین مهدویان، تأثیرگذارترین فیلم بوده است. فیلمی با روایتی عریان و بی‌رتوش از فاجعه بمباران شیمیایی سردشت در سال ۶۶ که به‌شدت مخاطب را با فضای احساسی خود درگیر و با چشمان تر از سالن به بیرون بدرقه می‌کند. فیلم سینمایی «شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت هم به‌دلیل روایت صریح و مستقیم از زندگی گروهی از ساکنان جنوب شهر که به نام «اراذل و اوباش» می‌شناسیم، از فیلم‌های تأثیرگذار و البته تحسین‌شده نیمه نخست جشنواره بود. البته هر دو فیلم «درخت گردو» و «شنای پروانه» از نظر پرداخت سینمایی، قهرمان‌پردازی و روایت داستان، با انتقاداتی هم مواجه بودند.
ویژه‌ترین فیلم‌ها: «روز صفر» به کارگردانی سعید ملکان و «آن شب» به کارگردانی کوروش آهاری را می‌توان ویژه‌ترین فیلم‌های نیمه نخست جشنواره دانست. دو فیلمی که البته هر دو منتقدان بسیاری هم در میان اصحاب رسانه و منتقدان داشتند اما نمی‌توان کتمان کرد که از منظر سینمایی تجربه‌هایی ویژه برای سینمای ایران هستند. «روز صفر» در زمینه فیلم‌های تریلر و اکشن مختصات تازه‌ای از یک قهرمان سینمایی را در بستر یک ماجرای امنیتی به تصویر درآورد و فیلم «آن شب» در ژانر کمتر تجربه شده و همچنان فقیر «وحشت» در سینمای ایران، استانداردهای تازه‌ای را خلق کرد و به پلی برای ثبت تجربه‌های موفق‌تر در ادامه مسیر این ژانر فراموش‌شده در سینمای ایران تبدیل شد.
غیرمنتظره‌ترین فیلم‌ها: «آبادان یازده ۶۰» و «ارتش سری» را می‌توان غیرمنتظره‌ترین فیلم‌های جشنواره تا به اینجا دانست؛ البته غیرمنتظره به دلیل فاصله بعیدی که هر دو با انتظارات به‌وجود آمده پیش از رونمایی داشتند! «آبادان یازده ۶۰» به کارگردانی مهرداد خوشبخت تنها فیلم دفاع مقدسی و تنها فیلم اقتباسی جشنواره امسال بود که با توجه به ظرفیت بالای ایده انتخابی و البته حمایت سازمان «اوج» به‌عنوان سرمایه‌گذار، انتظار می‌رفت یکی از فیلم‌های ویژه جشنواره امسال باشد اما از شدت معمولی بودن، نهایت توانست استانداردهای یک تله‌فیلم را به دست آورد و بعید است بعدها در اکران عمومی هم شانسی برای استقبال مخاطب داشته باشد. «خوب، بد جلف۲؛ ارتش سری» به کارگردانی پیمان قاسم‌خانی هم تنها فیلم کمدی جشنواره امسال بود که به استناد قسمت اولش هم انتظار بالایی از آن داشتیم اما ضعف عجیب در خلق موقعیت‌های تازه کمدی و مهمتر از آن فیلمنامه چندپاره و بلاتکلیفی که حتی «پایان» هم ندارد، فیلم را به یکی از غیرمنتظره‌ترین فیلم‌های جشنواره تا به اینجا تبدیل کرد!
پرانتقادترین فیلم‌ها: فارغ از ابعاد سینمایی، از منظر محتوا و داستان دو فیلم «قصیده گاو سفید» و «دوزیست» بیشترین بازخورد منفی و انتقادی را در سینمای رسانه تجربه کردند. فیلم اول به کارگردانی بهتاش صناعی‌ها هرچند موافقان و حامیان پروپاقرصی پیدا کرد که به‌دلیل ارتباط داستانش با «خطای انسانی» انتخاب سوژه آن را یک امتیاز می‌دانستند، اما همزمان به‌واسطه زاویه نگاهش به قانون قصاص و فرآیند اجرای حکم اعدام در دستگاه قضایی اسلام، از سوی برخی مورد نکوهش جدی قرار گرفت. فیلم «دوزیست» اما اساساً از تولیدات گیشه‌ای سینما در سال‌های اخیر محسوب می‌شد و از نظر محتوایی چندان قابل مباحثه نبود، اما زاویه نگاه فیلم به ارتباط انسان‌ها و به‌خصوص پرداخت عجیب شخصیت‌های «زن» در فیلم که غالباً نگاهی ابزاری به آن‌ها می‌شد، به‌شدت مورد انتقاد طیفی از اصحاب رسانه قرار گرفت.
ناامیدکننده‌ترین فیلم‌ها: «سه کام حبس» سامان سالور که از بداقبالی جشنواره سی‌وهشتم به‌عنوان فیلم افتتاحیه هم انتخاب شده بود، در همان سئانس اول جشنواره حکم آب سردی را بر تب و تاب اصحاب رسانه برای آغاز یک جشنواره متفاوت داشت. فیلمی معمولی که البته نمی‌توان آن را خیلی پایین‌تر از سطح استاندارد فیلم‌های موسوم به «اجتماعی» در سال‌های اخیر دانست اما به دلیل بی‌تناسبی با سئانس افتتاحیه جشنواره، بازخوردهای مناسبی از سوی اصحاب رسانه نگرفت. روز اول که با «سه‌کام حبس» آغاز شده بود، با «عامه‌پسند» سهیل بیرقی به پایان رسید که حتی برای علاقمندان فیلم‌های قبلی این فیلمساز هم یک ناامیدی تمام عیار بود.
دیگر فیلم‌های اکران شده در نیمه نخست که در این بازخوانی اشاره‌ای به آن‌ها نشد را می‌توان فیلم‌های متناسب با استانداردهای همیشگی جشنواره فیلم فجر دانست که نه امید ویژه‌ای خلق کردند و نه تبدیل بهانه‌ای برای ناامیدی از سینمای ایران شدند! هنوز پنج روز تا پایان ماراتن رونمایی از تازه‌ترین تولیدات سینمای ایران در جشنواره سی‌وهشتم فیلم فجر باقی است و ۱۳ فیلم دیگر قرار است در پردیس سینمایی ملت به نمایش درآید. باید دید فهرست امیدواری‌ها و ناامیدی‌های ما برای سال آینده سینمای ایران، در نیمه دوم این جشنواره چه تغییری خواهد کرد.
منبع: مهر
دیدگاه