کتابهای پول‌ساز!
محمدرضا یوسفی کتابهای ژانر وحشت و کمیک استریپ‌ها را کتابهای پول‌سازی معرفی می‌کند که با انگیزه اصلی چرخش سرمایه تولید می‌شوند.
این نویسنده ادبیات کودک و نوجوان و منتقد ادبی درباره کتابهای کمیک استریپ که مخاطبان زیادی دارد و بومی‌سازی این نوع کتاب‌ها در ایران اظهار کرد: این نوع کتاب‌ها برای اذهان ابتدایی و عمومی تولید می‌شود و در همه جای جهان طرفدار دارد. نویسندگان ایرانی هم از قبل سراغ آن‌ها رفته‌اند. بسیاری از فیلم‌های سینمایی هم مبنایشان چنین کتاب‌هایی بوده است زیرا این کتاب‌ها مبتنی بر حادثه هستند و پیچیدگی خاصی ندارند و سرگرم‌کننده بودن وجه غالب این کتاب‌هاست و به همین دلیل مخاطب عامش خیلی زیاد است.
او با مقایسه رمان‌های عامهپسند و کتابهای کمیک استریپ افزود: طیف خاصی از نوجوانان «شازده کوچولو» می‌خوانند و به آن علاقه‌مند می‌شوند که از مرحله کمیک استریپ گذشته باشند. این کتاب‌ها مانند رمان‌های عامهپسند تیراژ بالایی دارند، بسیار ساده نوشته می‌شوند و با تصویر آمیخته‌اند، داستان‌های ماجرایی دارند و سرگرم‌کننده هستند به همین دلیل ناشران، نویسندگان و تصویرگران فراوان دارند. ناشران حرفه‌ای معمولا به این نوع کتاب‌ها نزدیک نمی‌شوند و بیشتر ناشرای بازاری این کتاب‌ها را چاپ می‌کنند.
یوسفی با بیان این‌که این نوع کتاب‌ها شگفت‌انگیز نیستند، گفت: ندیده‌ام در زمینه ادبیات کودک، این کتاب‌ها به شکل جدی بررسی شوند در صورتی که لازم است بررسی شوند. اگر منفی برخورد نکرده باشم این کتاب‌ها کودکان را با کتاب آشنا و به ادبیات علاقه‌مند می‌کنند. کمیک استریپ‌ها زمینه‌های اولیه آشنایی کودک با پدیده‌ای به نام متن است. این نوع ادبیات کار خود را می‌کند، هرچند منِ نوعی زیاد با آن‌ها موافق نیستم زیرا ادبیتی در این کتاب‌ها نمی‌بینم اما جایگاه خود را دارد و تولید می‌شود.
او درباره کلیدواژه‌هایی مانند هیجان‌انگیز و ترسناک و حشتناک که در عنوان بسیاری از کتابهای منتشرشده برای نوجوانان دیده می‌شود، توضیح داد: معمولا کتاب‌هایی که شامل داستان پلیسی، معمایی و ژانر وحشت هستند، این عنوان‌ها را دارند. این کتاب‌ها هم مانند کمیک استریپ‌ها هستند. این کتاب‌ها، کتاب‌هایی در صف‌اند؛ کتاب‌هایی که نه سانسور با آن‌ها کاری دارد و نه کسی نظری راجع‌به‌شان دارد. حداقل در ایران این‌طور است. انگیزه اصلی تولید این کتاب‌ها هم چرخش سرمایه است. این کتاب‌ها به دلیل معمایی و ماجرایی بودن، مخاطب عام را جذب می‌کنند اما از نظر هنری معمولا کم می‌آورند و در ساختار هنری، آثار قابل توجهی نیستند. این کارها پول‌ساز هستند به همین دلیل ناشران سراغ این آن‌ها می‌روند تا بتوانند کتابهای متفاوت خود را چاپ کنند به همین دلیل همه ناشران کودک و نوجوان، عنوان‌های وحشت را دارند؛ غیر از ناشران دولتی که مجوز این کار را ندارند وگرنه بدشان نمی‌آید به این سمت بروند. ناشران خصوصی با انگیزه پول و سرگرمی سراغ این نوع ادبیات می‌روند و مخاطب عام هم از آن‌ها استقبال می‌کند به همین دلیل از این‌عنوان‌ها زیاد می‌بینید. در دوره‌ای ادبیات وحشت است، زمانی ادبیات ملودرام عاشقانه و... . این نوع کتاب‌ها همیشه بخشی از بازار کتاب بوده اما این‌که کدام وارد عرصه ادبیات شود و بماند از آغاز چالشی در ادبیات بوده و هست.
این نویسنده ادبیات کودک و نوجوان درباره این‌که امسال نمایشگاه کتاب را در بخش کودک چطور دیده است، اظهار کرد: نمایشگاه در اصل در سیطره ناشران بازاری است. اگر بخواهید چهار کتاب برای کودک خود تهیه کنید، خیلی سخت است. پیش‌تر نام ناشر معتبر بود و می‌توانستید به اعتبار نام ناشر با خیال راحت کتاب بخرید اما این نام‌ها هم مشکوک شده است و قابل اتکا نیست و شاید به اتکای نام نویسنده بتوان آثاری را تهیه کرد.
او با تأکید بر سیطره دولت بر ادبیات کودک و نوجوان، بیان کرد: ما بخش خصوصی قدرتمندی نداریم که به مرور متوجه بشویم ناشر سوداگر است یا فرهنگی. نمی‌دانیم کتاب‌ها با چه انگیزه‌هایی تولید شده‌اند؛ من به عنوان نویسنده شک می‌کنم آیا برای ادبیات کودک چاپ شده یا نه؟ آیا سفارشی بوده و نویسنده سفارشی‌نویس است؟ امروز مخاطبان، پدرها و مادرها و یا نهادها باید کتاب‌ها را بخوانند بعد انتخاب کنند، هیچ راهی جز مطالعه شخصی و شناخت ندارید تا کتاب مفیدی در اختیار کودک خود بگذارید. باید بلد باشید و ادبیات کودک را بشناسید.
دیدگاه