متفاوت ترین نسخ قرآن دنیا در تهران نگهداری می شوند

معجزاتی چون گلستان شدن آتش و اژدها شدن عصا و زنده‌شدن مردگان! اما انسان تکامل‌یافته، دیگر از دیدن چنین شگفتانه‌هایی، مبهوت نمی‌شد؛ او تنها از تماشای یک چیز، سر جایش میخکوب شد؛ از تماشای جادوی کلمه! پس آنگاه اعجاز پیامبر خاتم، همان کلمه شد؛ آیاتی که کنار هم در مصحفی نشستند و معجزه‌ای باشکوه ‌ آفریدند؛ معجزه‌ای به نام کلمه‌های نور، آیات روشنایی، معجزه‌ای به نام قرآن!

در این‌جا و به بهانه افتتاح گنجینه قرآن‌های خطی در موزه ایران باستان تهران در ۷۶سال پیش در چنین روزهایی، برخی قرآن‌های نفیس در موزه‌های تهران را از نظر می‌گذرانیم.

 

• قرآنی با خط غبار

قرآنی به خط غبار با کتابت سیدعلی که در سال ۱۲۲۴شمسی کتابت شده است. این مصحف در قالب‌بندی‌های مربع‌شکل است و هر مربع، یک جزء قرآن را در دل خود جای داده است. از این اثر در گنجینه نسخ خطی کاخ گلستان نگهداری می‌شود.

 

• قرآن ۸‌ضلعی

کتابت این قرآن ۸ضلعی را به حدود ۶۶۰سال پیش نسبت داده‌اند. ابعاد آن ۳۱در ۳۳سانتی‌متر است و ۳صفحه افتتاحیه آن با نقوش مذهب و مرصع تزیین شده است و آیات آن با فاصله مختصری از هم متمایز شده‌اند. این قرآن از گنجینه‌های مستند سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است.

 

• قرآن منسوب به امام علی(ع)

قرآن‌های اولیه به خط کوفی و روی پوست نوشته می‌شد و برای کلمات آن معمولا نقطه نمی‌گذاشتند و آیات آن را اعراب‌گذاری نمی‌کردند. یکی از این قرآن‌ها که در موزه ملی قرآن کریم نگهداری می‌شود، منسوب به امام‌علی(ع) است. در پایان این قرآن عبارت کتبه علی‌بن‌ابیطالب نیز نقش بسته است. موزه ملی قرآن کریم در شمال‌غربی تقاطع خیابان امام‌خمینی (ره) و خیابان ولی‌عصر(عج) در مجاورت ساختمان مجلس خبرگان واقع است.

 

• قرآن زعفرانی

یکی از مهم‌ترین نسخه‌های قرآنی ترجمه‌شده به زبان فارسی، قرآن زعفرانی است که در قرن ششم هجری کتابت شده است. برخی معتقدند این مصحف، کهن‌ترین نسخه کامل و ترجمه‌شده و تاریخ ‌دار در ایران است که از آن در موزه رضا عباسی نگهداری می‌شود. این موزه در خیابان دکتر شریعتی، نرسیده به پل سیدخندان واقع است.

 

• قرآن منسوب به امام حسن مجتبی(ع)

آیات این قرآن که در ابعاد تقریبی ۲۱در ۱۵سانتی‌متر است، بر پوست نخودی‌رنگ آهو نگاشته شده و آن را به امام دوم شیعیان نسبت می‌دهند که در پایان آن مهر شاه اسماعیل صفوی هم به چشم می‌خورد. این قرآن با بیاضی مقوا با رویه پارچه‌ای قرمزرنگ مجلد شده است و ۲۰برگ آن موجود است. این اثر ارزشمند در موزه ملک واقع در خیابان امام خمینی، سردر باغ ملی، خیابان ملل متحد (میدان مشق) به نمایش گذاشته شده است.

 

• قرآن بایسنقری

این قرآن بزرگ‌ترین قرآن خطی دنیاست که ۸قطعه آن نیز در موزه ملک است. ‌هر قطعه از این اثر حدود یک متر در ۲متر است و در هر صفحه، ۲سطر قرآن به خط محقق ممتاز با قلم جلی و مرکب مشکی کتابت شده است. این اثر را بایسنقر، شاهزاده هنرمند تیموری در قرن نهم هجری کتابت کرده است. ‌

 

• قرآن به خط کوفی با کاتبی ایرانی

قرآنی ۱۴پاره روی پوست از قرن سوم هجری باقی‌ مانده که برخلاف نسخ کهن به خط کوفی، احتمالا کاتبی ایرانی داشته است. دلیلش این است که در این نسخه از سنت پیوسته‌نگاری در کتابت حروف پیروی نکرده است؛ شیوه‌ای که در نسخه‌های عربی به چشم می‌آید. درواقع سبک خاص کاتبان ایرانی در آن روزگار آن بوده است که شکستن کلمات در انتهای سطر را ناپسند می‌دانستند. این قرآن در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.