اهمیت کیش در جام جهانی قطر

جام جهانی فوتبال قطر از ۲۱ نوامبر تا ۱۸ دسامبر ۲۰۲۲ برابر با ۳۰ آبان تا ۲۷ آذرماه ۱۴۰۱ به مدت ۲۸ روز در چهار شهر شهر دوحه، الوقره، الخور و الریان برگزار می‌شود. از همان ابتدا که قطر میزبان جام جهانی ۲۰۲۲ شد، با توجه به وسعت این کشور و ظرفیت محدود اقامت در آن، همسایگان قطر برای مشارکت در میزبانی اعلام آمادگی کردند، از عربستان گرفته تا امارت، کویت و عمان و حتی ترکیه. ایران نیز از سال ۱۳۹۷ با پیشنهاد میزبانی اردوی تیم‌ها و تماشاچی‌ها در جزایر خلیج‌فارس اعلام آمادگی کرد. ارزانی هزینه‌ها، نزدیکی این جزایر به قطر و امکان سفر بدون ویزا، از جمله انگیزه‌های ایران برای طرح مشارکت در میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲ بود.

طبق آخرین اعلام، در قطر حدود ۱۷۵ هزار اتاق برای تماشاچی‌ها و شرکت‌کنندگان در بازی‌های جام جهانی وجود دارد که توازنی با آمار یک میلیون و ۵۰۰ هزار تماشاچیِ تخمن ‌زده‌شده، ندارد. برای همین فیفا پیشنهاد داده است برای جبران کسری اقامتگاه، از خانه‌های اجاره‌ای به‌ویژه در روستاها، کشتی‌های کروز و ویلاهای شخصی استفاده شود. یک شرکت سرمایه‌گذاری نیز مامور شده است اقامتگاه‌های پرتابلی (قابل جابه‌جایی) را تا آغاز بازی‌های جام جهانی در قطر ایجاد کند.

فیفا همچنین تیمی را مامور کرده در دوحه زنگ تک‌تک خانه‌ها را بزنند و به صاحبخانه پیشنهاد تور انگلیس، استرالیا و کشورهای دیگر را در زمان برگزاری جام‌ جهانی بدهند و در عوض، خانه آن‌ها را اجاره کنند. فدراسیون بین‌المللی فوتبال امیدوار است از این طریق بخشی از مشکل اسکان مسافران را حل کند. اگرچه، گمان بر این است که بیشتر قطری‌ها تمایل داشته باشند در زمان جام جهانی در کشور خود بمانند.

با این همه، بسیاری از تماشاچیان هیجان‌زده‌اند و منتظر نتیجه این راهکارهای فیفا نمانده‌اند و می‌خواهند اقامتگاه خود را تا قبل از جام‌جهانی رزرو کنند. تا کنون هم شهروندانی از آمریکا، مکزیک، انگلستان، برزیل، آرژانتین و امارات بیشترین رزرو هتل در قطر را داشته‌اند.

اگرچه قطر تا به حال برای به مشارکت گرفتن دیگر کشورها برای پشتیبانی از جام جهانی تمایلی نشان نداده و مُصِر بوده تماشاچی‌ها را در کشور خود میزبانی کند، اما سفر اخیر وزیر راه قطر به جزیره کیش در هفته گذشته، احتمالات دیگری را مطرح کرده است. قطر پیش‌تر گفته بود این جام جهانی فوتبال متعلق به همه است و باید میراثی نه تنها برای قطر، بلکه برای کل خاورمیانه و همچنین جهان عرب به جا بگذارد.

وزیر راه قطر شاید با همین رویکرد، در فرصتی که حدود شش ماه تا آغاز جام جهانی مانده است، راهی کیش شد؛ جزیره‌ای که تا دوحه فقط ۴۰ دقیقه فاصله هوایی دارد. در همین سفر طرفین درباره برقراری خط مستقیم هوایی و دریایی از دوحه به کیش و همچنین افزایش تعداد پروازها بین دو کشور توافق کردند. درحال حاضر، از قطر به شهرهای تهران، شیراز، اصفهان و مشهد حدود ۳۶ پرواز هفتگی برقرار است که در جریان سفر رییس‌جمهور به قطر و مذاکره با امیر این کشور برای برقراری ۳۶ پرواز مسافری و باری هفتگی به صورت دوطرفه و بدون محدودیت نیز توافق شد. هرچند، محمدی‌بخش ـ رییس سازمان هواپیمایی کشور ـ معتقد است امکان افزایش ظرفیت پروازی مسیر ایران - قطر روزانه تا ۲۰۰ پرواز نیز وجود دارد و می‌توان به شهرهای بیشتری پرواز مستقیم برقرار کرد.

حسین عباس‌نژاد، مدیرکل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی هم گفته که درحال حاضر سه‌هزار صندلی ظرفیت شناورهای مسافری است که می‌توانند در روز و شب جابه‌جایی مسافر را بین بنادر ایران و قطر و کشورهای دیگر انجام دهند و به همین منظور هم، ترمینال مسافری کیش در حال آماده‌سازی است.

بر پایه همین توافق‌ها هم رستم قاسمی وزیر راه گفته است: انتظار می‌رود روزانه ۵۰۰ هزار ایرانی از جام جهانی قطر بازدید کنند، خارجی‌هایی هم که به قطر می‌آیند می‌توانند دریایی یا هوایی به بازدید از جزایر جنوبی ایران بپردازند و ما امکان جابه‌جایی و اسکان آن‌ها را داریم.

اگرچه در سفر اخیر وزیر راه به جزیره کیش درباره برقراری مستقیم خطوط هوایی و دریایی بین دو کشور توافق شده و قرار است طرفین در اردیبهشت و خردادماه نیز دیدارها و توافق های تکمیلی داشته باشند و روی پیشنهادهای بیشتری مذاکره کنند، اما با توجه به رقابت سنگینی که در منطقه حاکم شده است و تبلیغات سنگینی که برخی کشورهای همسایه جام جهانی ۲۰۲۲ از جمله عربستان، امارت و عمان آغاز کرده‌اند، انتظار می‌رود راه‌اندازی خط هوایی و دریایی دست‌کم بین کیش و دوحه سریعتر پیگیری شود و به نتیجه برسد.

جزیره کیش هم‌اینک ۱۹ هزار و ۲۰۰ تخت آماده دارد که به گفته مسیح‌الله صفا، عضو ستاد جام جهانی در این جزیره، اقامت در آن‌ها یک‌چهارم قیمت هتل‌های قطر تمام می‌شود. او می‌گوید: از آنجا که بازی‌های جام‌جهانی در تقارن با سفرهای پاییزه ایرانی‌ها به کیش است، در زمان جام جهانی ۲۰۲۲ می‌توان دست‌کم پنج‌هزار تخت استاندارد در اختیار تماشاچیان قرار داد، به طوری‌که رضایت آن‌ها را جلب کند.                                                                                                                       

پیش‌بینی‌ها بر این است که جام‌جهانی قطر یکی از گران‌ترین جام‌های فوتبال برای تماشاچیان باشد؛ صفا، عضو ستاد جام جهانی در کیش می‌گوید: همین حالا قیمت یک شب اقامت در هتل‌های قطر به یک‌هزار دلار می‌رسد. پیش‌بینی می‌شود این نرخ‌ها با نزدیک شدن زمان بازی‌ها و افزایش تقاضا بیشتر هم شود، تخمین زده شده فقط قیمت یک شب اقامت در هتل‌های قطر تا دو هزار دلار، نزدیک به ۵۰ میلیون تومان شود، درحالی‌که قیمت بهترین هتل‌های کیش یک‌چهارم قیمت‌های حال حاضر در قطر است. ارزانی بزرگترین مزیت انتخاب جزایر ایران برای اقامت در زمان بازی‌های جام جهانی است، مشروط بر این‌که دسترسی، سریع‌تر بین دو کشور فراهم شود و از همین حالا درباره آن اطلاع‌رسانی و تبلیغات بین‌المللی صورت گیرد.

وقتی از استاندارد هتل‌ها و اقامتگاه‌های ایران صحبت می‌شود، صفا که رییس جامعه هتلداران جزیره کیش نیز هست، به بازدید وزیر راه قطر از زیرساخت‌های جزیره کیش اشاره می‌کند و می‌گوید: مقام قطری پس از بازدید از امکانات اقامتی این جزیره و کیفیت آن اظهار رضایت کرد. البته برای این‌که تخلف و خطایی در دوران جام جهانی پیش نیاید باید نظارت‌ها و کنترل‌های قضایی را بیشتر و جدی‌تر کرد.  

درحالی که کیش تمرکز اصلی برای پشتیبانی از میزبانی جام جهانی است، مقامات کشور اما امیدوارند بتوانند از جزیره قشم و سایر شهرها همچون بندرعباس، بوشهر، شیراز، اصفهان و حتی تهران برای استقبال از هواداران استفاده کنند. با همین رویکرد، ویزای ایران برای دوران جام جهانی رایگان شده است؛ چرا که جزایر کیش و قشم، مناطق آزاد محسوب شده و سفر به آن‌ها بی‌نیاز از ویزا است. اعتبار ویزای رایگان ایران که در زمان جام جهانی برای مسافران متقاضی از مبدأ قطر صادر می‌شود نیز دو ماه است که امکان ۲۰ روز اقامت در ایران را دارد.  

این اقدام ایران در بسیاری از رسانه‌های خارجی بازتاب گسترده داشته است، به‌ویژه آن‌که در کنار مزیت ارزانی سفر به ایران در مقابل قطر قرار گرفته است. با این وجود اما برخی همچنان مساله "ایران‌هراسی" را مطرح می‌کنند. لیلا اژدری، مدیرکل توسعه گردشگری خارجی ایران گفته است ۲۰ میلیارد تومان بودجه برای کمپین تبلیغاتی ایران درخواست شده که اگر به موقع برسد تبلیغات گسترده‌ای انجام می شود.

اما بودجه‌ای که از آن برای تبلیغ ایران سخن گفته شده و هنوز هم تصویب و پرداخت نشده، بیشتر برای تبلیغ در مراکز تجاری و ایرلاین‌ها است؛ چرا که به گفته اژدری از آنجا که فیفا اختیار ورزشگاه‌ها و زمین‌های بازی را برای انجام هر نوع تبلیغات در اختیار دارد و اسپانسرها نیز از قبل مشخص شده‌اند، از این رو امکان معرفی و تبلیغ جاذبه‌های گردشگری ایران در بخش محیطی زمین‌های بازی وجود ندارد.

در چنین شرایطی، بهترین اقدام برای تبلیغ ایران و جلب توجه فردی که مخاطب اخبار رسانه‌های خارجی است، حضور در تبلیغات رسانه‌ای جام جهانی و معرفی ایران در پروازهای قطر از همین حالا است، آن هم با محتوایی متفاوت از آنچه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای جلب دیگر گردشگران تولید کرده است، تا این‌گونه به ابهام و پرسش‌های تماشاچیان پاسخ مناسب داده شود. بسیاری از تماشاچیان جام جهانی فوتبال درباره چگونگی گرفتن ویزای رایگان ایران، مسیر دسترسی، بافت اجتماعی، فرهنگی و جغرافیای متفاوت آن در مقایسه با کشورهای عربی، سیاست، لباس و پوشش، خوراک و نوشیدنی اطلاعاتی ندارند، از همین‌رو جام جهانی ۲۰۲۲ درصورت مدیریت درست می‌تواند فرصت غنیمتی برای توسعه گردشگری در ایران باشد.