تابویی که بالاخره شکسته شد

با گذشت زمان و گرچه نمایش‌های خیابانی اجراهای مستمری ندارند و بیشتر به بازه زمانی جشنواره‌ها محدود شده‌اند، با این حال زنان نمایشگر در قیاس با دهه‌های گذشته حضور پررنگتری در این گونه نمایشی دارند به نظر می‌رسد که تابوی حضور زن در نمایش خیابانی دیگر شکسته شده باشد.

از نکات قابل توجه در جشنواره چهل و سوم تئاتر فجر هم حضور به چشم‌آمدنیِ کارگردانان زن در بخش نمایش‌های خیابانی بود.

در این دوره از جشنواره، از میان ۳۵ کارگردان حاضر در این بخش ۱۰ کارگردان زن حضور داشتند و علاوه بر گروه‌های داخلی، سرپرست گروه نمایش خیابانی «بال‌های سبک» از روسیه نیز یک هنرمند زن بود.

در این بین ساحل صالحی، کارگردان نمایش «دغاگر» به عنوان جوان‌ترین کارگردان حاضر در جشنواره، در بخش خیابانی حضور داشت.

او با۲۱ سال سن، جوان‌ترین کارگردان حاضر در چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بود که از بوشهر در این دوره از جشنواره شرکت کرد.

در جدول آثار این دوره از جشنواره، گروه‌های استانی در قیاس با تهران، حضور چشمگیری داشتند. به طوری که از میان ۱۰۵ نمایش ایرانی اجرا شده در این دوره از جشنواره،۴۰ اثر از تهران ( ۳۸ درصد آثار) و ۶۵  اثر از دیگر شهرها ( ۶۲ درصد آثار) بودند.

اعضای کابینه دولت و معاون هنری نیز در این جشنواره بیشتر به تماشای نمایش‌های استان‌های دیگر نشستند.

ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به همراه حسن نوروزی، سرپرست سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها به تماشای نمایش «آب برای ماهی‌ها» به کارگردانی امیر نوروزی از گچساران نشستند.

مهدی پزشکیان، فرزند رئیس‌جمهور نیز به همراه خانواده به تماشای نمایش ترکی «ستارخان» به نویسندگی و کارگردانی یعقوب صدیق‌جمالی نشست.   سید ضیا هاشمی، معاون فرهنگی و اجتماعی معاون اول رئیس جمهور هم از نمایش «ناخدا لیدی» که از بوشهر دراین دوره از جشنواره شرکت داشت، دیدن کرد.

سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دومین روز جشنواره به تماشای نمایش«مرز» به نویسندگی و کارگردانی ندا قربانیان نشست که به عنوان اثر برگزیده جشنواره هنرستان‌های هنرهای زیبا به این دوره از جشنواره راه یافته بود. صالحی با حضور در فضای باز مجموعه تئاتر شهر از دو نمایش خیابانی نیز دیدن کرد و در سومین روز جشنواره، بدون اطلاع‌رسانی به همراه خانواده‌اش، از نمایش «وچند داستان دیگر» کار محمد امینی راد از اراک دیدن کرد.

نادره رضایی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در روزهای اول جشنواره بیشتر به تماشای نمایش‌های دیگر شهرها رفت و بعد از آن از چند نمایش تهران نیز دیدن کرد.

از میان گروه‌های شرکت‌کننده در جشنواره چهل و سوم استان‌های خوزستان با ۷ اثر نمایشی و استان اصفهان با ۶ اثر نمایشی رتبه اول و دوم تعداد گروه‌های شرکت‌کننده در جشنواره را به خود اختصاص دادند.

همچنین استان‌های آذربایجان شرقی، البرز و یزد با ۴ اثر در جشنواره چهل و سوم حاضر شدند.

استان‌های آذربایجان غربی، بوشهر، خراسان رضوی، کرمانشاه ، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان و هرمزگان با هر یک با سه اثر نمایشی و استان‌های ایلام، چهارمحال بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، فارس، قزوین، کرمان، کردستان، مازندران و همدان با یک اثر نمایشی در این دوره از جشنواره حاضر شدند.

در بخش خیابانی هم ۱۵ درصد آثار از تهران و ۸۵ درصد از دیگر شهرها حضور داشتند.

گروه‌های استانی در این دوره از جشنواره برخلاف برخی از دوره‌های گذشته، این امکان را داشتند که بعد از اجرای خود همچنان در تهران بمانند و فرصتی برای تماشای آثار دیگر همکاران خود به دست آورند.

در جشنواره چهل و سوم، حضور گروه‌های تهرانی در بخش گونه‌های اجرایی، پررنگ‌تر از دیگر شهرها بود. در این بخش ، ۷ نمایش شامل ۴ نمایش از تهران (۵۷ درصد آثار) و ۳ نمایش از دیگر استان‌ها ( ۴۳ درصد) کل آثار را تشکیل دادند.

اما همچنان حضور کارگردانان مرد در این دوره از جشنواره نیز در قیاس با زنان کارگردان، درصد قابل توجهی بالاتر بود. این روند البته در دوره‌های گذشته هم وجود داشته است. در این دوره ۱۱۱ کارگردان با ۱۰۵ نمایش ایرانی در جشنواره حضور داشتند که ۶ نمایش ایرانی دارای دو کارگردان بوده است. تعداد کارگردانان مرد ۸۸ تن و تعداد کارگردانان زن ۲۳ تن بود.

هرچند درصد بالایی از آثار شرکت‌کننده در جشنواره، به قلم نمایشنامه‌نویسان ایرانی نگاشته شده بود، اما همچنان جالی خالی بسیاری از نمایشنامه‌نویسان شناخته‌شده کشورمان به چشم می‌آمد و نویسنده پرکاری مانند محمد چرم‌شیر تنها یک متن در این دوره از جشنواره داشت و دیگر هم‌نسلی‌هایش نیز، اغلب، غایب بودند. با این حال از میان ۱۰۵ نمایش ایرانی حاضر در جشنواره، ۱۰۰ نمایشنامه به قلم نمایشنامه‌نویسان ایرانی(۹۵ درصد) بود و ۵ اثر نمایشی با متونی غیرایرانی به صحنه رفت.