آقا اِبی کجایی؟ از پشت این کندوی شب ما را صدا کن

فریدون گله شاهکار خود و یکی از بهترین فیلم‌های سینمای ایران یعنی «کندو» را در سال ۱۳۵۴ ساخت. گله روح عصیانگر زمانه‌اش را در فیلم «کندو» به تمامی به نمایش می‌گذارد. بهروز وثوقی، داود رشیدی،جلال پیشواییان، رضا کرم رضایی و علی ثابت فر بازیگران «کندو» هستند.

ابی و آقاحسینی پس از آزادی از زندان از هم جدا می‌شوند و در قهوه‌خانه‌ای به هم می‌رسند. آقاحسینی پس از برنده شدن در بازی «تُرنا» حکم می‌کند که ابی از خیابان لاله‌زار تا پل تجریش، بدون پول، به کافه‌ها و رستوران‌ها سر بزند و غذا و مشروب مفتی بخورد. آقا مصطفی معتقد است که ابی از عهدهٔ این کار برنمی‌آید و سرِ همین موضوع با آقاحسینی شرط می‌بندد.

در «کندو» بیشتر اتفاق‌ها در پیاده‌رو خیابان ولیعصر امروز رخ می‌دهد. برخلاف تصویر خوش آب‌ورنگی که در بسیاری از تولیدات دهه‌های ۴۰ و ۵۰ از پیاده‌رو خیابان ولیعصر به‌عنوان محل تفرج و تفریح و مایه انبساط خاطر ارائه شده؛ در «کندو» این پیاده‌رو کانون تنش و ناآرامی است. طی طریق قهرمان کندو از جنوبی‌ترین نقطه خیابان شروع می‌شود و هرچه بالاتر می‌آید مسیر سخت‌تر و خشونت بیشتر می‌شود.

اوج بازیگری رشیدی در سینمای پیش از انقلاب نقش «آقا حسینی» بود با آنکه بهروز وثوقی ستاره فیلم بود٬ رشیدی شخصیت مستقلی داشت که اصلا زیر سایه وثوقی دیده نمی‌شد.

رشیدی خود در گفت‌وگویی درباره همکاری‌اش با وثوقی در دو فیلمی که با هم بازی کرده بودند گفته بود: « به من گفته بودند که مواظب بهروز باش. او سوپراستار است و نقش تو را می‌خورد و سر تدوین می‌رود و نقش را کم و زیاد می‌کند. وقتی این حرف‌ها را می‌شنیدم. برایم عجیب بود. اما خیلی با هم دوست شدیم و بسیار من را کمک کرد. اصلا اینگونه که می‌گفتند نبود و بسیار رفیق و همراه بود. در اولین روز کارم تفاوت زیاد سینما با تئاتر تو ذوقم زد و تصمیم گرفتم ادامه ندهم، اما همان شب صحبت‌های بهروز تأثیر مثبتی در ذهنم گذاشت.» هم چنین رضا کرم رضایی به خاطر این فیلم جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل را از جشنواره تهران می‌برد.

گله در فیلم‌هایش دیالوگ‌های لوتی‌وار و فقر را از فیلم‌فارسی گرفته، اما قهرمان معترضی را به جامعه معرفی می‌کند که شرایط حاضر را نمی‌پذیرد و به داد‌خواهی روی می‌آورد. «کندو» نمونه ناب، دست‌نیافتنی و تکرار‌نشدنی سینمای خیابانی دهه ۵۰ که همه نشانه‌ها و علایق خالقش را یک جا و با انسجامی مثال‌زدنی به همراه دارد.

سعید مروتی در همشهری نوشت: از جمله فیلم‌های سینمای ایران که به شکلی مثال‌زدنی ایده مرکزی جذابش را نه‌تن‌ها در پرداخت کدر نمی‌کند که در پرداخت و جزئیات با بهره از مشاهدات عینی فیلمساز به کلیتی قابل استناد برای ترسیم یک دوران می‌سازد. ابی شورشی‌ترین کاراکتر سینمای ایران در دهه ۵۰، به‌عنوان بچه خیابان، با مجموعه‌ای از دراماتیک‌ترین صحنه‌هایی که فریدون گله در طول دوران فعالیت حرفه‌ای‌اش نوشته و کارگردانی کرده، تجربه‌ای را از سر می‌گذراند که در هر دیدار تازه و پر طراوت است.

«کندو» فیلم گزنده و تکان‌دهنده‌ای و نقد صریحی بر شکاف طبقاتی ایجاد شده در عصر پهلوی است. پس از نادیده‌گرفتن عجیب منتقدان در دهه ۵۰، «کندو» و فریدون گله اواخر دهه ۷۰ از حاشیه بیرون آمدند و مورد توجه قرار گرفتند. جایگاهش به‌عنوان یکی از ۱۰ فیلم برتر تاریخ سینمای ایران حالا خدشه‌ناپذیر به‌نظر می‌رسد.

منبع: برترین‌ها