نصرت کریمی کیست و ماجرای حکم قطع دست برای فیلم «محلل» چیست؟

مستند نصرت کریمی که به‌تازگی به‌صورت رایگان و آنلاین در دسترس قرار گرفته، به یکی از موضوعات پرطرفدار این روزها برای اهالی فرهنگ و هنر تبدیل شده است. این اثر شش‌قسمتی با عنوان نصرت کریمی؛ هنرمند بودن در ایران نتیجه ۱۹ سال تلاش و همکاری مشترک میان بابک کریمی، سینماگر و بازیگر شناخته‌شده بین‌المللی، مهرداد اسکویی، مستندساز برجسته، و روح‌الله انصاری، تدوینگر مطرح است.

نصرت کریمی از پیشگامان تأثیرگذار سینما و هنرهای نمایشی ایران است که نه‌تنها سینمای ایران را متحول کرد، بلکه به‌عنوان پدر انیمیشن و فیلم و تئاتر عروسکی ایران شناخته می‌شود. او از نخستین نسل تحصیل‌کردگان سینما و سینمای متحرک در خارج از کشور بود و بسیاری از بزرگان امروز سینما و تئاتر عروسکی ایران به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم شاگرد او بوده‌اند. نصرت کریمی همچنین با آوردن سینمای نئورئالیستی به ایران، مسیر جدیدی برای سینماگران نسل بعدی گشود و الهام‌بخش آثار ماندگار آن‌ها شد.

نصرت کریمی

بیوگرافی نصرت کریمی

تولد و تحصیلات

نصرت‌الله کریمی اول دی ۱۳۰۳ در تهران متولد شد. او دوره متوسطه را تا سیکل اول در هنرستان صنعتی تهران گذراند و دیپلم متوسطه را از هنرستان هنرپیشگی دریافت کرد.

او برای تکمیل تحصیلات خود به ایتالیا و پس از آن برای آموختن عروسک‌گردانی به پراگ رفت. پس از گذراندن دوره پنج‌ساله رشته کارگردانی سینما و تلویزیون، یک سال نیز دوره فنی فیلم‌های عروسکی را گذراند و با مدرک کارشناسی ارشد فارغ‌التحصیل شد.

آغاز فعالیت هنری

نصرت‌الله کریمی در سال ۱۳۲۳ به گروه تئاتر نوشین پیوست. او تا سال ۱۳۳۱ همچنان در این گروه عضویت داشت و درنمایشنامه‌های گوناگونی از جمله «دختر شکلات‌فروش» و «اوژنی گرانده» به ایفای نقش پرداخت.

نصرت الله کریمی پیش از انقلاب

نصرت کریمی پس از بازگشت به ایران، به دعوت وزارت فرهنگ و هنر مسئولیت کارگاه نقاشی متحرک را به عهده گرفت و در آنجا فیلم‌ های زیادی را با تکنیک‌‌های انیمیشن و عروسکی ساخت که در آرشیو وزارت ارشاد موجود هستند. آثاری چون دل موش پوست پلنگ، شکار ماه، باباکرم، تعصب، سلسله مراتب، خروس بی محل، آدم شاخ درمیاره، پیدایش آتش، آقای شاکی.

نصرت کریمی

از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۸ نیز با ساخت سریال در تلویزیون مشغول به کار بود و بعد به ساخت فیلم سینمائی روی آورد و با فیلم‌ های درشکه چی و مُحَلِل وارد عرصه سینمای ایران شد.

شهرت

بیشتر شهرت نصرت الله کریمی به دلیل بازی در سریال دایی جان ناپلئون در نقش «آقاجان» و نیز آثار سینمایی است که با سه عنوان نویسنده، کارگردان و بازیگر در آن ها حضور داشته است.

ماجرای فیلم «محلل» و صدور حکم اعدام برای نصرت کریمی

نصرت کریمی پس از انقلاب ۱۳۵۷ از کار و تدریس در عرصه سینما منع شد و چند ماه را در زندان سپری کرد، با این حال تمام این سال‌ها در ایران ماند.

در جریان انقلاب فرهنگی ایران، برای او حکم قطع دست برای نگارش فیلمنامه محلل و اعدام برای ساخت آن صادر شد. اما به دلیل محبوبیت نصرت کریمی و نداشتن فعالیت سیاسی، حکم او به ممنوعیت کاری در سینمای ایران تا پایان عمر کاهش یافت.

نصرت کریمی

محلل در سال ۱۳۵۰ بر پایه داستانی به همین نام از صادق هدایت ساخته و به فیلمی جنجال‌انگیز بدل شد. در فیلم شوهری بازاری در بگومگویی خانوادگی، در عصبانیت از خود به در می‌شود و همسر خود را “سه طلاقه” می‌کند اما به زودی پشیمان می‌شود.

بنا به فقه اسلامی یا برداشتی که در داستان از آن ارائه می‌شود، این مرد دیگر حق “رجوع” ندارد و تنها به شرطی می‌تواند دوباره با زن خود زناشویی کند، که مردی دیگر به نام “محلل” این عمل را انجام دهد. مرد در تنگنایی دردناک قرار می‌گیرد: از سویی نمی‌تواند احکام شرع را نادیده بگیرد و از سوی دیگر حاضر نیست همسر سابق خود با مردی بیگانه عقد کند.

نمایش فیلم واکنش تند محافل دینی را به دنبال داشت که در نهایت به توقیف فیلم انجامید.

نصرت کریمی

نصرت کریمی دو بار ازدواج کرد. اعلم دانایی متولد ۱۳۱۰ همسر اول نصرت کریمی و مادر بابک، مازیار و ماندانا کریمی است که در تیر ماه ۱۳۹۹ در رم ایتالیا درگذشت.

پروین تیموری همسر دوم نصرت کریمی است.

نصرت الله کریمی صبح روز ۱۲ آذر ۱۳۹۸ در سن ۹۴ سالگی به علت کهولت سن در منزلش در تهران درگذشت و در روز ۱۶ آذر در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

نصرت کریمی