سنگ چخماق فناوری پیشرفته انسان‌های اولیه در غار قمری خرم‌آباد
قمری نام یکی از غارهای هفتگانه خرم‌آباد است که اخیرا شواهد مهمی از سکونت دوره‌های مختلف پیش از تاریخ و تاریخی از دوران پارینه‌سنگی میانه (حدود ۴۰ تا ۸۰ هزار سال پیش)، دوره مس سنگی (حدود پنج هزار و ۵۰۰ تا شش هزار سال پیش) و همچنین دوره‌های تاریخی بعدی در آن کشف شده است.
لرستان و دره خرم‌آباد از اواخر دوران چهارم زمین‌شناسی دارای شرایط اقلیمی سازگاری بوده است، وجود آب سرشار، غذای کافی، انواع گیاهان مرتعی و جنگلی، غنای حیات‌وحش و سوخت فراوان از مهم‌ترین عوامل استقرار بشر در این دیار بوده است؛ نشانه‌هایی از استقرار گروه‌های انسانی به برکت این مواهب زندگی‌ساز در کرانه رودها، پناهگاه‌ها و غارهای طبیعی لرستان کشف و مورد مطالعه قرار گرفته است.
آثار به دست آمده از غارهای لرستان، بویژه غار قمری حاکی از سکونت دامنه‌دار انسان‌های پیش از تاریخ در دوره‌های مختلف پارینه سنگی در دره کهن خرم‌آباد است؛ غار قمری در سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۱۴۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: با توجه به اینکه یکی از الزامات یونسکو برای رفع خیلی از ابهامات پرونده ثبت جهانی دره کهن خرم‌آباد، کاوش غارهای پیش از تاریخ این دره بوده، تصمیم بر آن شد از یک تیم مجرب و باستان‌شناس دعوت و کاوش را از غار قمری آغاز کنیم.
عطا حسن‌پور، با بیان اینکه کاوش غار با استقرار تیم باستان‌شناسی از ۲۴ بهمن ماه آغاز شده و خوشبختانه به یافته‌های مهمی از دوران پارینه سنگی میانه دست یافتند که پس از نتایج آزمایشات، گاه‌نگاری‌های مطلق این غار هم منتشر خواهد شد، افزود: هم‌اکنون گاه‌نگاری‌های نسبی نشان می‌دهد که قدمت دره کهن خرم‌آباد بین ۴۰ تا ۸۰ هزار سال است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان اضافه کرد: کشف سفال‌های نخودی منقوش و قرمزرنگ از دوره مس سنگی (بیش از پنج هزار و ۵۰۰ سال پیش) نشان‌دهنده تداوم استفاده از غار توسط دامداران و توسعه فناوری سفال در این دوره است.
حسن‌پور با اشاره به اینکه پیش از این نیز غار قمری دو بار مورد کاوش قرار گرفته است، بیان کرد: این کاوش‌ها نخستین بار در سال ۱۳۴۴ توسط فرانک هُل، باستان‌شناس آمریکایی و دومین بار در سال ۱۳۹۰ توسط بهروز بازگیر انجام شده است.
وی تصریح کرد: یافته‌های جدید از جمله شواهد غنی از سکونت نئاندرتال‌ها در منطقه، غار را به نقطه کانونی برای مطالعه تحولات فرهنگی و زیستی در لرستان و غرب ایران تبدیل کرده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان اضافه کرد: ادامه کاوش‌ها در غار قمری ممکن است به کشف بقایای استخوانی انسان‌های نئاندرتال و دیگر شواهد باستان‌شناسی از این دوره کم‌شناخته بیانجامد که افق‌های تازه‌ای در پژوهش‌های پارینه سنگی ایران و خاورمیانه خواهد گشود.
در این بازدید، فریدون بیگلری سرپرست مشترک کاوش باستان‌شناسی در غار قمری خرم‌آباد نیز با بیان اینکه در ایران، شواهد سکونت انسان در غارها به حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار سال پیش بازمی‌گردد و تا حدود ۱۲ هزار سال پیش، یعنی پایان عصر یخبندان ادامه داشته است، افزود: در این دوره، گونه‌های مختلفی از انسان‌ها در غارها به‌عنوان محل سکونت استفاده می‌کردند.
وی اضافه کرد: غار قمری یکی از مهم‌ترین سایت‌های باستان‌شناختی ایران است که اطلاعات ارزشمندی درباره زندگی انسان‌های اولیه در اختیار باستان‌شناسان قرار می‌دهد.
سرپرست مشترک کاوش باستان‌شناسی در غار قمری خرم‌آباد، افزود: در کاوش‌هایی که انجام دادیم ابزارهای سنگی، استخوان‌های حیوانات و بقایای اجاق‌ها از زندگی انسان‌های اولیه کشف شده است.
وی با اشاره به اینکه در کشفیات اخیر غار قمری ابزارهای ساخته‌شده از سنگ چخماق یافت شده که فناوری پیشرفته انسان‌های اولیه در ساخت ابزار را نشان می‌دهد، اظهار کرد: همچنین استخوان‌های حیوانات شکارشده همچون بز کوهی، گوزن و گاو وحشی از دیگر کشفیات غار است که برش روی استخوان‌ها نشان می‌دهد انسان‌های اولیه از ابزارهای سنگی برای قصابی لاشه حیوانات استفاده می‌کردند.
سرپرست مشترک کاوش باستان‌شناسی در غار قمری خرم‌آباد با بیان اینکه یک ماه است که مشغول کاوشیم و در این مدت موفق شدیم آثاری از چند دوره فرهنگی پیش از تاریخ را کشف کنیم، اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین این آثار دوره پارینه سنگین میانی است و بقایای استقرار و سکونت انسان‌های نئاندرتال و پس از آن پروژه روستانشینی و دامداری است که البته آثاری از سکونت دامداران اولیه را در این غار به دست آورده‌ایم و شواهد نشان می‌دهد که در این غار سکونت وجود داشته تا دوره‌های تاریخی بعدی هم ادامه داشته است.
غارهای هفتگانه از جمله غار قمری در دیار کهن خرم‌آباد سند هویت فرهنگی و تاریخی انسان است که باید مورد اهتمام ویژه قرار گیرد و البته تحقیقات باستان‌شناسی ارزشمند در این غارها می‌تواند در ثبت جهانی این دره کهن خرم‌آباد موثر باشد و سبب شگفتی محققان، باستان‌شناسان و اهالی علاقمند به دوران گذشته انسان شود.
دیدگاه