کاری که کمتر در سینما رخ داده است

اما می‌توانم بگویم کاری که ما انجام دادیم یعنی حذف فیلمبردار و صدابردار کمتر رخ داده است و همه این اتفاقات با توجه به سوژه فیلم رخ داد زیرا باید از این منظر وارد قصه‌گویی می‌شدیم.

محمدعلی شعبانی نویسنده و کارگردان درباره فیلم جدیدش به نام «اپتومتری» بیان کرد: همیشه نگاه کردن و زاویه دید برای من مهم بوده. وقتی به یک موضوع مشخص از چند منظر نگاه می‌کنید آن سوژه برایتان باز می‌شود و ابعاد جدیدی را نشانتان می‌دهد. بنابراین ما سعی کردیم این تغییر زاویه را در فیلمبرداری این اثر وارد کنیم و درواقع فیلمبردار را در این اثر حذف کردیم.

او در پاسخ به اینکه آیا این کار نوعی ساختارشکنی در فیلمسازی به حساب می‌آید، گفت: ما در دوره‌ای از سینما به سر می‌بریم که کاری که تاکنون انجام نشده باشد وجود ندارد یا بسیار کم است. اما می‌توانم بگویم کاری که ما انجام دادیم یعنی حذف فیلمبردار کمتر رخ داده است و با توجه به سوژه فیلم، حسم این بود که باید از این منظر وارد قصه‌گویی شوم.

این هنرمند افزود: یکی از چالش‌های من این بود که فرمت‌های مختلف فیلمبرداری را به هم نزدیک کنم به همین دلیل مشورت‌های بسیاری در این راه گرفتم و از سه مدل دوربین گوپرو و فیش‌آی و حتی کوآدکوپتر در این فیلم استفاده شد.

این کارگردان ادامه داد: گاهی قصد می‌کنید کاری که انجام می‌دهید مبتکرانه باشد اما من این قصد را نداشتم و از ابتدا می‌خواستم فیلمبردار را حذف کنم. این اثر یک فیلم تجربی (Experimental Films) است به همین دلیل به شیوه کلاسیک فیلمنامه ندارد و در قالب دکوپاژ است.

شعبانی با تاکید بر اینکه در این فیلم صدابردار هم حذف شده است، بیان کرد: من همیشه به این فکر می‌کردم که می‌گویند محدودیت خلاقیت به همراه می‌آورد. وقتی به این فکر می‌کنید که ۱۴ دقیقه فیلم می‌سازید اما در آن هیچ دیالوگی رد و بدل نمی‌شود، باید بتوانید با زبانی حرف بزنید که برای همه قابل درک باشد. این اثر هیچ زیرنویسی ندارد با این حال همه‌فهم است و زبان آن جهانی است. در واقع از عشق می‌جوشد و عشق یک اتفاق غریضی است که احتیاجی به دیالوگ ندارد. روابط پیچیده آدم‌ها بیشتر از اینکه نیاز به متن داشته باشد نیاز به تصویر دارد و من هم فضا را به سمت دیالکتیک بردم. به همین دلیل به صدابردار هم نیازی نداشتم.

این هنرمند اضافه کرد: من را در سینمای مستند به خاطر فیلم‌های جدی‌ام می‌شناسند اما در سینمای داستانی آن قالب را شکستم و وجه پنهان شخصیت خودم را به تصویر کشیدم. شما وقتی یک مستند سیاسی می‌سازید فضایی برای خلاقیت ندارید و نمی‌توانید در متن حقیقت دخل و تصوری داشته باشید زیرا واقعیت ثابت است.

وی با اشاره به نوع فیلمبرداری این اثر و ارتباط برقرار کردن بازیگران با این شیوه گفت: مساله اصلی که با بازیگر داشتیم این بود که تصویر بازیگر در برخی موقعیت‌ها کاملا دفرم است و این موضوع را خیلی از بازیگران نمی‌پذیرند اما خوشبختانه خانم مفلح خودش هم مشتاق این کار بود و ما این چالش را با ایشان نداشتیم. حتی می‌توانم بگویم خود بازیگر نقش فیلمبردار را بازی می‌کرد زیرا همزمان باید در فرآیند فیلمبرداری هم شرکت می‌کرد.

شعبانی درباره موضوع «اپتومتری» نیز بیان کرد: این فیلم درباره جایگاه زنان است و همراه کردن فضای تکنیکال و عاطفی کار سختی بود، در عین حال که نمی‌خواستم درگیر سانتیمانتالیزم شوم و فرم روی محتوا سایه بیندازد.

این کارگردان درباره چالش‌های پرداختن به این موضوع گفت: وقتی می‌خواهید خلوت یک فرد را نشان دهید با توجه به قوانینی که در ایران داریم کار حساس‌تر و چالش‌برانگیز می‌شود. از طرفی مخاطب خارجی برایش سوال می‌شود اگر شما یک فضای شخصی را به تصویر کشیده‌اید پس اینها برای چیست؟ البته ما سعی کردیم با شکل فیلمبرداری، راحتی و آزادی را در خانه به تصویر بکشیم.

‌محمدعلی شعبانی در پایان با تاکید بر اینکه "یک فیلمساز وقتی موفق است که اثرش بتواند در قدم اول با مردم کشورش به خوبی ارتباط بگیرد" اظهار کرد: این فیلم یک زبان بین‌المللی دارد و برای همه آدم‌ها ساخته شده اما ترجیحم این است که این اثر اول از همه در کشور خودم به خوبی دیده شود. این روزها سینمای کوتاه گرفتار فستیوال شده و کاش مدیران فکری برای آن کنند تا هدف اول فیلمسازان تغییر کند و نگاهشان به سمت جشنواره‌های داخلی باشد و آن را ارجح بدانند. بر این اساس من هم این اثر را برای جشنواره فیلم کوتاه تهران فرستادم با وجود اینکه می‌دانم با این ‌کار از بسیاری از فستیوال‌های جهان محروم خواهم شد.

به گزارش ایسنا، در این فیلم هانیه مفلح و نعیم یزدانی ایفای نقش می‌کنند. از دیگر عوامل این فیلم می‌توان به سارا ثقفی عکاس، طراح صحنه و لباس پریا مرندیز، مدیر تدارکات محمد عابدی، تدوین محمدعلی شعبانی، تصویربردار هوایی علی نیکبخت و صداگذار مهرداد جلوخانی اشاره کرد.

محمدعلی شعبانی تجربه کارگردانی و نویسندگی فیلم‌های «سمفونی استیضاح»، «انحصار ورثه»، «قبرهای پرسر و صدا» و «دعوت به تماشای دوزخ » را در کارنامه کاری خود دارد.

منبع: ایسنا