ترس‌ها و خطرهای بدلکاری بعد از پیمان ابدی و ارشا اقدسی
یشتر از یک ماه از درگذشت ناگهانی و غم‌انگیز ارشا اقدسی می‌گذرد و وقتی حادثه رخ داده برای او را کنار آنچه پیمان ابدی را راهی دیار باقی کرد، می‌گذاریم با این پرسش‌ها مواجه می‌شویم که آیا وضعیت بدلکاری از یک حرفه خطرناک سینمایی فراتر نرفته است؟ آیا نباید از این پس دل‌نگران بدلکارانی بود که در پروژه‌های مختلف تصویری کار می‌کنند و شاید به اندازه اقدسی و ابدی شناخته شده و حرفه‌ای هم نباشند؟
ششم مرداد ماه که خبر رسید ارشا اقدسی، بدلکار جوان سینما سر صحنه یک فیلم در لبنان دچار حادثه شده خیلی‌ها به یاد پیمان ابدی افتادند که یک دهه قبل سر صحنه یک فیلم بر اثر یک اشتباه در اوج شهرت و پختگی کارش، از دنیا رفته بود. اگرچه تلاش‌هایی برای بهبود وضعیت ارشا در طول یک هفته انجام شد اما سرانجام او هم از این دنیا رخت بربست و به استادی که بدلکاری را از او آموخته بود پیوست.
ارشا اقدسی که در چند سال گذشته حسابی معروف شده بود، به گواه دوستان و همکارانش در عین علاقه به انجام کارهای هیجان‌انگیز، بسیار محتاط بود و تا وقتی از ایمنی شرایط کاری که می‌خواسته انجام دهد اطمینان پیدا نمی‌کرد ، سراغ آن نمی‌رفت و حالا با وجود چنین خصیصه‌هایی جای سوال است که آیا نمی‌توان برای برخی بدلکاری‌های خطرناک مثل آنچه در مورد ارشا اقدسی اتفاق افتاد راهی دیگر جایگزین کرد؟ اصلا چطور می‌توان امنیت کار را در این حرفه تضمین کرد؟ و اینکه با این اتفاق‌های تلخ که طی دو دهه ، دو تن از بهترین بدلکاران سینمای ایران را از سینما گرفته، چه آینده‌ای برای این حرفه باید پیش‌بینی کرد؟
در این باره یکی از همکاران قدیمی ارشا اقدسی که سابقه طراحی بدلکار و جلوه‌های ویژه را در فیلم‌هایی همچون «متری شیش و نیم»، «مغزهای کوچک زنگ زده»، «آشفتگی»، « مردی بدون سایه »، «مسخره باز » و نیز سریال نمایش خانگی «قورباغه» در کارنامه خود دارد، در گفت وگویی با ایسنا نکاتی را مطرح کرده است.
امیر بدری - سرپرست بدلکاران «فست فوروارد تیم» - که خودش نیز در این مدت با چنین پرسش‌هایی برخورد کرده است، تاکید کرد: واقعیت این است که هر شغلی مخاطرات خاص خود را دارد و در رابطه با حرفه بدلکاری نیز همین‌طور است. اگر زمانی برای انجام بدلکاری، طراح بدلکاری ، موردی را حس کند که برای خود یا تیمش خطری در پیش خواهد داشت باید در اولین فرصت محل را ایمن سازد یا اینکه اگر امکان ایمن‌سازی و انجام بدلکاری در ایمن‌ترین حالت ممکن وجود نداشت نباید کار را انجام دهد. اما اینکه بدلکاریِ ایران طی حدود ۱۲ سال دو نفر از بهترین‌های خود را از دست داده بسیار غم انگیز است. پیمان ابدی و ارشا اقدسی هر دو بدلکاری را به صورت کاملاً علمی و تخصصی انجام می‌دادند.
من حدود هشت سال با ارشا اقدسی کار می‌کردم و بدلکاری را با ارشا و تیمش شروع کردم. نکته‌ای که ارشا به عنوان فردی بسیار پراحتیاط، همیشه تکرار می‌کرد این بود که در بدلکاری اولین اشتباه، می‌تواند آخرین اشتباه باشد و منجر به حادثه‌ای غیرقابل جبران شود.
او با ابزار تاسف زیاد از حادثه‌ای که برای ارشا اقدسی فارغ از هر دلیلی، پیش آمد، ادامه داد: یک واقعیت مهم دیگر این است که اتفاقات مشابه در تمام دنیا سر صحنه بدلکاری برای بدلکاران پیش آمده و آنجا هم این سوال پیش آمده که چطور می توان از بروز حوادث دلخراش این چنینی جلوگیری کرد؟
وی با اشاره به تجربه همکاری خود و تیمش با چند پروژه بین‌المللی اضافه می‌کند: حضور در این فیلم‌ها و کار کردن در کنار بدلکارهای حرفه‌ای در سطح جهان که سال‌هاست این حرفه را در امنیت کامل انجام داده‌اند باعث شده نکته‌های بسیار مهمی را از آنان بیاموزیم. در سینمای حرفه‌ای دنیا در تمام سکانس‌ها، بدلکاری به ایمن‌ترین روش ممکن انجام می‌شود طوری که در ابتدا می‌دیدیم سکانس‌های بدلکاری چقدر ساده انجام می‌شود ولی خروجی بسیار خوبی دارد و هرگز کاری که حتی درصد کمی احتمال آسیب برای بدلکاران داشته باشد انجام نمی‌پذیرد. ضمن اینکه برای سکانس‌هایی که ممکن است برای فیلم ضروری باشد ولی از نظر عوامل تولید خطرناک هم است، معمولا سراغ حذف نمی‌روند و سعی می‌شود از تجیهزات ویژه‌تری استفاده شود؛ تجیهزاتی که در ایران نیز وجود دارد و امکان اجرا در ایمن‌ترین حالت‌ها ممکن است. در بعضی سکانس‌ها قبل از فیلمبرداری تمرین نیاز است که این کار امکان ایجاد خطا را از بین می‌برد و خوشبختانه این موضوع در سینمای ما در حال جا افتادن است و قبل از فیلمبرداری زمانی برای تمرین در نظر گرفته می‌شود.
بدری گفت: تلاش می‌کنم هیچ کاری که خودم یا هم‌تیمی‌هایم را به خطر بیاندازد انجام ندهم و بارها پیش آمده که کل یک پروژه را به خاطر وجود صحنه‌ای که ممکن بوده خطرناک باشد رد کرده‌ام. البته برای مثال سکانس‌هایی که در آن‌ها پرش از ارتفاع یا ساختمان وجود دارد را فقط با استفاده از سیستم رینگ و تجهیزات طنابی انجام می‌دهیم، گرچه ایربگ پرش استاندارد از ارتفاع تا ۴۰ متر را هم داریم ولی با سیستم طناب این کار بسیار ایمن انجام می‌پذیرد و امکان چند بار تکرار را دارد در حالی که تا چند سال قبل تمام این پرش‌ها را روی تشک انجام می‌دادیم. این سیستم در سینمای حرفه‌ای دنیا استفاده می‌شود و از نکات مثبت آن امکان تکرار در ایمن‌ترین حالت و سریع‌ترین زمان است که بدون هیچ خطری می تواند بارها برای فیلمبرداری از زاویه‌های مختلف انجام شود.
وی یاداور شد: جدا از اینکه حادثه‌های زیادی برای بدلکارهای غیرحرفه‌ای در دنیا پیش آمده، این حوادث برای بدلکارهای حرفه‌ای بسیار کم بوده و عمده اتفاقات دلخراش برای بدلکارها زمانی رخ داده که آن‌ها قصد انجام کار خارق‌العاده و ثبت رکورد را داشته‌اند. خودِ من در سال ۱۳۹۷ در کشور هلند با انجام حرکت گینر یک چرخش در هوا از یک سازه ۶۰ متری رکوردی را ثبت کردم که فقط یک بار آن را انجام دادم و واقعیت این است که آن پرش خطر بسیار زیادی داشت، اما خوشبختانه به دلیل تمرین‌های زیاد و تمرکز کافی حادثه‌ای برایم پیش نیامد با این حال در همان لحظه بعد از پرش فهمیدم که چقدر کار خطرناکی انجام دادم و همان جا با خودم عهد کردم که دیگر چنین کارهایی انجام ندهم. البته این خاصیت رشته‌های پر هیجان است که خیلی از ورزشکاران یا بدلکاران در سطح دنیا دوست دارند هیجان کار جدیدی که انجام می‌دهند بیشتر از قبلی باشد و یا به دنبال ثبت رکوردهای پی در پی باشند و متاسفانه موارد بسیاری پیش آمده که دچار سانحه‌های غیرقابل جبران شده‌اند. صادقانه بگویم من اگر همین الان برگردم به چهار سال پیش همان پرش ۶۰ متری را انجام نمی‌دهم چرا که می‌دانم چقدر ممکن است خطر آفرین باشد.
او افزود: من علاوه بر اینکه از بدلکاری لذت می‌برم و شغلی است که بیش از ۱۴ سال است در آن مشغولم، دوست دارم از اتفاقات دیگر و جریان زندگی نیز لذت ببرم. من بدلکارهای زیادی دیده‌ام که با سن بیش از ۵۰ یا ۶۰ سال همچنان در ایمن‌ترین حالت مشغول بدلکاری یا طراحی بدلکاری هستند. آقای علیرضا فتحی نمونه موفقی در این زمینه در کشور خودمان و گری پاول و و اندی آرمسترانگ از بزرگان بدلکاری در سطح جهانی هستند که در چند پروژه، موفق به همکاری با آن‌ها شدم. تمام چیزی که از آنان آموخته‌ام جز ایمن کار کردن نبوده و همین راه را، در ایران در حال پیش بردن هستیم.
بدری در پایان بیان کرد: برای جلوگیری از آنچه برای پیمان ابدی وارشا اقدسی افتاده راهکار وجود دارد و آن هم استفاده از سیستم‌های به‌روز دنیا است که مثلا در چپ کردن ماشین از ریموت کنترل و تجهیزاتی می‌توان استفاده کرد که اکثرا در ایران هم موجود است. تاکید می‌کنم که در هیچ صحنه بدلکاری که خطری برای بدلکاران یا عوامل دیگر وجود داشته باشد از بدلکار استفاده نمی‌کنیم. با توجه به پیشرفت و توسعه صنعت سینما در ایران قطعاً نیاز به همکاری برای فیلم‌ها روز به روز بیشتر خواهد شد و با توجه به تجهیزات و امکانات به روزی که در اختیار داریم سکانس‌هایی که ممکن است خطر آفرین باشد بدون بدلکار و با سیستم ریموت کنترل باید انجام شود. حرفه بدلکاری سال‌هاست در ایران در حال انجام است و بعد از اتفاقی که برای پیمان ابدی و ارشا اقدسی رخ داده که هر دو آن‌ها کمک بسیاری به پیشرفت این حرفه کردند، قطعا هم‌تیمی‌های ارشا و تیم‌های دیگری که در ایران فعالیت می‌کنند این راه را ادامه داده و به صنعت سینما کمک بسیاری خواهند کرد.
واقعاکی میخوان بفکر بچه های این سرزمین باشن حیف نبود ارشااقدسی عزیزوجوانمان رفت که هزاران آرزوداشت انرژی وعشق به زدگی داشت رعت وداغش تاابد به دل مادرعزیزش ومردم ایران گذاشته شد