ونیز هشتادم با پارادوکس بزرگی در حال برگزاری است

ونیز هشتادم، یک دوره منحصربه‌فرد در تاریخ برگزاری قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی جهان است. دوره‌ای که از یک‌سو، وزن سنگینی برای حضور آثار و چهره‌های مهم سینمایی جهان دارد و از سوی دیگر به دلیل اعتصاب بخشی از جامعه سینمایی آمریکا، با تحریم گسترده‌ای مواجه شده است. آن‌هم برای جشنواره‌ای که همواره بیشترین تعداد بازیگر و کارگردان را روی فرش قرمز خود می‌دید اما این روزها، خالی از تمام آن نام‌ها، به شکلی سوت‌وکور در حال برگزاری است.

در جشنواره امسال ونیز، فرمانده ادواردو دی‌آنجلیس، فیلم افتتاحیه بود که با اقبال چندانی مواجه نشد و چندان مورد تشویق قرار نگرفت. نیکولای آرسل، لوک بسون، بردلی کوپر، سوفیا کاپولا، دیوید فینچر، میشل فرانکو، یورگوس لانتیموس و مایکل مان در بخش رقابتی و وودی آلن، وس اندرسون، ویلیام فریدکین، ریچارد لینکلیتر و رومن پولانسکی، در بخش غیررقابتی، تنها بخشی از اسامی بزرگی هستند که در ونیز امسال حضور دارند. اتفاقی که حداقل طی دو دهه اخیر، در هیچ‌یک از جشنواره‌های بزرگ سینمایی جهان رخ نداده که این حجم از کارگردانان شناخته‌شده، به صورت توامان در یک رویداد حضور داشته باشند.

البته میزان واکنش‌ها به آثار ونیز امسال، متفاوت بوده است. فیلم کاخ پولانسکی تا اینجا، ناامیدکننده‌ترین فیلم مهم جشنواره امسال بوده است که با نارضایتی گسترده مخاطبان مواجه شده است. نقدها و امتیازهای منفی بسیاری به این فیلم تعلق گرفته و حتی تهیه‌کننده این فیلم در گفت‌وگویی اعلام کرد که هیچ‌کس حق پخش این فیلم را در آمریکا، انگلیس و فرانسه نمی‌خواهد.

در برابر این فیلم، قاتل دیوید فینچر قرار دارد که با تحسین گسترده‌ای مواجه شده است. کارگردان محبوب سالیان اخیر، این‌بار با یک تریلر نفس‌گیر به فصل جوایز ورود کرده و قصد دروی جوایز را دارد. اتفاق‌نظر بسیاری وجود دارد که قاتل، یکی از مهم‌ترین و پرافتخارترین فیلم‌های فصل جوایز ۲۰۲۳ خواهد بود.

وس اندرسون هم امسال با فیلم کوتاه ۴۰ دقیقه‌ای خود، حسابی غافلگیرکننده ظاهر شد. داستان شگفت‌انگیز هنری شوگر که اقتباسی از ۴ داستان‌ کوتاه رولد دال است، ۴ دقیقه مورد تشویق ایستاده قرار گرفت و یک خاطره خوب را در ونیز هشتادم به جای گذاشت.

اتفاق مهم‌تر نیمه نخست ونیز امسال، نمایش جدیدترین ساخته مایکل مان است. فراری با تشویق ۶ دقیقه‌ای حضار مواجه شد و بسیاری از منتقدان، آن را تا اندازه‌های یک شاهکار بالا بردند. برگ برنده ونیز امسال، تا امروز، طبق پیش‌بینی‌ها، ۲ فیلم فراری و قاتل بودند که هر دو فیلم نیز تا امروز، با اقبال گسترده‌ای مواجه شده‌اند.

اگر بخواهیم به غافلگیری بزرگ ونیز امسال اشاره کنیم، قطعا به نام بیچارگان می‌رسیم. فیلم یورگوس لانتیموس، بسیار فراتر از پیش‌بینی‌ها ظاهر شد و حدود ۱۰ دقیقه به صورت ایستاده تشویق شد. لانتیموس که طی سالیان اخیر، یک اقبال گسترده را پشت آثار خود می‌دید، امسال با بیچارگان، تجربه بسیار خوبی را در ونیز از سر گذراند تا به یکی از بخت‌های مهم دریافت جوایز از این رویداد و البته فصل جوایز تبدیل شود.

آنچه اما در ونیز امسال مشهود است، سایه انداختن اعتصاب نویسندگان و بازیگران بر روی جشنواره است. به جز معدود بازیگرانی که دبیر جشنواره، قول حضور آنها را داده، تاکنون هیچ بازیگر دیگری در جشنواره ونیز حضور نداشته و کارگردانان آثار مجبور شده‌اند تا با عوامل فنی، در مراسم اکران فیلم‌ها حضور داشته باشند. همین اتفاق سبب شده تا آن هژمونی تبلیغاتی که همواره در زمان برگزاری جشنواره ونیز، در رسانه‌های بین‌المللی وجود داشت، برای امسال اتفاق نیفتد و ونیز ۲۰۲۳، در آرام‌ترین وضعیت ممکن، به‌صورت چراغ‌خاموش به کار خود ادامه دهد. اتفاقی که احتمالا تا به نتیجه نرسیدن اعتصاب نویسندگان و بازیگران، بر روی دیگر جشنواره‌ها و رویدادهای سینمایی سایه خواهد انداخت و اگر به اسکار برسد، یکی از خلوت‌ترین دوره‌های بزرگ‌ترین رویداد سینمایی جهان را رقم خواهد زد.

با این حال، با دوره عجیبی از ونیز مواجه هستیم. دوره‌ای که به دلیل حضور چهره‌های شناخته‌شده کارگردانی، یک دوره بسیار درخشان است اما عدم‌حضور بازیگران در این رویداد، درخشش و ویترین این جشنواره را خنثی کرده است که اگر بازیگران، ونیز امسال را تحریم نمی‌کردند، یک دوره بسیار درخشان و استثنایی در انتظار قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی جهان بود.