روایت زندگی مؤذنی که مداحان قم را بیکار کرد

برنامه «مستند فرهنگ»، ابعاد مختلف زندگی رحیم موذن‌زاده اردبیلی، مشهور به بلال ایران را واکاوی می‌کند.

برنامه «مستند فرهنگ» چهارشنبه ۱۵ تیر روایتگر زندگی رحیم موذن زاده اردبیلی می‌شود.

رحیم مؤذن زاده مشهور به «بلال ایران» از برجسته‌ترین اذان‌گو‌های ایران و جهان اسلام به شمار می‌آید که اذان او در ۱۳۸۷ خورشیدی به عنوان اثر ملی معنوی شناخته شد. وی شهرتش را از اذانی که در ۱۳۳۴ خورشیدی در رادیو ایران گفت به دست آورد.

رحیم موذن زاده اردبیلی یکم مهر ۱۳۰۴ خورشیدی در اردبیل به دنیا آمد. موذن زاده در کودکی به مکتب خانه رفت و تحت نظر میرزا عزیز، قرآن و دستگاه‌های موسیقی را فرا گرفت.

به گفته خودش: «در آن دوران ما عوض دبیرستان مکتب می‌رفتیم. همه هم متدین بودند. خانواده‌ها در دوره ما در ابتدای امر، بچه‌ها را با قرآن مأنوس می‌کردند. ما هم پس از طی این مرحله به مدرسه حاج ابراهیم آمدیم. طلبه بودیم به اصطلاح امروز، اما حین طلبگی، این اذان با ما همراه بود.»

پس از یادگیری اصول نوحه‌خوانی و اذان‌گویی با همراهی پدر در مسجد اردبیل به این‌کار مشغول شد و گاهی نیز برای خواندن یک نوحه به شهر‌های اطراف به خصوص تالش می‌رفت.

با سکونت پدر در تهران، رحیم موذن‌زاده برای تحصیل حوزوی رهسپار قم می‌شود. حاج مهدی سراج از دوستان موذن‌زاده می‌گوید: «وقتی شیخ کریم (پدر موذن زاده) به تهران می‌آید، رحیم را برای درس خواندن به قم می‌فرستد.

صدای رحیم آن‌قدر خوب بوده که دیگر همیشه او برای مجالس در قم می‌خوانده است. مداحان قم پیش شیخ کریم شکایت کرده بودند که با آمدن رحیم ما از کار افتاده‌ایم.» رحیم درس خارج فقه می‌خواند و ظهر‌ها در حرم حضرت معصومه اذان می‌گفت.

شیخ کریم در ۱۳۲۹ خورشیدی دارفانی را وداع گفت و رحیم که فقط ۲۵ سال داشت به تهران آمد تا جای خالی پدر را در مسجد امام پر کند. خودش ماجرا را این‌گونه تعریف می‌کند: «مرحوم پدرم ۱۳۲۲ خورشیدی برای نخستین بار اذان را در رادیو گفت و همین روند تا ۱۳۲۶ خورشیدی که برنامه سحری را به صورت زنده اجرا می‌کرد، ادامه داشت. او در ۱۳۲۹ خورشیدی سکته کرد و من قبول کردم، جای او اذان بگویم تا الان که با این سن و سال هنوز مشغولم و افتخار دارم که با گفتن آن یک اذان، برای اسلام و مملکتم کاری کرده‌ام. ما که نه ثروت داریم، نه مکنت و همین یک اذان برایمان بهترین خیر است.»

در همین سال است که نام خانوادگی او نزد مردم از موذن به موذن‌زاده اردبیلی تغییر می‌کند.

تا ۱۳۳۴ خورشیدی که صدای حاج رحیم در رادیو ضبط شود، موذن‌زاده اردبیلی برای مسجد امام و رادیو ملی به‌صورت زنده اذان می‌گفت.

به گفته پسر او، موذن‌زاده تا ۱۳۵۷ خورشیدی و پیروزی انقلاب اسلامی، هر سال برای تجدید ضبط اذانش به رادیو می‌رفت.

موذن‌زاده اردبیلی پس از بازگشت از سفر حج به علت پیشروی بیماری سرطان در بیمارستان بستری می‌شود. پزشکان برای بهبود او دست به‌کار می‌شوند، اما سرطان دیگر تمام بدن او را فرا گرفته بود و سرانجام در پنجم خرداد ۱۳۸۴ خورشیدی دارفانی را وداع گفت.

این‌مستند رادیویی به تبیین حادثه‌ها، جریان‌ها و فلسفه برخی از گفتمان‌های انقلاب اسلامی، سبک زندگی و خدمات مفاخر فرهنگی، هنری، دینی و اجتماعی اختصاص دارد.

«مستند فرهنگ» کاری از گروه تولید و تامین رادیو فرهنگ است که ساعت ۱۴:۳۰ روی موج اف ام ردیف ۱۰۶ مگاهرتز از رادیو فرهنگ پخش می‌شود.