ماندگارترین ترانه‌های سیمین؛ از چرا رفتی تا دوباره می‌سازمت وطن

در اینجا نقبی زده‌ایم به ماندگارترین ترانه‌های فارسی، آن‌ها که با همراهی ملودی به خانه‌ها نفوذ کردند و سال‌هاست که در شادی و غم، همراه ما هستند. برای این قسمت «سیمین بهبهانی» را محوریت قرار دادیم. لازم به ذکر است که به هر حال این فهرست ارائه شده می‌توانست جامع‌تر باشد، اما هر فهرستی نقص‌هایی دارد.

«سیمین خلیلی» معروف به «سیمین بهبهانی» متولد ۲۸ تیر ۱۳۰۶ در تهران بود. او نویسنده، شاعر غزل‌سرای معاصر ایرانی و از اعضای کانون نویسندگان ایران بود. «بهبهانی» از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۷ با رادیو همکاری می‌کرد که حاصل آن ساختن آهنگ برای بسیاری از آهنگسازان و خوانندگانِ رادیو در پیش از انقلاب است. پس از انقلاب نیز تصنیف‌ها و ترانه‌های زیبایی بر اساس سروده‌های وی ساخته شده و به یادگار مانده است. شعر‌های «سیمین بهبهانی» موضوعاتی هم‌چون عشق به وطن، زلزله، انقلاب، جنگ، فقر، آزادی بیان و حقوق برابر برای زنان را در بر می‌گیرد. سرودن غزل‌های فارسی در وزن‌های بی‌سابقه به سیمین لقب «نیمای غزل» را داده است.

دیوانگی

یارب مرا یاری بده تا آنکه آزارش کنم/ هجرش دهم، زجرش دهم، خوارش کُنم، زارش کُنم

«دیوانگی» با صدای «فرح‌دخت عباس طاقانی» در سال‌های دهه ۴۰ با ارکستری حجیم در نغمه افشاری ساخته شد.

رقیب‌

ای رقیب اگر یار او شوی، مهربان شو/ ترک او مگو در وفای او، یک دل و یک زبان شو

«رقیب» با صدای «بهار غلامحسینی» در گل‌های رنگارنگ ۵۶۶ به آهنگسازی «جواد معروفی» در گوشه بیداد دستگاه همایون اجرا شد.

هوای گریه

نه بسته ام به کس دل، نه بسته کس به من دل/ چو تخته پاره بر موج، رها رها رها من

«همایون شجریان» نخستین کار‌های مستقل خود را از پدر، به آهنگسازی استاد «محمدجواد ضرابیان» خواند و منتشر کرد. در این آلبوم شعری نیز از سیمین بهبهانی کار شده که تلفیق بجا و هماهنگ آن با آهنگ استاد ضرابیان و صدای تازه و جوانِ «همایون شجریان»، موجب شد این تصنیف بسیار به دل مخاطبان بیافتد و برخی زیر لب زمزمه کنند.

گل انتظار

ز چه جـوهــر آفـریـــدی دل داغـــدار ما را /که هـزار لاله پوشد پس از این مــزار ما را

«گل انتظار» با صدای «اکبر گلپایگانی» سال‌های پیش از انقلاب در برنامه «گل‌های تازه» شماره‌ی ۵۶ اجرا شد. آواز در مایه افشاری با همراهی ویلون استاد روانشاد «پرویز یاحقی»، تار مرحوم استاد «جلیل شهناز» و تنبک زنده‌یاد استاد «امیرناصر» است.

دوباره می‌سازمت وطن

دوباره می‌سازمت، وطن! اگرچه با خشت جان خویش /ستون به سقف تو می‌زنم اگرچه با استخوان خویش

این شعر از مشهورترین غزل‌های «سیمین بهبهانی» است. «بهبهانی» این شعر را اسفند سال ۱۳۶۰ سرود و به بانوی قصهٔ فارسی، «سیمین دانشور» پیشکش کرد. این غزل در دفتر «دشت ارژن» «سیمین بهبهانی» به چاپ رسیده‌است. این ترانه با صدای «داریوش اقبالی» اجرا شد، هم چنین در مراسم تشییع «بهبهانی» شهرام ناظری غزل «دوباره می‌سازمت وطن» خواند.

چرا رفتی

چرا رفتی؟! چرا من بیقرارم؟ به سر، سودای آغوش تو دارم/نگفتی ماه تاب، امشب چه زیباست؟ ندیدی جانم از غم ناشکیباست؟

ترانه «چرا رفتی.» با اجرای «همایون شجریان» به آهنگسازی «طهمورث پورناظری» بسیار شهره شد و همین شهرت سبب شد که تعداد زیادی از علاقه‌مندانِ این خواننده، این سروده‌ی بهبهانی را حفظ کنند.

سکوت گویا

سکوت اگر نشانه رضا بود چگونه باور نکنم سکوت گویا تو را/ نگاه اگر پیام آشنا بود چرا تمنا نکنم نگاه گیراتو را

تصنیفِ زیبای «سکوت گویا» با صدای سوخته روانشاد ایرج بسطامی، یکی دیگر از اجرا‌های ماندگار شعر‌های سیمین بهبهانی است.

کولی

رفت آن سوار کولی با خود تو را نبرده، رفت آن سوار کولی با خود تو را نبرده/شب مانده است و با شب تاریکی فشرده، کولی کنار آتش رقص شبانه ات کو؟

«کولی» از آلبوم «نه فرشته‌ام نه شیطان» با صدای «همایون شجریان» به آهنگسازی «طهمورث پورناظری» اجرا شد.

به کنارم تو بمان

چه محفل آرائی چه شیرین سخنی، نمی‌کنم باور که مهمان منی/ نمی‌کنم باور که با خنده خود، سکوت سنگین را چنین می‌شکنی

یکی از تصنیف‌هایی که استاد محمدرضا شجریان اجرا کرده، حبیب الله صالحی این آهنگ را در مایه بیات اصفهان ساخته است.

هزار امید

مرا هزار امید است و هر هزار توای/شروع شادی و پایانِ انتظار توای

تصنیفِ «هزار امید» را با صدای «علی رستمیان» و آهنگسازی «نوید قزوینه» خوانده و اجرا کرده است.