تاریخ چند هزار ساله در انبارها خاک می‌خورد / چرا دزفول موزه ندارد
با توجه به وجود محوطه‌های باستانی متعدد و آثار و اشیای مکشوفه فراوان از دوره‌های مختلف تاریخ در دزفول، راه اندازی موزه باستان شناسی در این شهرستان ضرورتی انکارناپذیر است.
دزفول، شهری از سپیده دم تاریخ دارای تپه‌های باستانی متعددی همچون تپه‌های ثبت ملی چغابنوت و چغامیش و تپه‌های باستانی دیگری نظیر ده نو، چغاپهن، چغاسرخ و شهر باستانی هوپشن است که هر یک بخشی از تمدنی است که هزاران سال پیش در شمال خوزستان و شهرستان دزفول سرآمد شهرهای دنیا بوده‌اند.
دزفول که بر اساس مستندات محکم تاریخی، دارای یک تمدن چند هزارساله است، از داشتن یک موزه باستان شناسی محروم است به طوری که بسیاری از آثار باستانی کشف شده از تپه‌ها و محوطه‌های باستانی این شهرستان به صورت پراکنده در موزه‌های مختلف کشور نگهداری می‌شوند و یا در انبارهای این موزه‌ها و یا در گوشه‌ای از همین شهر در نبود یک موزه خاک می‌خورند، موضوعی که موجب شده سابقه باستانی دزفول ناشناخته بماند.
بر اساس مستندات دزفول دارای ۴۵ تپه باستانی بوده که بسیاری از آنها به دلیل بی توجهی متولیان و نبود آگاهی در بین ساکنان محلی، بر اثر توسعه اراضی کشاورزی به طور کامل نابود شده‌اند و تپه‌هایی که تاکنون ثبت ملی نشده‌اند نیز در معرض تخریب و نابودی قرار دارند در حالی اگر موزه باستان شناسی دزفول راه اندازی شود زمینه کاوش‌های باستان شناسی جدید برای باستان شناسان بومی شهرستان، کشور و خارج از کشور ایجاد می‌شود و این امر علاوه بر کشف آثار باستانی فراوان موجب احیای مناطق و محوطه‌های باستانی دزفول و جلوگیری از نابودی یک تاریخ و تمدن چند هزار ساله خواهد شد.
کشف قدیمی ترین سند دریانوردی
مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول در خصوص سابقه تمدنی دزفول و لزوم راه اندازی موزه باستان شناسی در این شهرستان اظهار می‌کند: بر اساس کاوش‌های باستان شناسان مؤسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو در منطقه، شهرستان دزفول تمدنی کهن و پیش از تاریخ را در دل خود جای داده است و آغاز سکونت انسان‌ها در این شهرستان از تپه‌های چغابنوت آغاز می‌شود.
محمد آذرکیش می‌افزاید: باستان‌شناسان دانشگاه شیکاگو در سه دوره حفاری پیش از انقلاب در این منطقه، دریافته‌اند که قدمت تپه‌های چغابنوت که با شماره ۳۲۳۲ در فهرست آثار ارزشمند ملی ایران نیز به ثبت رسیده، به میانه هزاره هشتم پیش از میلاد (نزدیک به ۱۰ هزار سال) می‌رسد و نشان دهنده آغاز زندگی گروهی قبل از اختراع سفال در شهرستان دزفول است.
وی عنوان می‌کند: این سابقه نشان می‌دهد که منطقه چغابنوت قدیمی ترین منطقه زیستی گروهی انسان‌ها در استان خوزستان است. تپه‌های باستانی چغابنوت دربرگیرنده فازهای نوسنگی پیش از سفال و سفال‌دار اولیه است. پس از آن زندگی در شهرستان دزفول در دوره عتیق در حوزه دشت شوشان شرقی در تپه‌های چغامیش جریان می‌یابد.
مدیر انجمن دزپارس با بیان اینکه تپه‌های ثبت ملی چغامیش و چغابنوت گنجینه کاملی از دوره‌های مختلف باستانی است، می‌گوید: در این تپه‌ها آثار باستانی بسیار مهم و متعددی کشف شده است.
آذرکیش اضافه می‌کند: از آثار باستانی مهم کشف شده در تپه چغامیش می‌توان به اولین لوح خشتی ایران اشاره کرد که نشان‌دهنده آغاز دوره خط و نوشتن در این منطقه است و از آن به عنوان اولین مرکز خط و کتاب ایران یاد می‌شود.
این فعال گردشگری تصریح می‌کند: صحنه همنوازی با سازهای موسیقی دیگر اثر باستانی کشف شده در دزفول است که قدمت آن به بیش از پنج هزار سال می‌رسد و از آن به عنوان اولین لوح موسیقی در تاریخ موسیقی جهان یاد می‌شود. همچنین یک مُهر گِلی در منطقه چغامیش یافت شده که تصویر قایقی بزرگ بر روی آن حک شده که از آن به عنوان قدیمی ترین سند دریانوردی ایرانیان یاد می‌شود.
آذرکیش بیان می‌کند: آثار متعدد دیگری مربوط به هزاره چهارم و پنجم پیش از میلاد تا دوره هخامنشی نیز در تپه باستانی چغامیش توسط باستان‌شناس مشهوری نظیر خانم هلن کنتر، پروفسور دلوگاز و پروفسور علیزاده از اساتید برجسته باستان‌شناسی دانشگاه شیکاگو کشف شده است که هر یک نشان دهنده تمدنی غنی در این منطقه است.
راه اندازی موزه، فرصتی برای کاوش‌های جدید
وی می‌گوید: دزفول با وجود برخورداری از این سابقه درخشان تاریخی، فاقد موزه باستان شناسی است و این امر موجب شده تا آثار باستانی کشف شده از دزفول در انبارهای موزه‌های مختلف کشور و برخی نیز در موزه دانشگاه شیکاگو نگهداری شوند و همین موضوع سبب شده تا معرفی صحیح و اطلاعات درستی از سابقه باستان‌شناسی شهرستان دزفول برای همگان وجود نداشته باشد.
آذرکیش با بیان اینکه برخی آثار باستانی کشف شده از دزفول در موزه ایران باستان به صورت پراکنده و بدون ذکر نامی از دزفول نگهداری می‌شوند، یادآور می‌شود: چندین اثر کشف شده از تپه‌های باستانی چغامیش و چغابنوت دزفول در موزه ایران باستان واقع در تهران نگهداری می‌شوند که در کنار این اشیا تنها به ذکر نام چغامیش و چغابنوت اکتفا شده و نامی از دزفول آورده نشده است.
مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول بیان می‌کند: نبود اطلاع رسانی صحیح در خصوص سابقه تمدنی درخشان دزفول و پراکندگی آثار باستانی این شهر سبب شده که با وجود چند جلد مطالعات باستان شناسی در خصوص دزفول در سایت دانشگاه شیکاگو، فرصت آشنایی درست با سابقه باستانی و تمدن این شهرستان از محققان و علاقه‌مندان گرفته شود.
آذرکیش با بیان اینکه راه اندازی موزه باستان شناسی در دزفول علاوه بر ایجاد مکانی مناسب و امن برای نگهداری و ساماندهی صحیح آثار، فرصت تحقیق در خصوص قدمت و ارزش‌های علمی و باستانی منطقه و زمینه‌ای برای ادامه کاوش‌ها در تپه‌های باستانی دزفول را فراهم می‌آورد، می‌افزاید: از آنجایی که دزفول مهد تولید سفال بوده است، راه اندازی این موزه ضمن رونق بیشتر صنعت گردشگری دزفول، زمینه‌ای را برای هنرمندان فراهم می‌آورد تا به تولید و عرضه آثار سفالی به عنوان نماد و سوغات دزفول بپردازند.
مدیر انجمن دزپارس در پایان می‌گوید: فعالان گردشگری دزفول از سال‌ها پیش در حال پیگیری و اطلاع رسانی پیرامون اهمیت راه اندازی موزه باستان شناسی در این شهرستان هستند که انتظار می‌رود این مهم توسط متولیان با جدیت دنبال شود تا با راه اندازی این موزه شاهد یک تحول فرهنگی در دزفول باشیم.
راه اندازی موزه در دستور کار
رئیس شورای اسلامی شهر دزفول نیز اظهار می‌کند: از زمان روی کار آمدن شورای جدید از طریق رسانه‌ها و پیگیری‌های فعالان گردشگری، اهمیت وجود یک موزه باستان شناسی در دزفول بر ما آشکار شد و اکنون مدتی است پیگیری برای تحقق این مهم در دستور کار شورای شهر قرار گرفته است.
محمدحسن پرآور با بیان اینکه راه اندازی موزه باستان شناسی نیازمند اختصاص یک زمین مناسب است، می‌افزاید: طی روزهای اخیر یک نشست با رئیس اداره مسکن و شهرسازی در این زمینه برگزار کردیم. رئیس این اداره یک زمین به متراژ هزار متر در مجاورت دانشگاه آزاد پیشنهاد داد که این زمین در طرح جامع شهری نیز برای راه اندازی موزه در نظر گرفته شده است اما موقعیت جغرافیایی نامناسب و متراژ این زمین چندان مورد قبول شورای شهر و میراث فرهنگی نیست.
وی عنوان می‌کند: نگاه ما به موزه وسعت نظر بیشتری دارد چرا که یک موزه باستان شناسی که درخور شأن تمدن و جایگاه تاریخی و باستانی دزفول باشد مستلزم برخورداری از محوطه و بخش‌های مختلف است و همچون سایر مکان‌های این چنینی قطعاً در آینده دست خوش توسعه خواهد بود. از سویی به دلیل اینکه اداره میراث فرهنگی دزفول ملک اختصاصی برای سایت اداری خود ندارد احتمال دارد طبقه دوم زمینی که به موزه اختصاص خواهد یافت تبدیل به سایت اداری اداره میراث فرهنگی شود؛ بنابراین لازم است مساحت زمینی که برای موزه اختصاص می‌یابد بیشتر از هزار متر مربع باشد.
رئیس شورای اسلامی شهر دزفول با بیان اینکه بهتر است موزه باستان شناسی دزفول در بافت تاریخی راه اندازی شود، می‌گوید: در بسیاری از شهرهای کشور و دنیا که دارای بافت تاریخی هستند شاهد رونق فرهنگی و گردشگری در آن منطقه هستیم این در حالی است که بافت تاریخی دزفول به دلیل کم توجهی متولیان به نوعی تخلیه شده و بسیاری از آثار و بناهای این بافت ارزشمند در حال تخریب است و وضعیت کنونی آن اسف بار است؛ بنابراین ضروری است با اجرای یکسری اقدامات زندگی و روح تازه ای در این بافت جریان یابد که قطعاً احداث موزه باستان شناسی در دلِ بافت کهن می‌تواند این مهم را محقق کند.
پرآور اضافه می‌کند: در صورتی که یک زمین در بافت تاریخی تهیه و تأمین شود با توجه به ارزش تاریخی که مکان موزه خواهد داشت در نتیجه بحث متراژ زمین دیگر چندان مطرح نخواهد بود و در این صورت قبول خواهیم کرد که موزه باستان شناسی در زمینی به متراژ ۸۰۰ تا هزار مترمربع احداث شود.
وی با بیان اینکه شورای شهر با جدیت در حال پیگیری برای اختصاص زمین برای احداث موزه باستان شناسی است، می‌افزاید: این امر در کمیته فرهنگ که زیرمجموعه کمیسیون اقتصادی شورا است و از طرفی در کمیسیون فرهنگی شورای شهر مطرح و با ضریب حساسیت بالا در حال پیگیری است و تا حصول نتیجه مطلوب ادامه خواهد داشت.
رئیس شورای اسلامی شهر دزفول در پاسخ به این پرسش که در صورت تهیه و اختصاص زمین، هزینه احداث و راه اندازی موزه چگونه تأمین خواهد شد، توضیح می‌دهد: طی صحبت‌هایی که با اداره میراث فرهنگی دزفول و اداره کل میراث فرهنگی استان داشته‌ایم اعلام کردند که وزارت خانه برای تأمین اعتبار این موزه قول مساعدت داده است و اکنون این امر صرفاً اندرخم اختصاص یک زمین است.
پرآور در ادامه با اشاره به خلاءهای فراوان در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری دزفول، عنوان می‌کند: شورای شهر با همکاری شهرداری نگاه ویژه ای به حوزه گردشگری دارد چرا که با احیا و رونق این بخش می‌توان به درآمد پایدار برای دزفول دست یافت، در این راستا شورای شهر دزفول پذیرای ایده‌ها و پیشنهادات فعالان گردشگری، صاحب نظران و سرمایه گذاران است. تمام تلاش ما این است که تحول بزرگی در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری دزفول شکل بگیرد.
وی در ادامه با اشاره به ظرفیت‌های متعدد دزفول در حوزه گردشگری، می‌گوید: دزفول در زمینه گردشگری دفاع مقدس نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، هرچند اقداماتی نظیر باغ موزه دفاع مقدس نیز اجرا شده اما کافی نیست و دیگر ظرفیت‌های موجود در حوزه گردشگری دفاع مقدس دزفول نیز باید شکوفا شوند که در این راستا نیز پذیرای طرح‌ها و برنامه‌های متولیان و ایده‌های فعالان و صاحب نظران شهرستان هستیم.
اندرخم اختصاص زمین
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دزفول نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: بازدید از زمینی که اداره مسکن و شهرسازی برای احداث موزه در نظر گرفته بود انجام شد که چندان مورد قبول واقع نشد چرا که این طرح مستلزم یک زمین با موقعیت بهتر و متراژ بیشتر است.
مهدی چناری با بیان اینکه این اداره در تکاپو برای اختصاص یک زمین مناسب برای راه اندازی موزه است، می‌افزاید: با پیگیری‌های صورت گرفته توافقاتی با وزارت میراث فرهنگی در زمینه اعتبار احداث این موزه صورت گرفته است؛ بنابراین مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
وی عنوان می‌کند: اگر زمین مناسب اختصاص یابد با توجه به اینکه اداره میراث فرهنگی دارای یک مکان ثابت نیست ممکن است طبقه دوم این زمین تبدیل به سایت اداری این اداره شود ضمن اینکه پیشنهاد داده شده تا طبقه سوم این پروژه نیز به یک نمایشگاه صنایع دستی تبدیل شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری دزفول به وجود تعداد قابل‌توجهی از اشیای تاریخی مکشوفه متعلق به دزفول در موزه ایران باستان اشاره می‌کند و می‌گوید: در صورت راه‌اندازی موزه باستان‌شناسی در دزفول می‌توان اشیای تاریخی و باستانی متعلق به دزفول را که در موزه ایران باستان نگهداری می‌شوند، به صورت امانت در موزه دزفول نگهداری کرد که البته این امر بر اساس قانون بررسی و اجرایی خواهد شد.
موزه‌ها از معدود مراکزِ حافظِ یادگارانِ نسل‌ها و دوره‌های گذشته و در حقیقت فرزندان هنر و تاریخ هستند و هر یک از اشیا موجود در موزه‌ها در عین بی زبانی به هزار زبان سخن می‌گویند زیرا اسناد معتبری از هنر، فرهنگ و تاریخ را ارائه می‌دهند.
نبود موزه باستان شناسی در دزفول موجب شده تا در تمام این سال‌ها، ظرفیت‌های باستان شناسی این شهرستان مهجور بماند بنابراین بدیهی است راه اندازی این موزه علاوه بر احیا و توسعه حوزه گردشگری دزفول و شناساندن بیش از پیش سابقه تمدنی دزفول موجب رهایی آثار باستانی این شهر از سرگردانی و راهی برای حفظ و نگهداری میراث این شهر کهن و معرفی آن به گردشگران سراسر دنیا خواهد بود.
دیدگاه