بازنویسی عصر حجر با بررسی استخوان‌های یک ماهیگیر

چندی پیش باستان‌شناسان با بررسی استخوان‌های انسانی متعلق به عصر حجر که در شمال شیلی کنونی کشف شده بود، دریافتند که این استخوان‌ها متعلق به یک ماهیگیر است که در اثر غرق شدن جان خود را از دست داده است. باستان‌شناسان این اسکلت را در ی ساحلی در نزدیکی صحرای آتاکامای شیلی کشف کردند.

استخوان‌های این مرد که حدود ۵۰۰۰ سال پیش زندگی می‌کرد، در یک گور دسته جمعی بدست آمده است. در این قبر چهار فرد از جمله سه بزرگسال (دو مرد و یک زن) و یک کودک قرار داشتند.

محققان در شماره آوریل ۲۰۲۲ در مجله علوم باستان‌شناسی گزارش دادند که این مرد زمانی که زنده بود حدود ۵ فوت و ۳ اینچ (۱.۶ متر) قد داشت و بقایای او نشانه‌هایی از بیماری‌های دژنراتیو و استرس متابولیک را نشان می‌دهد. استخوان‌ها نیز آثاری از آرتروز را در پشت و هر دو آرنج نشان دادند. پشت جمجمه او شواهدی از جراحات التیام یافته از ترومای بلانت داشت. دندان‌ها و فک‌های او توسط تارتار، بیماری پریودنتال و آبسه آسیب دیده بود. بر اساس این مطالعه، ضایعات در حدقه چشم وی به کمبود آهن ناشی از بلعیدن انگل موجود در حیوانات دریایی اشاره دارد. این فرد هنگام مرگ حدود ۳۵ تا ۴۵ سال داشت.

سایر علائم روی استخوان‌های بازو و پا که زمانی ماهیچه‌ها به آن چسبیده بودند، حکایت از فعالیت‌های تکراری مرتبط با ماهیگیری، مانند پارو زدن، زوبین کردن و چمباتمه زدن برای برداشت صدف دارند. محققان پیشنهاد کردند که اگر فرد ماهیگیر بود، احتمالاً در اثر غرق شدن جان خود را از دست داده است.

وقتی فردی غرق می‌شود، آب استنشاق شده می‌تواند وارد جریان خون شود و پس از پارگی ریه‌ها در سراسر بدن حرکت کند، حتی از طریق مویرگ‌ها به «سیستم بسته» مغز استخوان می‌رسد. با نگاه کردن به گونه‌های دیاتوم‌ها در مغز استخوان می‌توان دریافت که آیا فرد آب نمک خورده است یا خیر. با این حال، این روش هرگز برای بررسی استخوان‌های باستانی استفاده نشده بود.

برای مطالعه جدید، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که آزمایش مدرن دیاتومه از نظر شیمیایی بسیار تهاجمی است و در برداشتن مغز استخوان از نمونه‌ها، ذرات کوچک و ارگانیسم‌هایی را که دیاتومه نبودند نیز از بین برد. بر اساس این مطالعه، چنین ذرات می‌تواند برای تجزیه و تحلیل استخوان‌های عصر حجر بسیار مهم باشد. بنابراین محققان «فرآیندی کمتر تهاجمی» را اتخاذ کردند که مغز استخوان باقیمانده را در نمونه‌های آن‌ها حذف می‌کرد، در حالی که طیف وسیع‌تری از مواد میکروسکوپی جذب شده توسط مغز را حفظ می‌کرد، که سپس با میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) قابل تشخیص بود.

اسکن SEM یک جکپات میکروارگانیسمی را نشان داد. در حالی که هیچ ماده دریایی به قسمت بیرونی استخوان‌ها چسبیده نبود، اسکن‌ها نشان داد که مغز استخوان حاوی مقدار زیادی فسیل کوچک اقیانوسی از جمله جلبک، تخم‌های انگلی و ساختارهای اسفنجی شکسته به نام اسپیکول است. این تنوع موجودات دریایی در اعماق استخوان‌های این مرد نشان می‌دهد که او بر اثر غرق شدن در آب نمک مرده است.

دانشمندان گزارش دادند که این احتمال وجود دارد که علت مرگ یک فاجعه طبیعی بوده باشد، زیرا سوابق زمین‌شناسی در این منطقه ساحلی شیلی شواهدی از سونامی قدرتمند مربوط به حدود ۵۰۰۰ سال پیش را حفظ کرده است.

آن‌ها گفتند، اما با وجود شواهد اسکلتی فراوان مبنی بر اینکه این فرد یک ماهیگیر بوده است، توضیح محتمل‌تر این است که او در یک تصادف ماهیگیری جان خود را از دست داده است. محققان توضیح دادند که آسیب به اسکلت - مفاصل شانه از دست رفته، مهره‌های گردنی که با پوسته‌ها و قفسه سینه شکسته جایگزین شده‌اند - ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که امواج بدن مرد غرق شده را کوبیده و سپس آن را به خشکی می‌کشاند.

تجزیه و تحلیل داخلی استخوان‌های این مرد، آثاری از حیات دریایی میکروسکوپی، مانند تخم‌های انگل و جلبک‌ها را نشان داد. این تصویر یک جلبک سبز تک سلولی تخریب شده را نشان می‌دهد که در اکوسیستم‌های دریایی زندگی می‌کند.

پدرو آندراد (نویسنده اصلی این مطالعه، باستان‌شناس و استاد مردم‌شناسی در دانشگاه)، در مورد اینکه چرا این مرد در یک گور دسته جمعی دفن شد، می‌گوید: آنچه می‌توانیم از زمینه‌های مشابه ارزیابی کنیم این است که آن‌ها احتمالاً متعلق به یک گروه خانواده در شیلی Concepción هستند.

آندراد در ایمیلی به لایو ساینس گفت: این افراد احتمالاً جد مشترکی داشتند اما اعضای مستقیم خانواده نبودند، چراکه بررسی تاریخ اسکلت‌ها نشان از آن دارد که آن‌ها طی حدود ۱۰۰ سال در این قبر گذاشته شده‌اند.

جیمز گاف (یکی از نویسندگان این مطالعه) با گسترش دامنه آزمایش مدرن دیاتوم‌ها برای گنجاندن انتخاب گسترده‌تری از حیات‌های دریایی میکروسکوپی در جستجوی آن‌ها از طریق حفره‌های داخلی استخوان‌های ماقبل تاریخ، «ما راه کاملا جدیدی را برای انجام کارها باز کرده‌ایم.»

آندراد به لایو ساینس گفت: استفاده از این روش در سایر مکان‌های باستان‌شناسی در مناطق ساحلی با گورهای دسته‌جمعی می‌تواند بینش تغییردهنده‌ای درباره نحوه زنده ماندن مردم باستان - و اغلب مردن - در حالی که در شرایط بالقوه خطرناک زندگی می‌کردند، ارائه دهد.

گاف افزود: در حالی که بسیاری از مکان‌های دفن دسته جمعی ساحلی در سراسر جهان وجود دارد که توسط دانشمندان مورد بررسی قرار گرفته‌اند، «به این سوال اساسی که چه چیزی باعث این همه مرگ و میر شده است، توجه نشده است.»