مراقبت مهدی سحابی از آثارش برای جلوگیری از سوء تفاهم‌های سیاسی فلسفی/ در نشست دنیای عکاسانه مهدی سحابی چه گذشت؟

چهارمین نشست تخصصی بررسی و نقد آثار نمایشگاه مروری بر آثار مهدی سحابی ۲۳ آذر در کتابخانه موزه هنرهای معاصر تهران برگزار و دنیای عکاسانه مهدی سحابی با مشارکت حضوری و آنلاین مخاطبان بررسی شد.

دبیری این نشست را سهراب احمدی کیوریتور بخش ادبی نمایشگاه عهده دار بود، در بخش نخست نشست

محمد فدایی نقاش و پژوهشگر، دکترای «هنرهای تجسمی» دانشگاه تهران ذیل عنوان «زیبایی‌های امر سیاسی در عکس‌ها و دیوارنوشته‌های مهدی سحابی» سخنرانی کرد.

محمد فدایی گفت: مهدی سحابی بارها با تأکید بر آنکه «مکانیزم کار هنری یک مکانیزم ناخودآگاه است»، «صداقت» اثر هنری را در پرهیز از «بیان غیر‌خودی» و ارائۀ شعارها و پیام‌های «ادبی، سیاسی و عرفانی» می‌جست. اما جالب آن است که در دوره‌هایی از کارهای او نقش سیاست یا ادبیات آنچنان پررنگ به چشم مخاطبان آمده است که او گاه در واکنش به چنین خوانش‌هایی اعلام می‌کند «کشیدن [آن‌ها] را برای سوء تفاهم‌های سیاسی-فلسفی زودتر کنار گذاشتم»!

او افزود: مجموعۀ «دیوارنگاره‌ها»ی او یکی از این دوره‌هاست. در این دوره او به دیوارهای شهری همچون رسانه‌ای که محمل شعارهای سیاسی و تبلیغات است توجه داشته و از جمله‌های خوانا و روشن و یا گاه زدوده و رنگ‌پاشی شده بهره می‌جوید. این انتخاب او -چه بخواهد و چه نخواهد- پیوندی بین نقاشی‌هایش با ادبیات و سیاست برقرار می‌کند. بررسی چنین آثاری از او شاید برای فهم جهان سحابی و دریافت «صداقت» هنرمندانۀ او یاری‌گر باشد. نقش عناصر نوشتاری در نقاشی‌های سحابی را می‌توان معطوف به دو پرسش جدی دانست.

در بخش دوم نشست، مهرداد افسری عکاس، کیوریتور و پژوهش‌گر حوزه تصویر با عنوان «هنر چیست؟» سخنرانی کرد.

مهرداد افسری گفت: هنر، به یک معنی، طغیان در برابر جهان است، در بخش گریزپای و ناتمام آن. یعنی هنر فقط می‌خواهد به واقعیت صورت دیگری بدهد، به واقعیتی که مجبور است آن‌را حفظ کند زیرا خاستگاه تهییج و حرکت اوست. از این لحاظ ما همه واقع‌گراییم و هیچ کس واقع‌گرا نیست، هنر نه نفی کلی چیزهایی است که هست و نه پذیرش کلی آن‌ها. هنر در عین حال هم طرد است و هم پذیرش، و از این‌روست که همواره جز یک گسیختگی تجدید شونده نیست.

او افزود: بزرگ‌ترین اثر هنری، مانند تراژدی‌های یونانی و آثار ملویل و تولستوی و مولیر، اثری است که واقعیت و انکاری را که بشر در برابر این واقعیت قرار می‌دهد به حال تعادل درآورد، هر یک از این دو دیگری را در فورانی درنگ‌ ناپذیر، که خود، زندگی شاد و گسیخته است، به جهش درمی‌آورد. بدین گونه به تناوب جهانی تازه روی می‌نماید، متفاوت با جهان روزانه و در عین حال همان، جزیی و در عین‌حال کلی، سرشار از بی‌امنیتی معصوم، که به نیروی نبوغ و نارضایی آن، چند ساعتی سر بَرمی‌کشد. این همان واقعیت است و در عین حال آن نیست، جهان هیچ است و جهان همه چیز است. چنین است فریاد خستگی‌ناپذیر و دوگانۀ هر هنرمند حقیقی، فریادی که او را می‌دارد با دیدگانی همواره بازی که به تناوب در آغوش جهان خواب زده تصویر گریزنده و پای فشار واقعیتی را که ما، بی آن‌که هرگز دیده باشیم، می‌شناسیم، برای همگان زنده می‌کند.

او تاکید کرد: به باور من هنرمندانی به مانند مهدی سحابی با این جنس از مفاهیم و ارزش‌ها زیسته و آفریده‌اند و نیز از نظر من نیاز به بازخوانی این مفاهیم در باب هنر و عمل هنرمندانه در زمانۀ اکنون بیش‌تر از هر زمان دیگری است. باشد آن‌ روزی که هنر دوران ما نیز بیش‌تر حاصل تبلیغات و سبکساری نباشد، بل در راستای فهم و ادراک زیستن و در راستای آفرینش اندیشه‌ و معنا باشد.

در بخش سوم این نشست هوفر حقیقی عکاس، کیوریتور و نویسنده با عنوان «مهدی سحابی عکاس در قیاس با مهدی سحابی نقاش، نویسنده، مترجم و مجسمه‌ساز» سخنرانی کرد.

در بخش پایانی این نشست، پرسش و پاسخ میان سخنرانان و مخاطبان برگزار شد.

نمایشگاه مهدی سحابی با کیوریتوری مژده طباطبایی، به همت گالری مژده با همکاری بنیاد مهدی سحابی در موزه هنرهای معاصر تهران از یازدهم آبان آغاز شده و تا ۲۸ آذرماه پذیرای هنردوستان است.