با حکم شهرداری تهران، موزه عروسک‌های ملل در آستانه تعطیلی قرار گرفت

موزه عروسک‌های ملل، مجموعه‌ای از عروسک‌های قومی و محلی که ساخت ایران و جهان است را در خود جای داده است. این موزه دارای بیش از ۲۰۰۰ عروسک از نوع عروسک‌های فرهنگی ملل از ۸۰ کشور جهان است که به تفکیک قاره در بخش‌های مختلف موزه به نمایش گذاشته شده اند. موزه عروسک‌های ملل نخستین بار توسط دو کلکسیونر و کارشناس این رشته، آقایان ناصری و گلشن، از پژوهشگران این حوزه، پا گرفت و آن‌ها توانسته اند بسیاری از عروسک‌ها یا قصه‌های شفاهی در حال نابودی را پیدا، احیا و ثبت ملی کنند. در این موزه هر عروسک قصه‌ای دارد و هر قصه نیز از فرهنگ و تاریخ ملت خود ریشه می‌گیرد. جنگ ها، پیروزی ها، آرزوها، رنج و احساسات هر ملت در این قصه‌ها نهفته است.
این موزه به عنوان موزه‌ای غیر دولتی با مجوز سازمان میراث فرهنگی راه اندازی شد که آرشیو وسیعی از عروسک کشور‌ها و فرهنگ‌های مختلف جهان را شامل می‌شد، سپس بخش عروسک‌های فرهنگ ایران نیز به این مجموعه افزوده شد. هم چنین این موزه با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، برپایی نمایشگاه‌های ادواری و ارائه خدمات موزه سیار، امکان آشنایی هر چه بیشتر با فرهنگ و عروسک‌های جهان را برای علاقمندان فراهم کرده بوده است.

عروسک ‌ هایی از ۸۰ کشور
موزه عروسک ملل، به گزارش معماری نیوز از مهرماه سال ۹۳ با گردآوری ۷۰۰ عروسک از ۵۴ کشورجهان بیشتر اروپا، آمریکای لاتین و آسیا آغاز به کار کرد و امروز تعداد عروسک‌های آن به بیش از ۱۵۰۰ عروسک از ۸۰ کشور رسیده است. عروسک‌های افغان، عروسک‌های ماتریوشکا روسی، عروسک‌های Worry Dolles گواتمالا، عروسک‌های چینی، عروسک‌های آکوابا غنا، عروسک «لایکونیک» لهستان، عروسک‌های عربی، عروسک‌های داروما ژاپن، عروسک‌های عثمانی از جمله خرم سلطان، شیوا و پارواتی عروسک‌های خدایان هندی، عروسک‌های تاجیکی بدون چهره، عروسک‌های دوست داشتنی جادوگر سوئد، عروسک‌های اتریشی، عروسک‌های ارمنی، عروسک‌های آب فروش، عروسک کورن دال (corn به معنای غلات است) که از عروسک‌های کشور‌های آمریکای جنوبی است، عروسک‌های خراسان ساخته شده از سیب، عروسک‌های ساقه برنجی گیلان، عروسک‌های مبارک و تبارک، عروسک‌های باران خواهی مازنی تنها بخشی از این عروسک‌هایی هستند که مسعود ناصری‌دریایی- روان‌شناس کودک- به کمک علی گلشنی طی ۲۵ سال از بخش‌های مختلف ایران و جهان جمع‌آوری کرده‌اند. این دو نفر هردو مدیر موزه عروسک ملل هستند.

سابقه تعطیلی و سرقت از موزه عروسک ‌ های ملل

البته این نخستین بار نیست که موزه‌ای به نام کودکان تعطیل می‌شود. موزه تاریخ ادبیات کودکان نیز در سال ۱۳۹۳ در مجموعه نگارستان متعلق به دانشگاه تهران تعطیل شد و هنوز نیز این موزه راه‌اندازی نشده است.
هم چنین موزه عروسک‌های ملل نیز در تیرماه سال ۱۳۹۵ یکبار به طور کامل تعطیل و عروسک‌های آن به انبار منتقل شد. در آن زمان مکان موزه در خیابان پاسداران و در یک ساختمان ۳ طبقه دایر بود، اما در آن سال متولیان و مسولان این موزه خصوصی اعلام کرده بودند که دیگر از عهده هزینه اجاره ملک که در آن زمان به ۸ میلیون تومان رسیده بود را ندارند.
در آن زمان گفته می‌شد که این موزه پایگاه بسیار خوب و مفیدی برای کودکان است و حتی ازسوی آنان نیز با استقبال بسیار خوبی رو به رو شده است، اما در آن زمان هیچکدام از مسولان میراث فرهنگی برای دیدن موزه و اتفاقاتی که در آن جریان داشت، ورود نکردند و بعدتر نیز کمکی به این موزه از سوی آنان نشد و این در حالی بود که مسولان می‌گفتند که ما نمی‌توانیم به همه مجموعه‌دار‌ها کمک کنیم و در مقابل به این مساله توجه نداشتند که این موزه برای کودکان است و اتفاقا تنها موزه‌ای است که به صورت اختصاصی برای کودکان دایر شده و به همین خاطر نیز کارکنان آن داوطلبانه کار می‌کردند.
در آن زمان موزه عروسک‌های ملل به دلیل نداشتن جایی برای نمایش عروسک‌ها تعطیل شد و ساختمانی را که ۲ ساله اجاره کرده بودند نیز تحویل دادند.
ناگفته نماند که در همین مدت نیز به دلیل نبود امکانات امنیتی لازم برای یک موزه، این موزه خصوصی ۲ بار مورد دستبرد سارقان قرار گرفت و یک بار ویدئو‌پروجکشن، کامپیوتر و وسایل شخصی، بخشی از عروسک‌های امانی فروشگاه موزه و تعدادی از پارچه‌های دستباف و عتیقه به ارزش ۱۴میلیون تومان به سرقت رفت و بار دیگر در بهمن ۹۴، حدود هشت میلیون تومان از ادوات موزه‌ای به همراه صد عروسک که به گفته کارشناسان موزه نمی‌شد بر روی آن‌ها قیمت گذاشت از موزه دزدیده شدند.

پس از این وقایع و خبری شدن مساله تعطیلی موزه بود که متولیان این موزه خصوصی با همراهی شورای شهر وقت و هم چنین کمک‌های معاونت فرهنگی شهرداری تهران در سال ۱۳۹۶ توانستند امکان استفاده از بنایی ۸۰ ساله که متعلق به شهرداری تهران و در حوالی دروازه دولت بود را به دست بیاورند. بنایی که به شهادت همسایگانش تقریبا هیچ فعالیتی نداشت و خالی رها شده بود.

اما حالا و تنها ۸ ماه پس از انتخابات شورای شهر در خرداد سال ۱۴۰۰ و خروج تمامی اعضای قبلی شورا و بازگشت دوباره شورای اصولگرایان و اقتدارگرایان به شهر و کمتر از ۶ ماه پس از نشستن زاکانی بر کرسی شهرداری تهران، حالا خبر‌ها حکایت از آن دارد که به این متولیان این موزه خصوصی اعلام شده است که باید هر چه سریع‌تر ساختمان موزه را تخلیه کنند.

در همین رابطه نیز رضا دبیری‌نژاد، رئیس موزه ملی ملک در حساب اینستاگرام خود نوشته است که: «فضای این موزه‌ها قرار است تحت عنوان «حکم یکسان‌نگری» از سوی شهرداری تهران پس گرفته شوند.»، اما از سوی دیگر منابع شهرداری تهران در این زمینه اظهار نظر نکرده‌اند. ظاهرا این حکم مبنی بر رعایت جوانب مثبت و منفی قضیه صورت گرفته است.

شاید لازم است که در این شرایط به شهرداری تهران یادآوری شود که «موزه ملی عروسک‌ها»بیش از ۲ هزار عروسک را از سراسر ایران و جهان گرد هم جمع کرده و این عروسک‌های فرهنگی هر کدام قصه ملتی را برای کودکان ایرانی تعریف می‌کنند. هم چنین این موزه مکانی است برای آشنایی بازدیدکنندگان با عروسک‌های مناطق مختلف ایران و جهان و شناخت بیشتر کودکان، نوجوانان و خانواده‌های آنان با آیین، هنر، موسیقی و میراث طبیعی ایران و از دیگر کارکرد‌های این موزه نیز باید به ترویج قصه‌ها، افسانه‌ها و روایت‌های مردم ایران اشاره کرد.

شاید این یادآوری به مسولان شهر تهران در شهرداری لازم باشد تا تمهیداتی برای رفع مشکل این موزه ملل بیاندیشد. در روزگاری که تقریبا در گوشه و کنار مرکز و بخش‌هایی از جنوب تهران بسیاری به مدد خانه موروثی پدری، موزه و کافه موزه‌ای به راه انداخته اند و از خانه موسیقی تا کافه هنر را سرپرستی می‌کنند تا از این طریق بیشتر به فعالیت اقتصادی بپردازند و اتفاقا شهرداری تهران انواع همکاری را با آنان می‌کند شاید حالا لازم است که یکبار نیز توجه بیشتری به یک فعالیت عام المنفعه فرهنگی نیز رخ بدهد.
از یاد نبریم که در همان سال ۱۳۹۵ که موزه ملل دچار بحران شد نیز دو سال پی در پی (۹۳ و ۹۴) بود که این موزه از طرف شورای بین‌المللی موزه‌ها «ایکوم» به عنوان موزه برتر خصوصی در حوزه‌های آموزش، پژوهش، بازدید و کودک و نوجوان انتخاب شده و مورد تقدیر قرار گرفته بود. موزه عروسک‌های ملل طی دو سال فقط از طریق مدارس و مهد کودک‌ها و پیش دبستانی‌ها به گزارش معماری نیوز موفق شده بود ۱۴ هزار بازدید داشته باشد و با تلاش‌های بسیار در ۵ سال گذشته نیز همواره از موزه‌های موفق کودک و نوجوان بوده است و روا نیست اکنون با بی میلی و کم محلی مسولان شهری مواجه شود.
شهر تهران نسبت به جمعیت کودکان خود هم چنان با فقدان واضح و مشخص محیط تفریحی فرهنگی و گردشگری برای کودکان مواجه است و اتفاقا مکان این موزه در دروازه دولت و دسترسی کودکان طبقه محروم‌تر و مدارس جنوب تهران به آن از رویداد‌های بسیار خوب بوده است و روا نیست در این شرایط با تعطیلی به خاطر از دست دادن فضای فرهنگی خود مواجه شود.