کامبیز نوروزی: حتی «یک مورد» آزار جنسی در سینما، زیاد است

بیانیه ای که در بخشی از آن چنین آمده بود: «این ابتدایی‌ترین حق انسانی، یعنی کار در فضایی امن و به دور از قلدری و خشونت و باج‌گیری جنسی را حق خود می‌دانیم. به همین منظور تقاضای شفاف خود را از نهادهایی همچون اصناف خانه سینما، سینماگران، منتقدان و مخاطبان اعلام می‌کنیم». درخواست آن‌ها تشکیل شدن کمیته‌ای مستقل در خانه سینما متشکل از اعضایی با سلسله مراتب قدرت متفاوت بود که در مورد مسئله خشونت جنسی و جنسیتی آموزش دیده باشند و کارشان بررسی جرائم این حوزه باشد.

انتشار این بیانیه موجب شد کلاب‌هاوس خبرآنلاین، پنجشنبه ۱۸ فروردین ساعت ۲۱ میزبان جمعی از هنرمندان، وکلا و جامعه‌شناسان باشد و در حضورشان به بررسی جوانب و زوایای اتفاق رخ داده، بپردازد.

در ادامه صحبت‌های کامبیز نوروزی، وکیل پایه یک دادگستری و کارشناس حقوقی و از شرکت‌کنندگان در این کلاب‌هاوس را می‌خوانید.

کامبیز نوروزی با اشاره به بیانیه زنان سینماگر در این مورد چنین گفت: «اگر بیانیه زنان سینماگر را پایه بحث قرار دهیم باید بگویم که این بیانیه شامل دو بخش است. یکی بحث تبعیض‌ جنسیتی و دومی خشونت‌های جنسی. در بخش اول که مربوط به تبعیض‌های جنسیتی است، به سوءاستفاده‌هایی که در روابط حرفه‌ای از موقعیت زنان می‌شود، اشاره شده است. این را قبول دارم که به طور کلی در جامعه ما، زنان در موقعیت برابر کاری با مردان قرار ندارند و تقریبا می‌توان گفت در بیشتر صنوف این نابرابری و تبعیض، کمابیش دیده می‌شود. منتهی به نظر می‌رسد که به جهتی، این تبعیض در سینما بیشتر باشد.»

نوروزی درباره عقب‌ماندگی سینمای ایران از لحاظ ساختاری گفت: «اعتقاد من بر این است که نظام مالی، اداری و حقوقی سینمای ایران بسیار عقب‌مانده است و از جریان رشد سینما به عنوان یک هنر بسیار عقب‌تر است، گاهی اوقات من به طنز می‌گویم که اگرچه سینمای فعلی از زمان سینمای «دختر لر» جلوتر است اما نظام مالی اداری و حقوقی سینمای ایران، همچنان در آن دوره باقی مانده است.»

او ادامه داد: «بحث را متمرکز می‌کنم روی سو استفاده و آزار جنسی که در بیانه زنان سینماگر بر آن تاکید شده است و عبارتند از خشونت کلامی، باج‌گیری جنسی، لمس ناخواسته، اقدام به تجاوز، تجاوز و ایجاد ناامنی جسمی و روانی.»

این وکیل درباره حاد بودن مسئله آزار جنسی گفت: «موضوع آزار جنسی در جامعه ما موضوعی بسیار بغرنج و پیچیده است و باتوجه به محدودیت‌هایی که در این بخش از جامعه ما وجود دارد، بسیار حاد است و نمی‌توانیم آن را با وضعیتی که در کشورهای پیشرفته وجود دارد مقایسه کنیم. مسئله آزار جنسی یک موضوع چند وجهی است که یک وجه روانشناختی دارد، اصولا کسانی که اقدام به انجام چنین کاری می‌کنند، دچار سطوحی از اختلالات روانشناختی هستند. همه ما می‌دانیم که رفتاری که آزار جنسی تلقی می‌شود، رفتار متعادلی نیست، اگر مرد نسبت به یک زن یا زن نسبت به یک مرد تمایلات جنسی و یا تمایلات عاشقانه داشته باشند، به طور نرمال قواعدی را رعایت می‌کنند، اما آنجایی که این رفتار جنبه آزار پیدا می‌کند، یعنی رفتار از هنجارهای متعارف خارج شده است. معمولا کسانی که از ساختار روانی سالمی برخوردار نیستند، چنین کاری را انجام می‌دهند.»

او ادامه داد: «از طرف دیگر وارد وجوه اجتماعی ماجرا می‌شویم، به هرحال در جامعه مجموعه روابطی وجود دارد که ما معمولا انتظار داریم رفتارهایی که با ما می‌شود، متناسب با آن تعریف‌ها باشد. همچنین پاره‌ای از آزارهای جنسی دارای ابعاد حقوقی است.»

او درباره موقعیت‌های رخ دادن آزار جنسی گفت: «آزار جنسی ممکن است در هر جایی رخ دهد، در اتوبوس، در تاکسی، در مطب پزشک یا در هر مکانی اما برخی از آزارهای جنسی در محیط‌های صنفی و گروهی بیش‌تر امکان وقوع دارد. در این قبیل مشاغل، احتمال وقوع آزار جنسی بیش‌تر است. برخی از دوستان گفتند که حملات متعدد به سینما می‌شود و جوی هم علیه این عرصه ساخته شده است که من خیلی به آن اهمیتی نمی‌دهم اما از لحاظ آسیب‌شناسی می‌گویم در این محیط‌ها احتمال وقوع چنین مسئله‌ای بیش‌تر است.»

این حقوقدان درباره ویژگی‌های آزار جنسی گفت: «آزار جنسی چند ویژگی دارد، یکی اینکه کم‌تر قابل اثبات است، مردی در خلوتی بدن زنی را لمس می‌کند یا از او خواسته نامرتبط دارد. بخشی از این موارد جنبه اخلاقی دارد با این تهدید که اگر انجام چنین کاری را نپذیری، فلان پروژه سینمایی را به تو نمی‌دهیم، این جرم نیست اما قبیح است.»

نوروزی در ادامه گفت: «باتوجه به این که بحث صنفی است، نهاد صنفی مهم‌ترین رکنی است که می‌تواند بر این رفتارها نظارت داشته باشد و با آن مقابله کند اما نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که در یک مدت کوتاه تمام اتفاق‌ها رخ دهد. آزار جنسی باید تعریف شود، مصادیق آزار جنسی را باید تعریف کنیم، تحمیل‌های آزاردهنده، نگاه‌های جنسی و تماس‌های جنسی این موارد همه آزار جنسی تلقی می‌شود.»

او درباره کندی فرآیندهای قانونی گفت: «فرآیندهای قانونی کند است، بسیاری از زنان، مسئله‌شان را مطرح نمی‌کنند. زنی که تحت تاثیر آزار جنسی قرار می‌گیرد تحت ترومای پس از حادثه قرار می‌گیرد و وقتی قرار باشد به دادگاه برود مراحل قضایی باعث می‌شود تروما سخت‌تر و پیچیده‌تر شود. به همین دلیل دادگاه خیلی جای مناسبی برای بیان این موضوع نیست. موارد آزار جنسی باعث می‌شود خود صنف به موضوع رسیدگی کنند، شاید بگوییم صنوف حق مجازات ندارند، درست است، اما مواجه شدن با این مسئله در مقابل همکاران بسیار تاثیرگذارتر است.»

او درباره رویکردهای افشای آزار جنسی گفت: «ما دو رویکرد می‌توانیم باشیم؛ یک رویکرد افشاگریانه و انتقام‌جویانه و یکی رویکرد پیشگیری و جلوگیری از آزار و فکر می‌کنم خانه سینما بهترین نهادی است که می‌تواند این تمهیدات را داشته باشد.»

نوروزی در ادامه افزود: «پرسش را باید تغییر داد، پرسش فعلی این است که آزار جنسی را باید پیگیری کرد یا نه؟ این را به قاطعیت عرض می‌کنم که الان در سطح گروه‌های فرهنگی مذمت آزار جنسی قطعی شده و این حساسیت وجود دارد که باید چه کاری انجام داد. همانطور که پیش‌تر هم گفتم دادگاه‌ها جایگاه مناسبی برای پیگیری این موضوع نیستند.»

او در پایان گفت :«پرسش اصلی باید این باشد که شیوه برخورد با آزار جنسی چگونه باید باشد و خوشبختانه دوستان سینماگر در بیانیه اخیر به این موضوع اشاره کردند و نباید فراموش کرد که حتی «یک مورد» آزار جنسی در سینما زیاد است و لزومی ندارد که حتما چندین و چند مورد رخ دهد تا شانیت رسیدگی بیابد.»