حاشیه جدید در میدان نقش جهان
کارشناسان: گنبد ثبت جهانی شده مسجد امام اصفهان ساختار خود را از دست داده و نوسازی شده است/مدیر پایگاه میراث جهانی نقش جهان: بحث‌ها غیرکارشناسی است؛ منتقدان ایرادهایشان را حضوری مطرح کنند
شیوه نوسازی و بازسازی گنبد مسجدجامع عباسی (مسجد امام) اصفهان پس از مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان در میدان ثبت جهانی‌شده نقش‌جهان خبرساز شده و حالا برخی کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی با ارسال تصاویری از فرورفتگی‌ها و برآمدگی‌های گنبد شاهکار مسجدسازی ایرانی‌ها در میدان نقش‌جهان خبر داده و اعلام کرده‌اند که حتی ترک‌های گنبد نیز به‌درستی جای‌گذاری نشده و نقوش کاشی‌کاری‌های روی گنبد تراز نیستند.
فعالان میراث فرهنگی استان اصفهان همچنین گفته‌اند که گنبد مسجد امام اصفهان که یک بنای دوره صفوی است و بیش از 400سال قدمت دارد، به‌گونه‌ای بازسازی و نه مرمت شده که دیگر هیچ نشانی از کاشی‌های قدیمی آن وجود ندارد و گنبد به‌طور کامل با کاشی‌های جدید پوشانده و نو شده است.
توازن گنبد از دست رفته است
براساس آنچه برخی کارشناسان کاشی‌کاری در اصفهان گفته‌اند، گنبد مسجد امام اصفهان توازن معماری خود را از دست داده و ریخت گنبدی‌شکل آن از دست رفته است. به‌گفته آنها یک‌سوی گنبد در بازسازی توسط پیمانکار خم دارد و سوی دیگر آن مثلثی‌شکل شده است.
آنها همچنین برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌های سطح گنبد را زیاد و عمیق می‌دانند که انعکاس نور آفتاب روی این گنبد تاریخی ایجاد سایه می‌کند و منجر به ایجاد اعوجاج بصری در سطح گنبد می‌شود. به‌گفته کاشی‌کاران اصفهانی که در بناهای تاریخی فعالیت کرده‌اند، نحوه چینش کاشی‌های جدید نیز به‌گونه‌ای بوده که گل‌های کاشی با یکدیگر همخوانی ندارند و بالا و پایین نصب شده‌اند. به‌گفته آنها حتی در بازسازی گنبد تلاش نشد در فاصله تکیه‌گاه پایه داربست‌ها با گنبد ابر یا پارچه و هر شیء دیگری قرار دهند که منجر به فشار بیش از حد داربست‌ها به بدنه گنبد و تخریب بیشتر آن نشود.
مسجد جامع عباسی که از آن با عنوان مسجد امام نیز یاد می‌کنند شاهکار معماری، کاشی‌کاری و نجاری قرن یازدهم هجری است که بسیاری این اثر را چکیده هزار سال تلاش هنری برای مسجدسازی در ایران می‌دانند. مسجد امام اصفهان، ۱۵ دی‌ماه۱۳۱۰ به شماره ۱۰۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و همراه با میدان نقش‌جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.
نزدیک به 11سال است که داربست‌های مسجد امام اصفهان بر فراز گنبد این شاهکار معماری خودنمایی می‌کند. دلیل آن هم بازسازی و نه مرمت گنبد مسجد است؛ اقدامی که نتیجه آن برداشتن تمامی کاشی‌های قدیمی گنبد و جایگزینی کاشی‌های نو با آنها‌ست. رفتاری که به‌گفته برخی مرمتگران با اصول مرمت همخوانی ندارد.
خطاهای بزرگ
هوشنگ رسام، از استادان شناخته‌شده کاشی‌کاری در اصفهان که سال‌ها بر بناهای تاریخی و ثبت جهانی‌شده اصفهان ازجمله 12سال بر گنبد مسجد امام اصفهان فعالیت مرمتی داشته است، می‌گوید: متأسفانه تمامی کاشی‌های گنبد را عوض کرده‌اند و این یکی از دردناک‌ترین کارهایی بوده که انجام شد. حتی معلوم نیست کاشی‌های قدیمی چه شده است؟
او با تأکید بر اینکه روی سخن گفته‌هایش نه پیمانکار و فردی که با او برای نوسازی گنبد مسجد امام اصفهان قرارداد بسته شده که مسئولان میراث فرهنگی استان اصفهان هستند، افزود: در یک دهه گذشته مسئول مستقیم اشتباهات مرمتی در بناهای تاریخی و ثبت جهانی‌شده اصفهان مسئولان و مدیران میراث فرهنگی این استان هستند، او گفت: اصفهان مهد هنر کاشی‌کاری و کاشی‌سازی در جهان است و حتی استادان بزرگ اصفهانی در دانمارک، هلند، مالزی، عربستان، کویت و اندونزی در حال کار هستند و آن‌وقت در مرکز این شهر افتضاحاتی به نام مرمت بر سر بناهای تاریخی می‌آور‌ند.
مدیر پایگاه میراث جهانی نقش‌جهان: منتقدان حرف بی‌ربط می‌زنند
فریبا خطابخش، مدیر پایگاه میراث‌جهانی نقش‌جهان اصفهان که مسئول مستقیم پروژه نوسازی گنبد مسجد امام اصفهان است از فعالیت‌های صورت‌گرفته در نوسازی گنبد مسجد جامع عباسی در میدان نقش‌جهان دفاع می‌کند و می‌گوید: کار گنبد مسجد امام تمام است و داربست‌های موجود بر گنبد که 11سال برپا بودند، تا یک ماه آینده به‌طور کامل برچیده می‌شوند.
او می‌گوید: مرحله به مرحله داریم داربست‌ها را جمع می‌کنیم و اگر در طول مرمت مشکلی ایجاد شده باشد، مشکلات را برطرف و مجدد بر گنبد دوغاب می‌ریزیم تا آنکه داربست را به‌طور کامل جمع‌‌آوری کنیم.
وی با اعلام اینکه مرمت گنبد مسجد جامع عباسی اصفهان از سال90 آغاز شد، گفت: از آن سال تاکنون 6میلیارد تومان هزینه بازسازی گنبد مسجد امام شد. خطابخش درخصوص انتقادهای مطرح‌شده نسبت به تغییر شکل گنبد مسجد امام اصفهان و تعویض کامل کاشی‌های مسجد ثبت جهانی شده می‌گوید: گنبد مسجد امام اصفهان یک‌بار در زمان پهلوی و بار دیگر در دهه 60مرمت شده بود و کاشی‌های آن به‌طور کامل عوض شده بود، بنابراین کاشی‌ها قدیمی نبود. زیرساخت گنبد هم درست نبود و سطح گنبد ول شده بود. بنابراین کاشی‌ها کاملا نو شده‌اند و گنبد مسجد امام اصفهان مجدد کاشی‌کاری شده است. بنابراین بحث‌ها غیرکارشناسی است. منتقدان هر ایرادی دارند بهتر است حضوری بیایند و ایراداتشان را مطرح کنند نه اینکه رسانه‌ای کنند. مواردی که منتقدان مطرح می‌کنند همان حرف‌های بی‌ربط است که زمان مرمت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله هم مطرح می‌کردند.
دیدگاه