سفره رنگین فجر ۴۱ برای سلایق مختلف/ تنوع در مضامین و اقلیم

با رسیدن فیلم‌ها به جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در سال جاری و به رغم دست‌اندازها و مشکلات فرارو، شاهد آن هستیم که تنوع و تکثّر مضامین و موضوعات، نقطه عطف و تمایز این جشنواره با ادوار پیشین است. جشنواره فیلم فجر امسال سفره رنگینی در مقابل مخاطبان خواهد گسترد که در سال‌های گذشته، نظیر آن کمتر دیده شده است. نظر دست‌اندرکاران و منتقدان و کارشناسان سینما را در این باره جویا شده‌ایم.

*گستردگی جامعه مخاطبان سینما

ابراهیم اصغری، تهیه‌کننده فیلم‌های تک تیرانداز و شماره ده در این خصوص گفت: به رغم فضاسازی‌ها و شایعات مبنی بر اینکه جشنواره امسال به لحاظ کمّی با کمبود فیلم مواجه می‌شود و خیلی از هنرمندان در جشنواره حضور نمی‌یابند و آثارشان را نمی‌دهند باید گفت، به رغم شرایط سخت تولید فیلم در امسال، تا اینجای کار شاهد ارائه تعداد زیادی فیلم به جشنواره امسال هستیم.

وی افزود: بر اساس شنیده‌ها از دوستان دست‌اندرکار جشنواره و اخباری که از رسانه‌ها دریافت کردیم، تنوع مضامین خوبی با ژانرهای مختلف در این جشنواره به چشم می‌خورد، چنان‌چه تعداد زیادی فیلم‌های دفاع مقدس که نسبت به سالهای گذشته بی‌سابقه است و فیلم‌هایی با موضوعات استراتژیک، فیلم‌های اجتماعی، کودک و نوجوان و انیمیشن حضور دارند و همچنین فیلم‌هایی که فقط دغدغه‌های پایتخت‌نشینان و شمال شهر تهران را تصویر نکرده‌اند و در عوض به موضوع‌های اجتماعی شهرستانها و فضاهای مختلف دیگر پرداخته‌اند به طرز چشمگیری بیشتر شده است.

اصغری در ادامه تصریح کرد: رفتن به سراغ مضامین و سوژه‌هایی که کمتر مورد توجه قرار داشت و نیاز بود بیشتر به آنها پرداخته شود، به ویژه در حوزه دفاع مقدس و حوزه‌های اجتماعی، همواره دشواری‌هایی دارد و ساخت فیلم‌های آپارتمانی به لحاظ اجرایی راحت‌تر است تا اینکه خارج از تهران و در جاده و بیابان ساخته می‌شود. با این حال امسال می‌بینیم بسیاری از فیلمسازهای باتجربه و حتی جوان به ساخت اینگونه فیلم‌ها روی آورده‌اند و این اتفاق، نوید یک جشنواره خوب، متنوع وپربار را می دهد .

تهیه کننده فیلم شماره ده در ادامه افزود: امسال با توجه به مشکلات اقتصادی، بخش‌های دولتی و حتی خصوصی برای ساخت فیلم با مشکلات زیادی مواجه بودند و با نگرانی وارد این حوزه شدند. با این حال می‌بینیم که فیلم‌ها در زمان کوتاهی ساخته شده و به جشنواره رسیدند که به نظرم این ماراتن در روزهای آخر جذابیت خاصی به جشنواره امسال می‌بخشد؛ چیزی که پیش از این در دهه 70 آن را شاهد بودیم و سالها از آن خبری نبود.

اصغری با بیان اینکه وجود تنوع مضامین و تکثر موضوعات فیلم‌ها، از آثار مثبت این جشنواره است، گفت: البته باید این آثار را دید تا از لحاظ کیفی هم بتوان آنها را قضاوت کرد اما چیزی که از لحاظ کمّی شاهدش هستیم تنوع و تکثر فیلمهای رسیده به جشنواره فیلم فجر امسال است و امیدواریم امسال جشنواره خوب و قابل دفاعی داشته باشیم.

وی همچنین تنوع موضوعات فیلم‌ها را ناشی از سیاست‌های سازمان سینمایی در یک سال گذشته دانست و تاکید کرد: سیاست‌های این سازمان روی اکثر تولیدات سینمای ایران چه تولیداتی که مستقیما توسط بخشهای دولتی ساخته می‌شود و چه فیلم‌های بخش خصوصی تاثیرگذار است. نقش این سازمان، چه به عنوان سیاست‌گذار در اعطای مجوز و نظارتی چه در بخش حمایت مالی و غیره غیرقابل انکار است اما بخش دیگر ماجرا، برمی‌گردد به هنرمندانی که شرایط الان کشور را درک می‌کنند و به سمت موضوعاتی می‌روند که در این دهه مغفول مانده و سینما و مخاطب را از این مسائل غافل کرده است. ضمن اینکه زمینه‌سازی برای این امر هم مرهون سیاست‌های حاکمیتی است که زمینه‌ را برای هنرمندان به وجود آورده که در این شرایط به این آثار بپردازند.

اصغری درخصوص تاثیر این تنوع در تنوع و تکثّر مخاطبان سینما نیز گفت یکی از مشکلات عمده ما در یکی دو دهه گذشته این بود که سینما، مخاطبان زیادی را از دست داده؛ شاید به این دلیل که سینما هر ساله سلایق و خواست یک عده محدود دو الی سه میلیون نفری را ملاک قرار می‌داد. سالهاست ما آثار دیگری نداشتیم تا بخش بیشتری از مخاطبان را درگیر خود کند و در مورد دغدغه‌های آنها باشد لذا مخاطبان زیادی در این سال‌ها از سینما دور شده‌اند. به هرحال امیدواریم تنوع این آثار و پرداختن جسارت‌آمیز به موضوعات بتواند بخشی از مخاطبانی که اصطلاحا با سینما قهر کرده بودند را برگرداند.

وی ضمن امیدواری به اینکه سینما در آینده پرمخاطب‌تر و پر رونق‌تر باشد، ادامه داد: البته برای حصول این امر، نمی‌توان با چند اثر و در زمانی کوتاه نتیجه گرفت ولی در میان مدت حتما این جریان تاثیر خود را خواهد گذاشت. ضمن اینکه در کنار آن باید شرایط اقتصادی و اجتماعی حاکم بر جامعه به گونه‌ای باشد که هر مخاطبی آمادگی و امکان دنبال کردن این آثار را داشته باشد.

*توجه سازمان سینمایی به همه گستره فرهنگی کشور

علی مقتدر کارشناس سینما هم با توضیح اینکه کار بزرگ سازمان سینمایی برنامه ریزی برای تنوع مضامین و استفاده گسترده از جغرافیای کشور در فیلم های جشنواره امسال است، تصریح کرد: در سال‌های گذشته حرف‌های زیادی از سوی مسوولان سینمایی وقت درباره اهمیت تنوع وتکثر فیلم‌ها در حوزه‌های مختلف و بافت اقلیمی متفاوت و توجه به فرهنگ‌ها و فولکلور بومی ومنطقه‌ای زده می شد، اما عملا اتفاق خاصی در این حوزه نمی‌افتاد و ما هر سال شاهد آثاری در جشنواره بودیم که جغرافیای آن‌ها در مرکز بود.

یکی از ویژگی های چهل ویکمین جشنواره فجر همین توجه و تمرکز به فرهنگ های مختلف ایران است. این خیلی مهم است که مدیران سینمایی از حد حرف پا را فراتر بگذارند، ریسک کنند و عملا به سمت حرف‌ها و شعارهایی که زده‌اند بروند. به نظرم آقای خزاعی رییس سازمان سینمایی متفاوت از مدیران قبلی سینما در این زمینه عمل کرده است و کارنامه خوبی در این زمینه دارد.

مقتدر با اشاره به ویژگی های فیلم هایی که واجد خرده فرهنگ های قومی و آیینی هستند گفت: این فیلم ها می توانند سطح گستره ای از مخاطبان بومی ومنطقه ای را به خود جلب کنند. در گذشته چند فیلم با همین مشخصات اکران شده اند و اتفاقا با استقبال خوبی هم از سوی مخاطبان روبرو شده اند. البته باید تمهیدی اندیشید و ذائقه فیلم دیدن در سینما و از آن مهمتر زیر ساخت های سینما را برای استفاده عموم مردم مناطق مختلف کشور آماده کرد.