۱۰۰ فیلم برتر دهه ۱۹۸۰/ «خانه دوست کجاست» کیارستمی هجدهم شد

فیلم «خانه دوست کجاست» عباس کیارستمی در رده هجدهم برترین فیلم‌های دهه ۱۹۸۰ به انتخاب «ایندی‌وایر» قرار گرفت. این فیلم که سال ۱۹۸۷ (۱۳۶۵) اکران شد درباره پسری روستایی است که دفتر دوستش را به اشتباه به خانه ‌برده و تلاش دارد تا خانه دوست را پیدا کند و دفتر را به او برساند.

۲۱ منتقد نشریه «ایندی وایر» ۱۰۰ فیلم برتر دهه ۱۹۸۰ را انتخاب کردند. آنها که در ۲ سال اخیر بهترین فیلم‌های دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۱۰ را هم انتخاب کرده بودند در توضیح امسال خود نوشته‌اند: اگر با نظر کوئنتین تارانتینو موافق باشید که «سینمای دهه ۸۰ و دهه ۵۰، بدترین دوران در تاریخ هالیوود است»، اما باید به یک حقیقت غیرقابل انکار عجیب در اظهارات بعدی او توجه کنید که می‌گوید: این سینما فقط با دوران کنونی مطابقت دارد!

با مرور مجدد فیلم‌های تعیین کننده دهه ۸۰ از دیدگاه فعلی ما و مقایسه آن با اوج سینما در تابستان باربنهایمری، ۲ چیز کاملاً روشن می‌شود: یک، این که هالیوود مدرن احتمالاً هر ماه به یک باربنهایمر نیاز دارد تا بتواند با خروجی خلاقانه سیستم استودیویی که قبلاً قادر بود فیلم‌هایی چون «بلید رانر» و «موجود» را در یک شب (۲۵ ژوئن ۱۹۸۲) اکران کند، برابری کند. دوم این که به شیوه‌های مختلف، چه منفی و چه غیرمنفی، دهه ۸۰ یادآور فیلم‌های امروز ماست؛ اگر نه خود آن.

این نکته را باید دریافت که فرهنگ پاپ معاصر صرفاً از اضطراب‌ها و دل‌مشغولی‌های سینمای دهه ۸۰ الهام گرفته نشده، بلکه به طور اجتناب ناپذیری از سوی آنها پیش‌بینی شده است. اکنون در زمانی که پارانویای هسته‌ای، تهدید وجودی اتوماسیون و نیز سیاسی شدن بدن انسان چنان مد روز است که به راحتی می‌توان فراموش کرد که ریگان تقریباً ۲۰ سال است که مرده است، بهترین فیلم‌های دهه ۸۰ نشان‌دهنده توانایی پایدار در به رخ ‌کشیدن ارتباط امروز با آن دهه است.

واقعیت این است که خلاصه کردن دهه ۱۹۸۰ به تنها ۱۰۰ عنوان بسیار دشوارتر از انجام همین کار برای دهه ۹۰ بود که سال گذشته انجام دادیم. یک دوجین کلاسیک از اریک رومر به تنهایی بخشی از این فهرست را می‌توانستند مال خود کنند و هنوز صدها فیلم بزرگ وجود داشتند و ده‌ها فیلمساز بزرگ که از این فهرست غایب ماندند.

نتیجه: نیازی به گفتن نیست، دهه‌ای که امکان می‌دهد فیلم‌هایی مانند «آتلانتیک سیتی»، «فداکاری» و «صداهای دور، هنوز هم زندگی‌ها» را در فهرستی از نام‌های بزرگ قرار دهید، نیاز دارد تا به خوبی از آن یاد شود.

در این فهرست فیلم «کار درست را بکن» ساخته «اسپایک لی» در رده نخست جای گرفته در حالی که فیلم‌های «میشیما: یگ زندگی در ۴ بخش» به کارگردانی پل شریدر، «موجود» به کارگردانی جان کارپنتر، «پاریس، تگزاس» ساخته «ویم وندرس» و «شوآ» به کارگردانی کلود لنزمان رتبه‌های دوم تا پنجم را به دست آورده‌اند.

هایائو میازاکی با «همسایه من تورتورو»، «خانه به دوش» انیس وردا، «پرتو سبز» اریک رومر، «تسخیر» آندژی ژووافسکی و مستند «بی‌نور» کریس مارکر هم تا رده دهم را به خود اختصاص داده‌اند.

در ردیف ۱۱ تا ۲۰ هم این فیلم‌ها جای دارند: آکیرا کوروساوا با «آشوب»، «مخمل آبی» دیوید لینچ، «پول» روبر برسون، «گاو خشمگین» ‌مارتین اسکورسیزی، «اخبار تلویزیون» جیمز ال.بروکس، «درخشش » استنلی کوبریک، ویم وندرس با «بال‌های اشتیاق»، «خانه دوست کجاست؟» عباس کیارستمی، اینگمار برگمن با «فانی و الکساندر»، «کویانیس‌کاتسی: زندگی بدون توازن» گادفری رجیو

در ردیف ۲۱ تا ۳۰ هم این فیلم‌ها جای گرفته‌اند: «انفجار» برایان دی پالما، «یلین» سلیمان سیسیه، «عروسی برادر من» چارلز برنت، «بازگشت به آینده» رابرت زمکیس، «ویدیودروم» دیوید کراننبرگ، «بیا و ببین» الم کلیموف، «پلیس آهنی» پل ورهوفن، «دوره هاروی میلک» راب اپستین، «فیلمی کوتاه درباره عشق» ساخته کریشتف کیشلوفسکی و «بادی دابل» برایان دی پالما.

در ردیف ۳۱ تا ۴۰ هم این فیلم‌ها انتخاب شده‌اند: «جنوب» ویکتور اریسه، «دست از منطق بردار» جاناتان دمی، «دلبند» جین کمپیون، «اتاقی با چشم‌انداز» جیمز ایوری، «چیزی وحشی» جاناتان دمی، «چان گم شده» وین وانگ، «قلب‌های صحرایی» دونا دیچ، «سلطان کمدی» ‌مارتین اسکورسیزی، «ای.تی» اسپیلبرگ، «خط باریک آبی» ارول موریس.

از ۴۱ تا ۵۰ هم این فیلم‌ها جای گرفته‌اند: «چه کسی برای راجر رابیت پاپوش دوخت» رابرت زمکیس، «سخت جان» جان مک‌تیرنان، «از دست دادن زمین» کتلین کالینز، «آمادئوس» میلوش فورمن، «شهرغم» هو هسیائو-هسین، «کاهش تمدین غرب» پنه‌لوپه سفریس، «ماتادور» پدرو آلمادوار،«ترمیناتور» جیمز کامرون، «تجارت پرمخاطره» پل بریکمن، «داستان تایپه» ادوارد یانگ.

در ردیف ۵۱ تا ۶۰ هم این فیلم‌ها جای گرفته‌اند: «تنوع» بت گوردون، «مردان واقعی» فیلیپ کافمن، «بیست سال بعد» ادواردو کوتینهو، «جمع‌اوری مجدد» ترین تی.مین-ها، «بلید رانر» ریدلی اسکات، «شمال» گریگوری ناوا، «نه یک عشق» موریس پیالا، «امپراتوری ضربه می‌زند» اروین کرشنر، «جشن بابت» گابریل اکسل، «آکیرا» کاسوهیرو اوتومو

از ۶۱ تا ۷۰ هم این فیلم‌ها جای دارند: «جمعه خوب طولانی» جان مکنزی، «هانا و خواهرانش» وودی آلن، خرد کن» سوزان سایدلمن، «تامپوپو» جوزو ایتامی، «شکلات» کلر دنی، «قبر کرم‌های شب‌تاب» ایسائو تاکاهاتا، «پائولین در ساحل» اریک رومر، «سارق» مایکل مان، «مارس شرمن» راس مک‌الووی، «هالیوود شافل» رابرت تاونسند.

از ۷۱ تا ۸۰ هم چنین انتخاب شده است: «زبان‌ها باز شد» مارلون ریگس، «ورونیکا ووس» رینیر ورنر فاسبندر، «خیابانی» مارتین بل، «عجیب تر از بهشت» جیم جارموش، «باران بنفش» آلبرت ماگنولی، «آشپز، دزد، همسرش و عاشقش» پیتر گرینوی، «سوپراستار: داستان کارن کارپنتر» تاد هینز، «فیتزکارالدو» ورنر هرتسوگ/ «بار رویاها» لس بلنک، «متولد شده در شعله‌های آتش» لیزی بوردن، «خیابان شوگر کین» اوژان پالسی

از ۸۱ تا ۹۰ هم این فیلم‌ها جای دارند: «پرواز» دیوید کراننبرگ، «ظلمت» داریو آرجنتو، «کوراتت دانته» استن برکاج، «امیدهای بزرگ» مایک لی، «ارتش برهنه امپراطور به راه می‌افتد» کازئو هارا، «زمان های سریع در ارتفاعات ریجمونت» امی هچرینگ، «طلایی‌های دهه هشتادی» چانتال اکرمن، «ایشتار» الین می، «داستان پلیس» جکی چان،«زندگی و مرگ در لس‌آنجلس» ویلیام فریدکین

از ۹۱ تا ۱۰۰ هم این فیلم‌ها انتخاب شدند: «سلام بمبئی» میرا نیر، «ناپدید شدن» جورج اسلایزر، «عبور از شیب» جوان میکلین سیلور، «سرخ‌ها» وارن بیتی، «رختشوی‌خانه زیبای من» استفن فریرز، «ایندیانا جونز و معبد مرگ» استیون اسپیلبرگ، «وند کانی» کاستون کابوری، «خون ساده» جوئل کوهن، «سن زمین» گلابر روشا، «خیابان‌های آتشین» والتر هیل.

منتقدان ایندی وایر پیش از این ۱۰۰ فیلم برتر دهه ۲۰۱۰ را در تیر ۱۴۰۰ انتخاب کردند که در آن «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی در ردیف ۴۵ و «این فیلم نیست» جعفر پناهی در ردیف ۳۰ و «کپی برابر اصل» عباس کیارستمی در ردیف سوم جای گرفته بودند. ردیف دوم به «زیر پوست» ساخته جاناتان گلیزر و «مهتاب» ساخته بری جنکنیز اختصاص یافته بود.

در فهرست دهه ۱۹۹۰ که مرداد ۱۴۰۱ منتشر شد هم ۲ فیلم «سیب» سمیرا مخملباف در جایگاه ۱۹ و «کلوز آپ» کیارستمی در جایگاه دوم جای داشتند. فیلم شماره یک «چشمان کاملا بسته» استنلی کوبریک و فیلم سوم «پالپ فیکشن» تارانتینو؛ فیلم چهارم «آبی» کیشلوفسکی و فیلم پنجم هم «رفقای خوب» مارتین اسکورسیزی بودند.