چین و عمان پس از لغو ویزای ایران

مقامات گردشگری کشور می‌گویند وزارت امور خارجه تا کنون با این پیشنهاد مخالفتی نداشته‌ و در اسناد تحول و انتظار دولت هم به آن اشاره شده است. هرچند پرس‌وجوهای ایسنا حاکی از این است که نهادهای مربوطه تا کنون و تقریبا با نیمی از کشورهای پیشنهادشده برای لغو ویزا موافقت کرده‌اند.

طبق آنچه مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز گفته‌اند کشورهایی که لغو یکطرفه ویزا با آن‌ها پیشنهاد شده است شامل همسایه‌ها و مجاوران، مسلمان‌ها، حوزه تمدنی و پیمان‌های ملحق‌شده مثل «شانگهای» و «بریکس» می‌شوند. عربستان و ازبکستان دو کشوری بوده‌اند که تا کنون به طور واضح برای لغو روادید از آن‌ها نام برده شده است.

با وجود چنین طرحی، اما پرسش اصلی این است  لغو یکطرفه روادید با کشورها در وضع موجود گردشگری ایران، چقدر می‌تواند محرک و مشوق مسافران کشورهای دیگر باشد؟  آیا می‌تواند حرکتی اثربخش باشد؟ بررسی آماری کشورهایی که روادید ایران در سال‌های اخیر به انگیزه رونق گردشگری با آن‌ها یکطرفه لغو شده است، شاید بتواند پاسخ مستدلی به این پرسش بدهد.

ایران در تیرماه سال ۱۳۹۸ با چین و از ۳۱ شهریورماه همان سال با عمان، یکطرفه لغو روادید شد.  دکتر مسلم شجاعی ـ دستیار معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ با تجزیه و تحلیل آماری و مقایسه سفرها از این دو کشور به ایران پس از لغو روادید، از رشد سفر اتباع چین و عمان به ایران خبر می‌دهد.

شجاعی به ایسنا گفت: سیاست لغو روادید اقتضائاتی دارد که باید به تمامی جوانب آن توجه شود. منتها به شکل کلی سیاست لغو روادید و در این مقطع لغو یکطرفه می‌تواند به تسهیل تردد گردشگران خارجی به کشور منجر شود. البته دستاورد کلان‌تر این اقدام، نشان دادن عزم جدی ایران برای گسترش و تقویت تعاملات منطقه‌ای و جهانی است و حتی می‌تواند کاهنده اثرات منفی ایران‌هراسی در رسانه‌های بین‌المللی باشد.

او ادامه داد: کشور ایران از پنجم تیرماه ۱۳۹۸ با  چین  لغو روادید کرد. مقایسه ماهانه سفر از این کشور به ایران در دو سال  ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که در فروردین‌ماه سال ۱۳۹۸ که روادید ایران با چین هنوز لغو نشده بود، میزان سفرها به نسبت فروردین  سال قبل‌تر ۳۷ درصد منفی بود. در اردیبهشت‌ماه سال ۹۸  میزان سفر چینی‌ها به ایران در قیاس با مدت زمان مشابه سال ۹۷  همچنان روند نزولی داشت و به منفی ۳۰ درصد رسیده بود. این روند منفی در ماه‌های بعدی ادامه داشت.

دستیار معاون گردشگری اضافه کرد:  در تیرماه ۱۳۹۸ در مقایسه با تیر ۱۳۹۷ حجم سفر از چین ۴۱ درصد کمتر شده بود. لذا تا  به اینجا روند ورود گردشگران چینی به کشور کاملا منفی بود، اما یک ماه پس از لغو یکطرفه روادید؛ یعنی مردادماه ۹۸،  سفر چینی‌ها به ایران ۴۰ درصد رشد کرد.

او گفت: پس از لغو یکطرفه روادید ایران با چین، روند کاهشی سفر شهروندان این کشور متوقف شد و شیب نمودار آماری سفرها از این کشور به ایران مثبت شد.

این کارشناس گردشگری بازار چین افزود: در شهریورماه سال ۱۳۹۸ در قیاس با مدت زمان مشابه سال ۹۷، سفر چینی‌ها ۹ درصد رشد مثبت داشت و در ماه‌های مهر، آبان و آذر ۹۸ نیز به ترتیب این رشد ۱۲، ۲۳ و ۳۹ درصد بیشتر از مدت زمان مشابه سال ۹۷ بود.

به گفته دستیار معاون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، روند رو به رشد سفر چینی‌ها به ایران تا پیش از همه‌گیری ویروس کرونا و بسته شدن مرزهای هوایی، ادامه داشت.

شجاعی ادامه داد: بازاری که تا پیش از لغو روادید، حجم سفر از آن به ایران (تیر ۱۳۹۸) منفی ۴۱ درصد شده بود، به فاصله چندماه به ۳۹ درصد رشد (آذر ۹۸) رسید.

او به جدیدترین آمارهای موجود از سفر چینی‌ها به ایران نیز رجوع کرد و افزود:  با گشایش مرزها (با کاهش محدودیت‌های همه‌گیری کرونا) و ازسرگیری دوباره سفرهای بین‌المللی چینی‌ها، فصل بهار سال ۱۴۰۲ در ایران با ۵۷ درصد رشد سفر گردشگران چینی در قیاس با سه‌ماهه بهار سال ۱۳۹۸ مواجه بوده است.

نمودار نرخ رشد ماهانه ورود گردشگران چینی بین سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۴۰۲

شجاعی درباره تحولاتی که بازار  عمان  پس از لغو روادید ایران تجربه کرده است، نیز به ایسنا گفت:  ایران با عمان از ۳۱ شهریورماه سال ۱۳۹۸ لغو روادید شده است که بلافاصله تأثیر خود را در این بازار گذاشت، به گونه‌ای که در مهرماه ۹۷ سفر شهروندان عمان به ایران با ۹۹ درصد رشد روبه‌رو شد.  این رشد در آبان‌ماه ۹۸ در قیاس با مدت زمان مشابه در سال ۹۷ به هفت درصد رسید. در آذرماه ۹۸ نیز سفر عمانی‌ها به ایران در قیاس با آذر ۹۷ حدود ۳۷ درصد رشد داشت. این رشد در دی‌ماه ۹۸ به ۲۴ درصد رسید که با آغاز همه‌گیری کرونا و بسته شدن مرزها، سفر از عمان به ایران نیز ابتدا نزولی و سپس متوقف شد.

دستیار معاون گردشگری بیان کرد: عمان از جمله کشورهایی است که با گشایش مرزها و پس از کاهش و لغو محدودیت‌های کرونا، به شدت از رژیم لغو روادید تأثیر مثبت گرفته است.

شجاعی با استناد به آمار سفرهای کشورهایی که به انگیزه تقویت گردشگری لغو روادید شده‌اند، اظهار کرد: اجرای رژیم لغو روادید، حتی یکطرفه قطعا در بازارهای گردشگری تأثیر مثبت می‌گذارد، بویژه در کشورهایی که از تنش‌های سیاسی دور هستند و یا مجاورت فرهنگی با ایران دارند و این سیاست قطعا می‌تواند محرک خوبی برای ایجاد تحول در روابط گردشگری ایران باشد. البته پر واضح است که در فرایند لغو روادید یکطرفه باید به ابعاد دیگر موضوع از نقطه نظر سایر دستگاه‌های کلیدی هم توجه داشت و همچنین موضوع توسعه زیرساخت‌ها و بازاریابی هدفمند هم به عنوان اقدامات مکمل مدنظر قرار گیرند، ولی تحلیل آماری دو کشور فوق به عنوان نمونه نشان می‌دهد که پاسخ به پرسش مطرح‌شده مثبت ارزیابی می‌شود.