«دفاع تبیینی از خداباوری» روانه بازار نشر شد

کتاب «دفاع تبیینی از خداباوری (بررسی دیدگاه ریچارد سوینبرن)» اثر منصور نصیری است که در پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در 242 صفحه به چاپ رسید.

می‌توان گفت همه پژوهش‌ها و تلاش‌هایی که تا سال‌های اخیر برای دفاع از خداباوری صورت گرفته‌اند، مبتنی بر اثبات خدا با اتکا بر روش قیاسی و قطعیت محور بوده‌اند. اما امروزه متفکرانی در جهان غرب با تاکید بر روشی کاملاً نو به دفاع از خداباوری می‌پردازند. این روش همان روشی است که در ارزیابی فرضیه‌های علمی و دفاع از آنها به کار می‌رود: روشی کاملاً احتمال محور و مبتنی بر «استنتاج بهترین تبیین» که روشی تثبیت شده در ارزیابی فرضیه‌های علمی است.

ریچارد سوینبرن، فیلسوف دین معاصر، سردمدار استفاده از چنین روشی است. او با رد روش قیاسی و برهانی مرسوم کوشیده است برای دفاع از خداباوری، از این روش استقرایی و احتمال محور استفاده کرده، خداباوری را چنان فرضیه‌ای در کنار سایر فرضیه‌ها، از جمله فرضیه مادی انگاری، در نظر بگیرد و با کاربست معیارهای مطرح در این روش از خداباوری دفاع کند.

کتاب حاضر این روش جدید را با محوریت دیدگاه سوینبرن تبیین و بررسی کرده است.

این کتاب در هفت فصل تألیف شده است؛ فصل اول با عنوان «کلیات» زندگی نامه علمی سوینبرن، زمینه‌های رواج استقراگرایی در خداشناسی و ساختار اصلی استدلال سوینبرن را مورد بررسی قرار داده است.

فصل دوم با عنوان «تبیین و انواع آن» ماهیت تبیین را شرح داده و انواع تبیین (تبیین تام و تبیین ناتمام و تبیین علمی و تبیین شخصی) را به نگارش درآورده است.

«توجیه تبیین» عنوان سومین فصل از این کتاب است که در آن توجیه تبیین علمی (معیارهای احتمال پیشینی و معیار احتمال پسینی) و توجیه تبیین شخصی تشریح شده است.

نویسنده در فصل چهارم با عنوان «خداباوری به عنوان پایانه صحیح تبیین» ماهیت خدا پدیده‌های تبیین ناپذیر و پایانه تبیین را بررسی کرده و گزینه‌های تبیین نهایی، احتمال پیشینیِ خداباوری و احتمال پسینی خداباوری را به رشته تحریر درآورده است.

پنجمین فصل از کتاب حاضر با عنوان «استدلال‌هایی له و علیه وجود خدا» به بیان این استدلال‌ها اختصاص دارد که عناوین آنها عبارتند از: استدلال جهان‌شناختی، استدلال غایت شناختی، استدلال از طریق آگاهی، استدلال از طریق تجربه دینی، استدلال از طریق معجزه و استدلال علیه خداباوری: مسئله شر.

فصل ششم با عنوان «ترازوی احتمال: اصل بیزی» به بررسی صورت بندی دستگاه بیز می‌پردازد.

«بررسی رویکرد سوینبرن» عنوان هفتمین و آخرین فصل از کتاب مذکور است که در آن کمیت و کیفیت، مقدمات و سادگی مورد تاکید قرار گرفته و تبیین گرایی یا توجیه‌گرایی، اشکالاتی بر تبیین دینی و صدق یا عقلانیت به نگارش درآمده است. در انتها تبیین علّی یا تبیین تلفیقی به عنوان سخن پایانی مطرح شده است.