در «کابوس‌های آنکه نمی‌میرد» شریک شوید/ مرور تب‌آلود خاطرات دهخدا

نادر فلاح بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون و کارگردان تئاتر درباره اجرای نمایش «کابوس‌های آنکه نمی‌میرد» در تالار مولوی گفت: از آنجا که در این نمایش قرار است با یک گروه جوان کار کنم و تالار مولوی نیز بیشتر حامی آثار دانشجویان تئاتر و هنرمندان جوانی که هنوز اسم و رسمی ندارند، است تصمیم گرفتم نمایش جدیدم را در این تالار به صحنه ببرم. البته غیر از سیاست‌های مولوی در حمایت از جوان‌ها، فرم و شکل سالن و علاقه شخصی که همیشه با این سالن داشتم مزید بر علت شد.

وی درباره دیگر دلایل اجرا در تالار مولوی افزود: ضمن اینکه نمایش «کابوس‌های آنکه نمی‌میرد» درباره علامه دهخدا است و ایشان هم خودش ریاست دانشکده حقوق و علم سیاسی دانشگاه تهران را برعهده داشت و هم لغت نامه‌اش بعد از سال‌ها تلاش و رنجی که برای نگارشش کشیده بود، توسط دانشگاه تهران به چاپ رسید و از طرف دیگر نمی‌توانستم از پس هزینه اجرا در تماشاخانه‌های خصوصی بربیایم از این رو سالن مولوی مناسب‌ترین مکان برای اجرای نمایش «کابوس‌های آنکه نمی‌میرد» بود.

فلاح با اشاره به اینکه این نمایش ۳۵ بازیگر دارد درباره مضمون و داستان اثر بیان کرد: «کابوس های آنکه نمی‌میرد» در واقع کابوس‌های علی اکبر دهخدا را به تصویر می‌کشد و به نوعی مرور تاریخ و زندگی این شخصیت فرهیخته را در حالت کابوس و وهم روایت می‌کند. دهخدا دانش آموخته علوم سیاسی بوده و در ایام جوانی شخصیتی به شدت سیاسی داشته است و به همراه جهانگیر خان صوراسرافیل در روزنامه صوراسرافیل برعلیه محمدعلی شاه و در حمایت از مشروطه مطالب زیادی منتشر می‌کرده است. تا زمانی که مجلس به توپ بسته می‌شود و او چند بار مورد سوءقصد قرار می‌گیرد، از کنش سیاسی مستقیم فاصله می‌گیرد و به نوعی به اروپا تبعید می‌شود و شرایط سختی را از سر می‌گذراند.

وی ادامه داد: در این ایام است که دهخدا قید فعالیت سیاسی را می‌زند و بعد از بازگشت به ایران شروع به کار فرهنگی می‌کند چون باور داشته که تا زمانی که بستر فرهنگی یک کشور برای تغییر آماده نشود کار سیاسی کردن ابتر می‌ماند و به نتیجه دلخواه نمی‌رسد. دهخدا معتقد بوده لازمه تغییرات اساسی و مفید در یک جامعه، آماده کردن ذهن‌های مردم از طریق کار فرهنگی است تا اینکه بخواهیم مستقیماً کار سیاسی انجام دهیم.

بازیگر سریال «آتش و باد» درباره فعالیت‌های دهخدا یادآور شد: دهخدا در طول ۷۷ سالی که عمر کرده ۷ پادشاه را دیده است یعنی از زمان مرگ ناصرالدین شاه تا زمان پهلوی دوم زندگی کرده است. دهخدا بعد از سال‌ها کار فرهنگی در زمان ملی شدن صنعت نفت دوباره فعالیت سیاسی را شروع و از مصدق حمایت می‌کند که همین مساله باعث می‌شود که محمدرضا شاه با او زاویه پیدا کند و دادستانی ارتش نیز او را احضار می‌کند. در این احضار او را در سرمای زمستان ساعت‌ها معطل می‌کنند که باعث می‌شود از خستگی و ناتوانی بیهوش شود. بعد از بیهوش شدن دهخدا، او را سوار ماشین کرده و جلو در خانه‌اش می‌اندازند تا اگر فوت کرد، مرگش گردن ارتش نیفتد. دهخدا بعد از این ماجرا تب می‌کند و ذات‌الریه می‌گیرد که نمایش ما نیز همین مقطع را به تصویر می‌کشد و در این فاصله تب‌آلودگی و رنج جسمانی به مرور ذهنی زندگی دهخدا می‌پردازد تا بخش‌هایی از تاریخ زندگی‌اش را به تصویر بکشد. از آنجا که نمایش فضای ذهنی دهخدا را به تصویر می‌کشد در صحنه‌پردازی، نورپردازی، طراحی حرکت و بازی‌ها به مکتب اکسپرسیونیستی نزدیک است.

فلاح در پایان درباره نویسنده نمایشنامه نیز عنوان کرد: دکتر امیرحسین طاهری از نمایشنامه نویسان خوش ذوق و توانایی است که در سیرجان زندگی می‌کند و پیش از این چند نمایشنامه دیگر وی را هم خوانده و از آنها لذت برده بودم. اما متأسفانه مانند بسیاری از افرادی که در راه ارتقای فرهنگ تلاش می‌کنند اما چون ساکن شهرستان هستند و در معرض رسانه‌ها و تبلیغات قرار نمی‌گیرند، کمتر شناخته شده‌اند، ناشناس مانده است. این نمایشنامه با عنوان «در آستانه» توسط انتشارات نمایش نیز چاپ شده است و در دسترس علاقه‌مندان قرار داد.

نمایش «کابوس‌های آنکه نمی‌میرد» از ۲۸ فروردین تا ۲۸ اردیبهشت ساعت ۲۰ در سالن اصلی مرکز تئاتر مولوی روی صحنه می‌رود.