به همین جهت گفت‌وگویی داشتیم با هومن بالازاده، معمار مسئول گروه. او درباره این پروژه گفت: دوسالانه «ریبا» یکی از معتبرترین جوایز معماری در سطح دنیا است که در انگلستان برگزار می‌شود و داوران معتبری دارد. در این دوره از جایزه «ریبا» طرح ما در ابتدا جزو ۱۵ طرح برتر بود، در این مرحله داورها از پروژه‌ها بازدید کرده و درباره کارها گزارش می‌دهند. امسال به علت شیوع ویروس کرونا نماینده‌ای از ایران را که قبلا برنده جوایز بین المللی شده بود انتخاب کردند که از پروژه بازدید کند و بعدا بر اساس نظر داوران، توانستیم به عنوان معمار نوظهور سال ۲۰۲۱ برنده شویم.

او درباره ساختمانی که طراحی آن موفق به کسب این جایزه شده است، توضیح داد: این پروژه که در کنار بزرگراهی در تهران واقع شده است، مرز بین بافت مسکونی و آزادراه را در بافت شهری مشخص می‌کند. همچنین می‌توان این ساختمان را نمونه‌ای از ساختمان‌های معمولی دید که ممکن است در آینده در سطح شهر ساخته ‌شوند. 

این معمار ادامه داد: در معماری سنتی ایران آجر به عنوان مصالحی استفاده می‌شد که تنها کاربرد نازک کاری ندارد بلکه به عنوان سازه بنا و سازه فضای داخلی استفاده می‌شد. به همین جهت در این پروژه به جای اینکه از یک محصول آماده استفاده کنیم، مسئله کلان‌تری را برای ساخت و ساز شهری خود در نظر گرفتیم که براساس سنت معماری ایرانی است. درواقع ایده‌ای را طراحی کردیم که بنابر ساخت بلوک‌های آجری بود که بتواند نور را از خود عبور دهد.

او تصریح کرد: براساس این ایده ماژول‌های آجری طرح عینکی را در سه شکل به منظور تعدیل آب و هوای داخل پروژه و فضا سازی برای رشد گیاهان، توسط کارخانه آجرسازی خود کارفرما تولید کردیم. این مصالح ضمن آجر بودن با شیشه ترکیب شده، دوجداره و عایق است. 

بالازاده درباره دیگر ویژگی‌های این پروژه توضیح داد: باتوجه به اینکه پروژه کنار یک اتوبان که محلی پر سر و صداست، قرار دارد و در عین حال نیاز بر کنترل نور است، جداره‌های فعالی را از لحاظ مکانیزم طراحی کردیم که افراد آنها را ببندند و باز کنند. یکی دیگر از اهدافمان در این پروژه حذف عناصر بصری مزاحم در سیمای شهری بود به گونه‌ای که در این پروژه عناصر بصری مانند پنجره‌ها و بالکن‌ها در غلافی یک پارچه گم شده و خود را نشان می‌دهد.

او ادامه داد: همچون معماری سنتی، در این پروژه از تک مصالح استفاده کردیم و سعی نکردیم از رنگ بندی‌های مختلف استفاده کنیم و البته یکی دیگر از ایده‌هایمان هماهنگ سازی و ایجاد فضای سبز در درون پروژه بود که آن را به انجام رساندیم.

بالازاده درباره علت نام گذاری این آجر تحت عنوان «طرح عینکی» توضیح داد: مصالح ساختمانی می‌توانند شهر را ببیند و یا زنده باشد؛ به این منظور که مصالح ساختمانی به گونه‌ای نباشد که مانع عبور نور و یا مانع دید منظره شهری شود. 

از این هنرمند درباره میزان توجه او به معماری سنتی ایرانی در پروژه‌های خود سوال کردیم. پاسخ داد: اصولا در پروژه‌های خود در نظر داریم که چگونه می‌توان معماری‌ای را که سال‌ها براساس جغرافیا و فضا شکل گرفته است، با ایده‌های نوین معماری ترکیب کنیم و بتوانیم ایده‌های جدیدی برای معماری معاصر ایجاد کنیم. علت این امر نیز این است که قرار نبوده یک ایده در حوزه معماری که در گذشته شکل گرفته است، در آینده به خط پایان خود برسد و تنها درباره آن صحبت شود، بلکه باید به آن ایده در زمان حال ایده‌هایی را اضافه کنیم یا بتوانیم آن را توسعه دهیم.

همچنین از این معمار درباره اقداماتی که جهت هماهنگ‌سازی ساختمان با فضای اطراف صورت گرفته است، پرسیدیم. گفت: این ساختمان بر اتوبان قرار دارد و زمانی که قصد طراحی آن را داشتیم، متوجه ازدیاد بیان فرم، مصالح یا رنگ شدیم. به همین علت ترجیح دادیم در این محیط رنگ، فرم یا عناصر بصری کمتری را به سیمای شهری اضافه کنیم. درنتیجه زمانی که از دور بنا را نگاه کنید متوجه حداقل بیان فرمی خواهید شد ولی با نزدیک شدن به آن، ساختمان یک نوع ارتباط رفتاری با مصرف کننده برقرار خواهد کرد.

در پایان از او سوال کردیم که آیا راهی وجود دارد که با استفاده از معماری ایرانی تا حدی از آلودگی بصری شهری کاسته شود؟ پاسخ داد: قطعا معماری ما زمانی در جهان سهم عمده‌ای به لحاظ پیشبرد دانش معماری داشته است. در معماری معاصرمان هم باید بتوانیم این سهم را در طرح‌های جدید و سهیم بودن در پیشبرد دانش معماری جهان داشته باشیم. یکی از راهکارهای آن توجه و حمایت از تلاش‌هایی است که در معماری انجام می‌شود، بازنگری‌هایی که نسبت به قوانین کلی شهری تعریف می‌شود، ایجاد الگوهایی برای معماری نوین شهری، ایجاد تک الگوهایی که می‌تواند در مقیاس‌های کلان برای شهرهایمان تسری پیدا کند یا در سطح کلان الهام بخش باشد.

این معمار ادامه می‌دهد: اگر به این نوع ساختار در حد گسترده‌ای نگاه کنیم، می‌توانیم امیدوار باشیم که در دانش روز دنیا حرفی جدید برای گفتن و سهمی داشته باشیم و واقعا داشته باشیم. در حوزه معماری اگر افرادی ایده و قوانین را به نوعی تغییر می‌دهند یا بازنگری می‌کنند، باید از آنها حمایت شود که بتوان الگوهای رایج را پیش برد. به هر حال چاره دیگری نداریم و اگر از روش‌هایی استفاده می‌کنیم که بر دانش بومی جغرافیای کشور مبتنی است باید بهای بیشتری به آنها دهیم.

او تصریح کرد: اینکه گاهی قواعد یا مصالحی را استفاده می‌کنیم که ربطی به جغرافیا ندارد قطعا خطاهای زیست محیطی یا خطاهای انسانی را به بار خواهد آورد که شاید ۳۰ سال بعد متوجه شویم که آن زمان دیگر خیلی دیر است.