تحقیر قهرمان زن شطرنج در برابر میلیون‌ها مخاطب | شکایت میلیون دلاری قهرمان واقعی از نتفلیکس به خاطر سریال گامبی وزیر

در قسمت پایانی سریال گامبی وزیر، سریال محبوب نتفلیکس، گزارشگر بازی شطرنج در حال تفسیر پیروزی بت هارمن، قهرمان داستان در برابر یک استادبزرگ روس در مسکو است و در این حین، از یک قهرمان شطرنج واقعی به نام نونا گاپرینداشویلی نام می‌برد. 

گزارشگر می‌گوید: «تنها چیزی که در مورد او غیرمعمول است، جنسیت او است و حتی این در روسیه منحصر به فرد نیست. آن‌ها نونا گاپرینداشویلی را دارند، اما او قهرمان زنی است که هرگز با مردان مسابقه نداده است.»

گرچه این سریال بر اساس شخصیت‌های خیالی و داستانی است، اما در واقعیت یک قهرمان شطرنج پیشگام به نام نونا گاپرینداشویلی وجود دارد و او اولین زنی است که لقب استادبزرگ به او اطلاق شد. او که اکنون ۸۰ ساله است و در تفلیس گرجستان زندگی می‌کند، بعد از آن که فهمید این برنامه تلویزیونی موفقیت‌های زیاد او را در برابر رقبای مرد نادیده گرفته و وارونه جلوه داده است، بسیار ناراحت شد. (به عنوان مثال، تیتری مربوط به سال ۱۹۶۸ در نیویورک تایمز: «شطرنج: خانم گاپرینداشویلی ۷ مرد را در یک تورنمنت قوی شکست داد.»)

• ملکه شطرنج در دنیای مردانه سال‌های جنگ سرد | گامبی وزیر؛ سریال محبوب این روزهای نتفلیکس

بنابراین هفته گذشته، خانم گاپرینداشویلی علیه نتفلیکس در دادگاه ناحیه فدرال لس‌آنجلس شکایت کرد و از آن‌ها برای آنچه که «دروغ ویرانگر، تضعیف و تحقیر دستاوردهای او در برابر مخاطبان چند میلیونی» است، درخواست میلیون‌ها دلار غرامت کرد. همین‌طور خواستار حذف دیالوگی شد که در آن از روبه‌رو نشدن او با مردان می‌گوید. 

خانم گاپرینداشویلی در مصاحبه تصویری اخیر با وکلای خود که در آن به زبان گرجی صحبت می‌کرد، گفت: «آنها سعی می‌کردند این شخصیت تخیلی را که راه را برای زنان دیگر باز می‌کرد، نمایش دهند. در حالی که در واقع من قبلا راه را روشن کرده و الهام‌بخش نسل‌ها بودم.»  حرف‌های او توسط نوه‌اش به انگلیسی ترجمه شد. او توضیح داد: «این کنایه است.» 

نتفلیکس اعلام کرد که به خانم گاپرینداشویلی احترام زیادی می‌گذارد، اما معتقد است که ادعای او بی‌اساس است. در بیانیه شرکت آمده است: «نتفلیکس تنها نهایت احترام را برای خانم گاپرینداشویلی و حرفه درخشان او قائل است، اما ما معتقدیم این ادعا هیچ‌گونه وجهه‌ای ندارد و با قاطعیت در برابرش دفاع خواهیم کرد.» 

با توجه به جزئیات شکایت ۲۵ صفحه‌ای، خانم گاپرینداشویلی در واقع در طول دوران حرفه‌ای خود  از جمله قبل از زمان آن رویداد در قسمت مورد بحث، با بسیاری از قهرمانان مرد حرفه‌ای شطرنج بازی کرد. در این شکایت ادعا می‌شود که جمله «او هرگز با مردان روبه‌رو نشده است»، باعث آسیب حرفه‌ای به خانم گاپرینداشویلی شد، که همچنان در مسابقات شطرنج بزرگسالان شرکت می‌کند. همین‌طور اشاره می‌کند که گامبی وزیر در اولین بار پخش، توسط بیش از ۶۲ میلیون خانوار تماشا شد.

یک ماه پس از پخش خانم گاپرینداشویلی در مصاحبه‌ای یک ساعته گفت: «این (تماشای آن قسمت از سریال) یک تجربه توهین‌آمیز بود.» او ادامه داد: «این تمام زندگی من است که از زیر سوال رفته است، اما انگار مهم نیست.»

این شکایت ادعا می‌کند که نتفلیکس «به طور گستاخانه و عمدا در مورد دستاوردهای گاپرینداشویلی برای هدف کم‌ارزش و خیره‌سرانه بالا بردن بار دراماتیک، دروغ گفته است و به نظر می‌رسد قهرمان داستانی آن موفق به انجام کاری شده است که قبلا هیچ زن دیگری، از جمله گاپرینداشویلی، انجام نداده بود.»

این شکایت می‌افزاید: «در داستانی که قرار بود با نشان دادن یک زن جوان در رقابت با مردان در بالاترین سطوح شطرنج جهان، الهام بخش زنان باشد، نتفلیکس یک زن واقعی را که در واقعیت و در همان دوران مورد نظر داستان، در صحنه جهانی با مردان روبه‌رو شده و آن‌ها را شکست داده بود، تحقیر کرد.»

سریال گامبی وزیر بر اساس رمان والتر تویس در سال ۱۹۸۳، تبدیل به چیزی شد که نتفلیکس آن را به عنوان بزرگترین مجموعه تک‌فصلی تاکنون توصیف کرده است. این سریال دو جایزه گلدن گلوب در اوایل سال جاری برنده شد و ۱۸ جایزه و نامزدی امی را به دست آورد. برنامه‌هایی برای اجرای موزیکال آن روی صحنه تئاتر وجود دارد. همان‌طور که خانم گاپرینداشویلی سال‌ها است از طریق بازی شطرنج و مسابقاتش الهام‌بخش زنان بوده و تبعیض جنسیتی را به چالش می‌کشد، این سریال هم مشوق زنان برای بازی شطرنج بوده است و روی مسئله جنسیت‌گرایی و تبعیض دست می‌گذارد. 

در این دادخواست اشاره شده است که آن جمله در این مجموعه که می‌گوید خانم گاپرینداشویلی هرگز با مردان روبه‌رو نشده، نسبت به کتاب والتر تویس تغییر کرده است و این قسمت را از رمان اصلی نقل می‌کند: «نونا گاپرینداشویلی وجود داشت، نه در سطح این مسابقات، اما بازیکنی که قبلا بارها با همه این بازیکنان بزرگ روس رقابت کرده بود.» 

 گاپرینداشویلی بازی حرفه‌ای را در ۱۳ سالگی آغاز کرد، و بعدا قهرمان زن جهان شد و همان‌طور که در دادخواست ذکر شده «اولین زن در تاریخ» است که پس از یک تورنمنت در لون پاین کالیفرنیا در سال ۱۹۷۷ رتبه استاد بزرگ را دریافت کرد. در سال ۱۹۶۸، سالی که داستان این قسمت روی می‌دهد، او در مقابل دست کم ۵۹ بازیکن شطرنج قرار گرفت (که ۲۸ نفر آن‌ها هم‌زمان با هم بازی می‌کردند)، از جمله دست کم ۱۰ استادبزرگ آن دوره.  

خانم گاپرینداشویلی در مصاحبه گفت: «یک سال مبارزه کردم تا پذیرفته شوم. هر وقت من را می‌دیدند که دختری کوچک، کوتاه‌قد و بسیار کم‌سال بودم، می‌گفتند که در برو توی صف بایست - دفعه بعد بازی کن، اما الان نه. اما من همیشه از جایگاه خودم دفاع می‌کردم.» 

خانم گاپرینداشویلی گفت که اغلب در مورد این سریال از او سوال شده است. آن بحث‌ها خاطراتی را از تبدیل شدن او به قهرمان شطرنج یادآوری کرد. اما او گفت که نمی‌تواند درک کند که چرا یک سریال تلویزیونی که بر اساس داستان است، درباره زندگی یک شخصیت واقعی «دروغ» می‌گوید. 

او گفت: «چیزهای زیادی نیست که بتواند به من آسیب عاطفی بزند. اما این برای من شگفت‌آور و تحقیرآمیز بود.»

او گفت که این دعوی حقوقی اکنون بخشی دیگر از میراث او خواهد بود.

خانم گاپرینداشویلی گفت: «این که زنان شطرنج‌باز پذیرفته و استادبزرگ می‌شوند، بخشی از میراث من است. این (دعوی) نیز بخش بزرگی از میراث من است. این نبردی است که من شروع کردم و من همچنان آن را ادامه می‌دهم.»

منبع: ترجمه از نیویورک تایمز با اندکی تلخیص.