رئیس سازمان سینمایی: سینمای ایران نیازمند جراحی است

 تداوم وضعیت بغرنج سینماها، اهالی سینما را چشم‌انتظار دولت جدید و رویکردهای نوینی کرد تا تغییرهای بزرگی برای سینما رقم بخورد. انتخاب محمد خزاعی که از بدنه سینماست، نور امید در دل سینماگران ایجاد می‌کند؛ در بازه زمانی کوتاه، سینما در گام نخست از بلاتکلیفی محض بیرون آمده و با یک اکران منظم و برنامه‌ریزی‌شده، دیگر تعطیل نشده است. برخی دیگر از برنامه‌ها در میان‌مدت و درازمدت انجام گرفت تا کلیت سینما از انفعالی که بیش از ۲ سال آن را در برگرفته بود، خارج شود و به وضعیت امروز برسد. قطعاً این وضعیت، مطلوب رئیس‌جمهور، وزیر ارشاد و رئیس سازمان سینمایی نیست و به همین دلیل، تلاش‌ برای موفقیت‌های اجرایی بیشتر در این حوزه، همچنان ادامه دارد.رئیس سازمان سینمایی تأکید دارد با وجود امتیازها و نقاط قوت سینمای ایران، برای برون رفت از مشکلات فعلی، سینما نیازمند جراحی است. او در گفت‌وگویی از این تلاش‌ها گفته است.

​​​​​​​در دوره مدیریت شما، آنچه بسیار شنیده‌ایم نیاز به تحول ساختارهاست. چقدر به این معتقدید که نیاز به تحول و خانه تکانی در سینما داریم؟

نکته مهم در مواجهه با سینمای ایران، برخورداری از یک محتوای غنی و ارزشمند بعد از انقلاب اسلامی است که باعث شده این سینما با تغییر رویکردها و افق‌ها به جهش‌ و دستاورد‌های خوبی دست پیدا کند، ولی این به هیچ وجه به معنای نزدیک شدن به تمام اهداف و ایده‌آل‌های حاکمیت فرهنگی نیست. در گام دوم انقلاب به لزوم حرکت بر ریل انقلاب و ایجاد تحرک انقلابی در همه بخش‌های سینما و هنر تأکیده شده است. ضرورت تحول در ساختار‌ها و استراتژی نیازی است که همه کارشناسان به آن باور دارند و برای ایجاد این تحول نیازمند بازسازی انقلابی هستیم. با وجود رهنمود‌های رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت سینما همچنان این حوزه مهم و مرجع به‌صورت تمام و کمال، پویا و شکوفا نشده و مانند بسیاری از بخش‌ها در حوزه سینما هم مطالبات ایشان بر زمین مانده است. بنابر این معتقدم ، تمام حرکت‌های فرهنگی و هنری در سازمان سینمایی در عرصه داخلی و خارجی باید مبتنی بر دستاورد‌های ملموسی برای سینمای ایران، اهالی سینما، مردم و انقلاب باشد.
 به مشکلات اشاره کردید که به گمان شما کارشناسان هم آن را می‌دانند. برای اجرا هم برنامه‌ای دارید؟

این برنامه‌ها باید با کمک اهالی سینما و رسانه شکل اجرایی پیدا کند که بیشترین بخش در جهت تحقق حل مشکلات اهالی سینما و برون رفت از وضعیت موجود است. تقویت نیروی انسانی جدید، توجه جدی به مضامین انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، دیپلماسی فرهنگی و منافع ملی و فیلم‌های اجتماعی و کمدی با مضامین سالم و خانواده محور قطعاً در دستور کار سازمان سینمایی خواهد بود. ساختار سازمان سینمایی از بدو تأسیس با همت جناب آقای شمقدری شکل گرفت، اما به طور کامل اجرایی نشد. طی نزدیک به یک سال گذشته علاوه‌بر تسهیل‌گری در ارتباط با مشکلات کلان سینما، بررسی نقاط ضعف و قوت طرح مدون سازمان سینمایی در دستور کار قرار گرفت و در صورت فراهم شدن شرایط و رفع مشکلات اقتصادی به تناوب اجرایی خواهد شد. بی‌شک اهالی سینما و رسانه و مسئولان فرهنگی برای بروز تحولات در سینما باید صبورتر و شکیباتر برخورد کنند. نکته مهم در تحلیل فعالیت مدیریت سینمای ایران در دولت سیزدهم این است که سینمای ما با فراز و نشیب‌های بسیاری در 10 ماه اخیر مواجه بوده است، البته این فراز و نشیب‌ها در مسیر کار قابل پیش‌بینی بود. عزمی شکل گرفت تا در دولت جدید بر اساس مطالبات جامعه و مسئولان ارشد نظام تحولات و تغییراتی برای رشد، پویایی، ارتقا و اعتلای سینما رقم بخورد و طبیعی است، هرگونه تغییر و تحول ساختاری حتماً، مستلزم هزینه خواهد بود و اصولاً تحول و تغییر ساختارهای معیوب به طور طبیعی، برخی را نگران خواهد کرد.

مسلماً سینمای ایران هم به لحاظ ساختار اداری و هم محتوا، نیازمند بازنگری، بازسازی و جراحی است و این مطالبه‌ای است که وجود دارد؛ سینمایی که هم مؤلفه‌های فرهنگی و ملی داشته باشد و هم از جهت استانداردهای فرم، تکنیک و هم اقتصاد داخلی و بین‌المللی و گیشه موفق باشد سینمای مطلوب ماست. طبیعی است جراحی و دگرگونی باعث فروریختن عادات و منافع سنتی برخی‌ها می‌شود، ولی بعد از این، همه متوجه برکات و دستاوردهای تغییر می‌شوند. برخی واکنش‌ها پیرامون تغییرات در سینمای ایران طبیعی است، چرا که حاشیه‌سازی برای ورود به عرصه تازه و مسیر جدید طبیعی است. هر مسیر تازه‌ای با ناهمواری‌های قابل پیش‌بینی و غیرقابل پیش‌بینی همراه است. عادت کردن به مسیر جدید زمان می‌طلبد. این در حالی است که انتظارات و مطالبات از حوزه فرهنگ و سینما بالاست، این انتظارات و مطالبات در راستای منافع کلان و پایدار ملی و برای رشد، بالندگی، جهش و اعتلای حوزه فرهنگ و سینماست.

در 10 ماه اخیر، گزاره‌های تازه برای ترسیم افق پیش رو و طرح‌های تحولی بر اساس مطالعات، پژوهش‌ها و آسیب شناسی بنیانگذاری شد و تا این تغییر افق وارد مجراها و بسترهای عملیاتی شود مقداری زمان لازم است. رسالت ما حرکت در راه رشد، ارتقا و تقویت بنیان سینمای ملی و انقلابی است. سینمای انقلابی یعنی سینمای مبتنی بر اخلاق، آگاهی و امید به مثابه بزرگترین سرمایه‌های اجتماعی.این تحولات، تقویت پشتوانه‌های اقتصادی سینما و برگرداندن مشی قانون‌گرایی و اجتناب از رویه‌های غلط و غیرقانونی را می‌طلبید که در این جهت، سه محور« قانون‌گرایی، استانداردسازی و عدالت‌محوری» را ملاک و شاخص عمل و اقدام قرار دادیم. رویکرد سازمان سینمایی مبتنی بر قانون‌گرایی، استانداردسازی و عدالت محوری است و همه تصمیم‌گیری‌ها بر مبنای عدالت فرهنگی و در راستای توزیع منافع در سطح کلان ملی طراحی می‌شوند و شهرستان‌ها در اولویت ما هستند.

یکی از مهم‌ترین اقدامات شما احیای شورای عالی سینما بود. این اتفاق قرار است چه دستاوردی برای سینما داشته باشد؟

یکی از مهم‌ترین و امیدبخش‌ترین اتفاق‌ها در چند ماه اخیر احیای شورای عالی سینما بود که با اهتمام ویژه آقای دکتر اسماعیلی وزیر محترم و با پیگیری‌های جدی ایشان محقق شد. شورای عالی سینما می‌تواند در کنار ساز کارهای موجود، بازویی مهم و تأثیرگذار برای پرداختن به مباحث کلان سینما مثل تأمین تجهیزات فنی سینما، احداث سالن‌های سینمایی، رفع مشکل بیمه، بازنشستگی و بیکاری هنرمندان و سینماگران، توسعه ظرفیت‌های جدید در پلتفرم‌های نمایش خانگی، بررسی مشکلات بزرگتر سینما و موضوعات استراتژیک، تصویب سیاست‌های کلان، تعیین سازکارهای لازم برای اعمال مدیریت هماهنگ منابع و امکانات ملی در عرصه سینما، تصویب برنامه‌های حمایت از تولید آثار فاخر سینمایی و... باشد. به امید باز شدن گره کور بسیاری از مشکلات سینماگران، احیای این شورا در دستور کار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی قرار گرفت و خوشبختانه، پیگیری‌ها و تلاش‌ها در این زمینه به بار نشست و با تصویب هیأت وزیران، سینمای ایران صاحب شورای عالی سینما شد. با تشکیل شورای‌ عالی سینما به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور با اختیارات اصل ۱۳۸، سیاستگذاری، هدایت، نظارت و هماهنگی در تولید آثار فاخر سینمایی به ثبت رسید تا ریل‌گذاری وسیعی در این حوزه صورت بگیرد. بنابراین می‌توانیم امروز ادعا کنیم که با تصویب شورای عالی سینما توسط هیأت وزیران ،سینمای ایران و ریاست آن توسط معاون اول رئیس‌جمهور به یک اولویت برای دولت تبدیل شده است.

 یکی از فرازهای مهم در این دوره فرایند بازنگری در آیین‌نامه‌ها و برخی مقررات کهنه و قدیمی بوده است. آیا امیدی به تغییرهای اساسی وجود دارد؟ اغلب تغییرها در آیین‌نامه‌ها انجام می‌شود اما ضمانتی برای اجرای آنها نیست.

یکی از انتقادهای همیشگی به مدیریت سینما این بوده که در حوزه ارزشیابی آثار سینمایی و ویدیویی همواره با چالش‌ و عدم شفافیت‌ روبه‌رو بوده‌ایم. ریشه بسیاری از این مشکلات، در به روز نبودن آیین‌نامه‌ها و مقررات اجرایی تعریف می‌شود. بنابراین بازنگری در این آیین‌نامه‌ها از نیازهای ضروری سینما بوده است.
از این رو، اصلاح مقررات سینمایی با توجه به قانونمندی در عرصه سینما و پرهیز از رفتارهای سلیقه‌ای و جلوگیری از دور زدن قوانین و ضوابط صورت گرفت. نتایج چنین عملکردی، به بازنگری در آیین‌نامه‌ها و انتخاب اعضای شوراهای سازمان نظیر پروانه فیلمسازی، پروانه نمایش فیلم و...، بازنگری در مقررات آموزشگاه‌های آزاد سینمایی، مؤسسه‌های سینمایی و مراکز پشتیبانی سینمایی انجامید. همچنین، تشکیل شورای راهبردی اکران سینما، زمینه‌ای فراهم آورد تا ساماندهی وضعیت اکران و مدیریت نمایش فیلم‌های تولید شده در سینما، با دقت و حساسیت بیشتری دنبال شود. دستاورد چنین حرکتی، تدوین نظام‌نامه جدید اکران به منظور جلوگیری از رفتارهای سلیقه‌ای و تسریع در نمایش فیلم‌های تولید شده است.

بازسازی ساختار مدیریت فرهنگی سینما، از دیگر ضروریاتی بود که در این حوزه به انجام رسید. ازجمله اقدامات صورت ‌گرفته در این زمینه می‌توان به ادغام و انسجام جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، تفویض مرجعیت و راهبری اکران فیلم‌های هنری و تجربی به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، استقرار دبیرخانه شورای صنفی اکران و راهبری سامانه سمفا در مؤسسه سینما شهر، واگذاری مدیریت فیلم اولی‌ها به بنیاد سینمایی فارابی و برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی خانه فیلمنامه در بنیاد سینمایی فارابی و مهم‌تر، تدوین برنامه‌های کلان و مأموریت‌های پنج ساله مؤسسات با ترسیم چشم اندازهای پیش رو و... اشاره کرد.

در ده ماه حضورتان در سازمان سینمایی از حضور میدانی و جهادی در استان‌ها و شهرستان‌ها و از سفرهای استانی غافل نشدید و بحث عدالت فرهنگی را مطرح کردید. بعضی برای این سفرها به شما انتقاد کرده‌اند. دستاورد سفرهای استانی چیست؟

حرکت در مسیر تحقق عدالت فرهنگی به‌عنوان شاخصه مهم دولت سیزدهم یکی از دغدغه‌های سازمان سینمایی در دوره جدید بوده است؛ در مرحله اول 10استان به‌عنوان استان‌های کم برخوردار شناسایی و بازدید میدانی و سفر به آنها پیش‌بینی شده بود. این برنامه اساساً با اهدافی همچون استعدادیابی و شناسایی نسل جدید در سینما، ارتقای جایگاه اجتماعی سینما در سطح ملی و استان‌ها، حضور میدانی و رصد ملموس و نزدیک مشکلات، تبیین شاخصه‌های جدید سینمایی در دولت انقلابی، تلاش و اهتمام به ظرفیت‌های محتوایی آیینی، بومی و خرده فرهنگ‌ها، آسیب شناسی حضوری، نشست‌ها و همگرایی با نمایندگان ولی فقیه و امامان جمعه و... صورت گرفت. به هرحال، کشور ما ،کشور بسیار بزرگ با قومیت‌ها و فرهنگ‌های مختلف است که هنوز بضاعت‌ها و ظرفیت‌های آن برای سینمای ما کشف نشده است؛ یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های این حوزه، توجه به توسعه زیرساخت‌های سینمایی کشور است. در همین ارتباط، برآورد اضافه شدن ۴۰۰ سالن سینما تا پایان سال آینده به ظرفیت سالن‌های سینمای کشور مد نظر قرار گرفت. در همین ارتباط، انعقاد قرارداد بازسازی و نوسازی ۱۱ سینما با ۳۹ سالن نمایش فیلم منعقد شد که تمرکززدایی از عرصه سینما، ایجاد عدالت فرهنگی و دسترسی عمومی به امکانات فرهنگی از مهم‌ترین نتایج آن است. ضمن آن‌که طرح سینماسیار برای نمایش فیلم‌های جشنواره در نقاط محروم هم به انجام رسید که در راستای سیاست کلان عدالت محوری دولت سیزدهم قرار دارد.

 سازمان سینمایی در راستای افزایش تولید و حمایت از فیلمسازان، چه رویکردی را دنبال می‌کند؟

اولویت سازمان سینمایی حمایت از بخش‌های تولیدی است و این رویکرد را از طریق مؤسسات بنیاد سینمایی فارابی، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و پویانمایی و انجمن سینمای جوانان پیگیری کرده و با افزایش بودجه‌های تولیدی درصدد افزایش اشتغال و امور فرهنگی برآمده‌ایم.
در این حوزه، حمایت از ساخت 20 فیلم سینمایی با موضوعات و مضامین مورد نیاز بویژه موضوع دفاع مقدس در سال ۱۴۰۱ مورد توجه قرار گرفت که احتمالاً، بیش از نیمی از این آثار در فجر رونمایی خواهند شد. همچنین، با افزایش چشمگیر منابع و بودجه سایر مؤسسات کوشیدیم تا با افزایش ظرفیت‌های تولید علاوه‌بر حصول محصولات فرهنگی و سینمایی به رونق اشتغال خانواده سینما هم کمک کنیم. 70 درصد بودجه انجمن سینمای جوانان ایران و 40 درصد بودجه مرکز گسترش را به فیلمسازان استانی اختصاص داده‌ایم در عین حال، از طریق همکاری‌های بین سازمانی و تعامل با سایر دستگاه‌های اجرایی کشور تاکنون منابع بسیاری خوبی را برای چند برابر شدن بودجه‌های تولیدی فراهم کرده‌ایم.

در سیاستگذاری محتوایی فیلم‌ها گرایش به ترویج سبک زندگی اسلامی - ایرانی، صیانت و اعتلای هویت دینی و انقلاب جامعه، حفظ و اعتلای ظرفیت‌های فرهنگی و هنری اقوام و مذاهب و احیای نقش فعال مساجد در مباحث فرهنگی و آموزشی، در دستور اجرایی قرار گرفت. ازجمله دستاوردهای مهم این طرح می‌توان به ریل‌گذاری مناسب برای تولیدات سینمایی در کشور با اولویت ارزش‌های اسلامی و فرهنگ غنی کشورمان اشاره کرد.

اساساً، نگاه ما تولیدمحور است. بخشی از چالش مخاطب در سینماها مربوط به حوزه محتوای فیلم‌هاست. کارشناسان و اهل فن هم بر این عقیده‌اند که در ساختارهای محتوا و مضامین نیاز به تغییر و تحول داریم. خوشبختانه، با ابلاغ مأموریت‌های کلان مؤسسات و شروع جدی آنها در حوزه تولید متناظر با اولویت‌ها و محورهای جدید روند خوبی را در حوزه تولید فیلم‌های کوتاه، مستند، انیمیشن و سینمایی شاهدیم. انتشار نمودارهای آماری از ضریب رشد و روند تولیدات مؤسسات گواه بر آن است که تحرک و خیز بلندی در این عرصه شکل گرفته است.