به مناسبت زادروز کیهان کلهر؛ دیپلماتِ کارکُشته نغمه‌های ایرانی
کیهان کلهر امروز ۵۸ ساله شد. کیهان کلهر هنرمندی است که می‌توان به افتخار او و هنرش ایستاد و مدت‌ها دست زد.
شاید اگر دنیای موسیقی شبیه المپیک بود، حسمان به او شبیه قهرمان‌هایی بود که بعد از بُرد‌های پیاپی، روی سکوی اول می‌ایستند و حسی توام با شوق و غرور به ما هدیه می‌دهند. کیهان کلهر مدت‌هاست با کمانچه‌نوازی‌های درخشانش روی صحنه، یکی از پرچمداران میراث هنری ما در دنیاست؛ دیپلماتی که کارش انتشار نغمه‌های ایرانی در اقصی نقاط عالم است.
کیهان کلهر با سازش، خانه یکی است؛ به‌طوری که کمانچه با او و کیهان با کمانچه تعریف می‌شود. امروز، سوم آذرماه، این هنرمند نامدار عرصه موسیقی، ۵۸ ساله می‌شود و این مطلب درباره مسیری است که در طول این سال‌ها و در خدمت به موسیقی اصیل ایرانی پیموده و نیز، گفت‌وگویی است با شهرام ناظری و کیوان ساکت که سابقه آشنایی و همکاری طولانی با کیهان کلهر دارند، درباره نقش او در اعتلای موسیقی کشور ما.
اندک اندک جمع مستان...
مسیر کیهان کلهر در موسیقی به نام بزرگان گره خورده است. کودکی و نوجوانی کیهان در کرمانشاه گذشت، تا این‌که در سال‌های ابتدایی جنگ تحمیلی به همراه خانواده به تهران کوچید و با گروه هنری «شیدا» به سرپرستی محمدرضا لطفی، نوازنده برجسته تار آشنا شد.
با سفر کیهان کلهر به ایتالیا و کانادا، برای ادامه تحصیل در رشته آهنگ‌سازی، برگ دیگری در زندگی هنری او رقم خورد و کیهان در رفت و برگشت‌های چندساله خود به کانادا و ایران، با گروه کامکارها، زنده‌یاد محمدرضا شجریان و شهرام ناظری روی صحنه رفت و با علیرضا افتخاری و ایرج بسطامی نیز، در قامت آهنگ‌ساز همکاری کرد. فهرست هم‌شانه‌شدن او با سرآمدان موسیقی ایرانی، گواه شوریدگی و سرپنجه‌های شگفت او در کمانچه‌نوازی است.
جان دگرباره به کمانچه
اولین نشانه‌های کمانچه را می‌توان در کتاب موسیقی‌الکبیر ابونصرفارابی یافت. ردپای کمانچه در دوره صفویه و قاجاریه پررنگ‌تر شد، تا این‌که به دهه ۳۰ و به علی‌اصغر بهاری، حسین یاحقی و بعد از آن به اردشیر کامکار و کیهان کلهر رسید و به این شکل، کمانچه از کنج عزلت بیرون کشیده شد. درآمیختگی کیهان کلهر با کمانچه، به قدری شورانگیز بود که به سبک و شناسنامه او بدل شد و جان تازه‌ای به کمانچه داد.
نشانه‌های این توانمندی در آهنگ‌سازی و نوازندگی برای آلبوم «شب، سکوت، کویر» آشکار است. در واقع کیهان کلهر، صدای کمانچه شد. او در آلبوم «شهرخاموش» که با هنرمندی نوازنده‌های برجسته خارجی یک آلبوم بین‌المللی است، اما نشان از موسیقی سنتی ایرانی دارد، توانست گوشه‌ای از قدرت این ساز و موسیقی وطنش را به نمایش بگذارد.
ساز ایرانی بر صحنه جهانی
موسیقی ایرانی تا به امروز هنرمندان توانمندی به خود دیده‌است، اما جمع اندکی از آنان توانسته‌اند روی صحنه جهانی معرف هنر خود باشند. کیهان کلهر یکی از هنرمندانی است که توانسته خود و کمانچه را به عنوان نشانه و نمادی از موسیقی ایرانی به جهان معرفی کند. حضور او در گروه راه ابریشم و کمانچه‌نوازی سحرانگیزش در آلبوم «مرا به خانه بخوان»، گواه توانمندی او در این زمینه است. کلهر به واسطه حضور در این آلبوم، برنده جایزه «گِرِمی» سال ۲۰۱۷ که معتبرترین جایزه موسیقی جهان است، شد.
وی در سال ۲۰۰۴ هم یک‌بار نامزد دریافت این جایزه شده بود. به این ترتیب، او موسیقی ایرانی را دوباره به جهان و دنیای معاصر غرب معرفی کرد. دونوازی‌های او با نوازندگان برجسته، مانند اردال ارزنجان نیز در سال‌های گذشته، باعث اقبال بیشتر مردم به کمانچه و هنر کیهان روی صحنه شده است. او به دلیل تسلط و ذوق هنری‌اش در نواختن کمانچه، نوآوری بی‌وقفه و همکاری برای ابداع زبان‌های جدید موسیقایی و شناساندن موسیقی سنتی و کلاسیک ایرانی به مردم دنیا، جایزه جهانی وومکس را در سال ۲۰۱۹ از آن خود کرد.
کیهان به روایت استاد شهرام ناظری
شهرام ناظری این روز‌ها مشغول به پایان رساندن آلبوم‌های نیمه‌کاره خود است. آلبوم‌هایی که از سه، چهارسال پیش در تدارک آن‌ها بوده و با شیوع کرونا متوقف شد. این خواننده سال‌های زیادی را با کیهان کلهر، در گروه «دستان» به روی صحنه رفته است.
این گروه در سال ۷۰ شکل گرفت و بر حفظ و گسترش موسیقی ایرانی اهتمام داشت. شهرام ناظری درباره این همکاری و موفقیت‌های کیهان کلهر به ما می‌گوید: «من در گذشته با بزرگان و اساتید زیادی در موسیقی همکاری داشتم. با کیهان کلهر مدت زیادی حدود هفت تا هشت سال در گروه دستان کار می‌کردیم. هر فردی با توجه به شایستگی خود جلو می‌رود و کارنامه هر هنرمندی مشخص است و همه از کار‌هایی که او در داخل و در خارج دارد، اطلاع دارند.»
یک هنرمند موفق جهانی
کیوان ساکت آهنگ‌ساز و نوازنده برجسته تار و سه‌تار، کیهان کلهر را یک هنرمند موفق جهانی می‌داند. او درباره تاثیر کلهر و ابعاد جهانی کار او می‌گوید: «کیهان کلهر در شمار هنرمندانی است که توانسته‌است کمانچه و در پی آن موسیقی ایرانی را بیش از گذشته به مردم کشور‌های دیگر بشناساند و زیبایی‌های این موسیقی را برای آن‌ها آشکار کند و خب، این گام بزرگی است که او برداشته‌است. به‌ویژه همکاری با هنرمندان سرشناسی مانند یویوما که این فعالیت را پررنگ‌تر کرد.
در واقع همه کشور‌های دنیا در پی این هستند که موسیقی خود را به عنوان یکی از مهم‌ترین جلوه‌های فرهنگ و هنر، به تمام دنیا بشناسانند و عرضه و از این طریق، وجهه فرهنگی بسیار چشمگیری در بین کشور‌های جهان برای خودشان ایجاد کنند و از طرفی فرهنگ و هنر خودشان را هم گسترش دهند. نقش هنرمندان می‌تواند در نشان دادن جلوه‌های گوناگون و زیبای فرهنگ و موسیقی ایران بسیار تاثیرگذار باشد؛ در این سال‌ها کیهان کلهر با کنسرت‌های ارزشمند در نقاط مختلف دنیا، نقش بسیار موثری در معرفی و نشان دادن زیبایی‌های ساز کمانچه و موسیقی ایرانی داشته است. برای او آرزوی سلامتی و دوام و موفقیت‌های بیش از پیش دارم.»
دیدگاه