آیین آواز یادمان زنده یاد محمدعلی کریم‌خانی پیرغلام اهل بیت(ع)

چهلمین برنامه آیین آواز( نشست تخصصی آواز در موسیقی دستگاهی ایران) روز سه شنبه ۲۵ مرداد ساعت ۱۸ در فرهنگسرای اندیشه برگزار می‌شود. این برنامه در چند بخش مختلف با کارشناسی علی شیرازی و اجرای حمید سهرابی به شرح زیر انجام خواهد شد.این برنامه به یادمان زنده یاد محمدعلی کریم‌خانی اختصاص دارد.

سخنرانان این نشست بهمن کریم‌خانی( شاعر، خواننده و فرزند زنده یاد محمدعلی کریم‌خانی) و رضا مهدوی( موسیقی دان، پژوهشگر و نوازنده سنتور) هستند.

اجراهای این نشست در چهار برنامه مجزا شامل امیر مداح( آواز) و حسن جعفر تبار( نی)/ محمد هاشم احمد وند( آواز) ،پوریا خاک پور( نی) و یوسف احمد وند( تنبک)/ مهدی محمدی (آواز) وزمان خیری(نی)/ سید محسن حسینی( آواز) و معتمد سامانی( عود)/ خواهد بود.

استاد محمدعلی کریم‌خانی مداح و پیرغلام اهل بیت(ع) متولد ۱۳۲۹ در نرجه تاکستان، استان قزوین، از کودکی به مداحی و موذنی علاقه‌مند بود و در ایام ماه رمضان و محرم از رادیو به تمرینات مناجات‌خوانی و مداحی می‌پرداخت. نخستین مداحی خود را در ۱۶ سالگی در حرم امام رضا(ع) تجربه کرد. وی پس از اینکه متوجه توانایی‌های خود شد، پیش از جوانی به تهران مراجعه کرد و پس از آن در رادیو تحت نظر حسین صبحدل و با همراهی محمد اصفهانی، محسن حسن‌زاده و سید احمد حلی به مداحی به صورت حرفه‌ای اهتمام ورزید. سبب آشنایی وی با عظیمی‌نژاد، محمد اصفهانی بود و این آشنایی به سال ۱۳۸۳ بازمی‌گردد که حاصل آن چندین اثر در پاسداشت مقام امام رضا(ع) و آلبوم ساقی سرمست است.

کریم‌خانی با خواندن قطعه‌ای از بهشت یا همان آمده‌ام ای شاه پناهم بده - خط امانی ز گناهم بده، در سال ۱۳۸۹ به شهرت رسید. وی شامگاه ۳۰ خرداد امسال بعد از مدت‌ها بیماری در ۷۲ سالگی دارفانی را وداع گفت. پیکر استاد کریمخانی در زادگاهش، استان قزوین، شهرستان تاکستان، شهر نرجه و در جوار پدر و مادرش به خاک سپرده شد. عظیمی‌نژاد ساعاتی پس از انتشار خبر درگذشت استاد کریم‌خانی در صفحه خود در فضای مجازی نوشت: سکوت می‌کنم… انگار حنجره‌ام از کار افتاده… انگار صدایم را از دست داده‌ام. استاد محمدعلی کریم‌خانی به اربابش پیوست. آمده. آمده‌ ای شاه پناهش بده.

ویژگی خاص استاد کریم‌خانی در خوانندگی، صدای بلند او بود که با وجود ورود به دهه هفتم زندگی، این ویژگی هرگز از او کاسته نشد. آثاری که او می‌خواند برای اهل بیت(ع) بود. همایون شجریان قطعه من کجا، باران کجا از آلبوم ایران من که بر اساس نحوه خواندن کریم‌خانی تهیه شده‌ است را به او تقدیم کرده‌ است.
نجوای عاشورایی و حسین آرام جانم - حسین روح و روانم از دیگر آثار مرحوم کریم‌خانی است. وی همواره صدای گرم خود را وامدار لطف پروردگار و عنایت اهل بیت (ع) می‌دانست و در این باره در گفت و گو با یکی از رسانه‌ها اظهارداشت: افتخار من این است که از صدایم فقط برای اهل‌بیت(ع) استفاده می‌کنم. اینها همه عنایت خداست و خداوند ما را بازخواست می‌کند که من این صدا را به تو دادم، تو کجا مصرفش کردی؟! من دلم نمی‌خواهد به‌ خاطر چند صباحی شهرت و پول از این لطف خدا دور شوم.

استاد کریم‌خانی همچنین به مداحان اهل بیت(ع) توصیه کرده است: معتقدم آنچه می‌خوانیم باید در ‌شأن امام‌حسین(ع) و اهل‌بیت(ع) باشد. ما باید اول ببینیم آنچه می‌خوانیم در ‌شأن اینها هست یا نه، نکند با آنچه من می‌خواهم بخوانم اینها کوچک شوند و آیا آنچه می‌خوانم واقعا به دل خودم می‌چسبد؟! عقیده‌ام این است که نوحه و روضه مکشوفه خواندن، درست نیست. من ایما، اشاره و در پرده‌گویی را بیشتر می‌پسندم. همه از بچگی پای منبر بوده‌ایم، همه می‌دانیم امام حسین(ع) را چگونه شهید کرده‌اند، خیمه‌اش را آتش زدند، لازم نیست شما در هر روضه‌ای، در هر مداحی اینها را تکرار کنید؛ شعری بخوانید که این را در پرده، با ایما و اشاره یا با استعاره بگوید؛ بنشینید یک شعر و آهنگ خوب انتخاب کنید که چهار نفر دیگر هم که به‌ دست شما نگاه می‌کنند، چیزی یاد بگیرند. تأکید می‌کنم که مداح باید حرف تازه و شعر تازه و متناسب با مجلس داشته باشد مثلا در میلاد امام‌حسین(ع) روضه قتلگاه می‌خوانند که اشتباه است. منظور این است که مواظب باشیم چیزی نخوانیم که کسر شأن مقام شامخ امام حسین(ع) شود.

محمدعلی کریم‌خانی از کودکی خواندن آواز در مجالس مذهبی را آغاز کرد و بعد از این که متوجه توانایی‌های خود شد، پیش از جوانی به تهران مراجعه کرد.آلبوم «ساقی سرمست» در رثای شهیدان کربلا نیز از دیگر آثار اوست. از بهترین آثار وی می‌توان به «آمدم ای شاه پناهم بده» و همچنین «نجوای عاشورایی، حسین آرام جانم و حسین روح و روانم» اشاره کرد.

 محمدعلی کریمخانی در انتخاب شعر دقت خاصی داشت، بطوری‌ که برای مداحی در یک مجلس و یا یک محفل، اشعار زیادی را مطالعه می‌‌کرد و دیوان‌‌های مختلف را بررسی می‌کرد و با یک دقت نظر، اشعار زیبا، پرمحتوا و اشعاری که از روح والای شاعران نشأت گرفته باشد را گلچین می‌کرد. همین وسواس در انتخاب شعر کار کریمخانی را از دیگران متمایز می‌کرد. او همه قابلیت‌‌های صدای خود را بکار می‌گرفت و به عبارتی دیگر با تمام وجود و با صلابتی خاص و با انتخاب زیباترین و در عین حال مناسب‌‌ترین دستگاه و آواز‌‌های موسیقی اصیل ایران، آثار فاخر و ارزشمندی را ارائه می‌کرد.