نوازنده پیشکسوت موسیقی درگذشت

خلیفه شاهمیر بلوچ مالداری از هنرمندان پیشکسوت موسیقی منطقه بلوچستان و یکی از بزرگان و نوادر فرهنگ و هنر بلوچ در مکُّران دار فانی را وداع گفت.

علی مغازه‌ای پژوهشگر موسیقی نواحی که طی سال‌های گذشته در چند پروژه موسیقایی با مرحوم شاهمیر در ارتباط بوده با انتشار متنی ضمن اعلام خبر درگذشت این استاد موسیقی اقوام بلوچستان نوشته است:

«خلیفه شاهمیر بلوچ مالداری، کسی که ده‌ها سال در کسوت خلیفه گواتی به روش آیینی و سنتی مردم سرزمین پهناور مکُّران در جنوب بلوچستان بزرگ به مداوا و تیمار بیماران خسته‌جان از آسیب‌های روانی و تالمات روحی می‌پرداخت، خود به ارواح رفتگان پیوست.

این هنرمند که در مداوای روح و روان انسان بی‌پناه و دورمانده از امکانات تمدنی و زیست شهری در نقاط محروم مانده بلوچستان، با مهارت و تسلط بر مناسک تسخیرزدایی، هزاران انسان دردمند را تسکین می‌بخشید، در پی چند روز بیماری و رنجوری صبح روز چهارشنبه ۱۷ اسفند ماه به خاک سپرده شد.

بنابر گفته‌ها و شنیده‌ها در پی نبود امکان مداوای جسمی در بیمارستان چابهار و انتقال این خلیفه درمانگر روحی به منزل خود در روستای تیس‌کوپان، جسم او دچار بی‌حسی ناشی از سکته مغزی شد و نیمه شب سه‌شنبه ۱۶ اسفند برای همیشه خاموش شد و صبح چهارشنبه در مزار «تیس‌کوپان شیردل» به خاک سپرده شد.

خلیفه شاهمیر بلوچ مالداری ده‌ها سال در جنوب بلوچستان، در شرق چابهار و سواحل شمالی دریای مکُّران قدیم یا عمان کنونی، مراسم تسخیرزدایی را اجرا کرد و هزاران بیمار اسیر یا در تسخیر باد یا همان زار را که در بلوچستان «گوات» به معنای باد و «گواتی» به معنای بیمار اسیر باد نامیده می‌شود مداوا کرد.

گوات یا همان باد در فرهنگ مردمان بلوچ یک عارضه روحی و روانی است که در اشکال و صورت‌های مختلف جسم و روان انسان را به تسخیر درمی‌آورد و جز با اجرای مناسک درمانی ذکر و دمّال و پیشکش کردن قربانی نمی‌توان بیمار را از این رنج رهانید.

این هنرمند صاحب نام و شناخته شده موسیقی بلوچستان با رپرتوار یا مجموعه کم‌نظیری از ذکرهای خود به همراه سروز یا سرود یا همان قیچک و تمبورک و همراهی چاپی‌ها و همخوانان، گاه چند شب متوالی برای رهایی بیمار از باد به اجرای مراسم ذکر گواتی می‌پرداخت. این گونه از اجراهای آیینی در طی قرن‌ها در جنوب ایران و به خصوص در مناطق ساحلی بسیار متداول بود که به نوعی بادباوری محسوب می‌شد و امروزه دستخوش تغییرات و سوءاستفاده‌های سودجویانه شده است.

خلیفه شاهمیر را می‌توان به واقع آخرین خلیفه‌ای برشمرد که یک‌عمر خالصانه و صادقانه در راه ایمان و باورهای مردمان منطقه در کنار باورمندان به دردهای ماوراءطبیعه یا همان اهل هوا ماند و به نجات آنان از رنج و اندوه اقدام کرد.

این ضایعه را به مردم بلوچ و هنر و فرهنگ آن دیار اسرارآمیز و کهن و خانواده خوب و نجیبش تسلیت می‌گویم و معتقدم درگذشت این هنرمند درمانگر نقصانی جبران‌ناپذیر در فرهنگ و هنر بلوچ به ویژه منطقه چابهار محسوب می‌شود و اگرچه از سوی مدیران منطقه توجهی به جایگاه این خلیفه در میان مردم نشد، اما فقدان این استاد به عنوان یکی از شخصیت‌های بزرگ بلوچ باید مورد توجه خاص اهل فرهنگ و هنر ایران قرار گیرد.»