وضعیت نگران کننده میراث فرهنگی افغانستان پس از طالبان

ایکوم جهانی در طول این  بحران‌های وحشتناک، به همراه بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی دیگر در کنار مردم افغانستان ایستاده تا از میراث آن‌ها در برابر همه تهدیدها محافظت کنند. شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) در پی‌ تحولات اخیر افعانستان که میراث فرهنگی این کشور را در معرض تهدید قرار داده است، بیانیه‌ای را منتشر کرد.

در بیانیه شورای جهانی موزه‌ها (ایکوم) درباره وضعیت پیش روی میراث فرهنگی افغانستان که اخیرا با به قدرت رسیدن طالبان با تهدید احتمالی مواجه است، آمده:

«در روزهای اخیر، ایکوم جهانی به همراه جامعه بین‌المللی رویدادهایی را که در سراسر افغانستان، در حال وقوع است با نگرانی پیگیری می‌کند. ایکوم به‌ویژه نگران تهدید غیرنظامیان و مردان و زنان افغان است که زندگی خود را وقف حفاظت از میراث فرهنگی غنی و متنوع این ملت تاریخی کرده‌اند.

شورای بین‌المللی موزه ها (ایکوم) انتظار دارد همه مقامات در سراسر افغانستان به تمامیت موزه‌ها، مجموعه‌های آن‌ها و آثار میراثی و همچنین متخصصان میراثی که از این میراث ملموس و ناملموس حفاظت کرده‌اند، بدون در نظر گرفتن مسائل سیاسی یا جنسیتی و قومیتی احترام بگذارند. 

علاوه‌بر این، ما انتظار داریم مقامات همچنان به تعهدات بین‌المللی خود برای حفاظت از میراث، به عنوان یک کشورِ طرف کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه برای حفاظت از اموال فرهنگی و پروتکل‌های آن و بر اساس کنوانسیون ۱۹۷۰ یونسکو در مورد منع و پیشگیری صادرات و انتقال مالکیت غیرقانونی اموال فرهنگی پایبند باشند. 

ایکوم با مشاهده وقایع اخیر، چالش‌های دردناکی را که مردم افغانستان در دهه‌های گذشته برای حفاظت از گذشته خود با آن روبرو بوده‌اند به یاد می‌آورد. بسیاری از مردان و زنانی که به دنبال حفاظت از میراث فرهنگی افغانستان هستند جان خود را در این راه به خطر انداخته‌اند. سازمان‌های جنایتکار از فروش اشیاء غارت شده و حفاری غیرقانونی افغانستان سود برده‌اند و اماکن میراثِ غیرقابل برگشت آسیب دیده‌اند.

ایکوم جهانی در طول این  بحران‌های وحشتناک، به همراه بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی دیگر در کنار مردم افغانستان ایستاده تا از میراث آن‌ها در برابر همه تهدیدها محافظت کنند.

ایکوم در دهه ۱۹۹۰، کارگاه‌هایی را برای تاکید بر میراث غارت شده از موزه‌ها برگزار کرد و در سال‌های ۲۰۰۰ فهرست اشیای فرهنگی در خطر برای افغانستان را منتشر کرد. تلاش‌های ایکوم و جامعه موزه‌ها برای مبارزه با قاچاق غیرقانونی اموال فرهنگی از افغانستان و افزایش آگاهی همچنان قابل مشاهده است.

ایکوم در حال حاضر از نزدیک با همکاران و اعضای  بین‌المللی خود در منطقه همکاری می‌کند و وضعیتِ در حال تحول نظارت می‌کند. ما برای کاهش هر گونه تهدید احتمالی که میراث افغانستان ممکن است در روزها و هفته‌های آینده با آن روبرو شود، به حمایت خود ادامه می‌دهیم.»

پیش‌تر، موزه ملی افغانستان با صدور بیانیه رسمی، از نهادهای فرهنگی همچون یونسکو و دیگر جوامع تاثیرگذار درخواست کرده بود به امنیت و مصونیت این موزه و دیگر میراث تاریخی این کشور توجه جدی نشان دهند و نگذارند این وضعیت سبب غارت و تخریب آثار و اموال شود.

میرسید احمد محیط طباطبایی ـ رییس ایکوم ایران ـ هم چندی پیش در نامه‌ای به آلبرتو گارلاندینی ـ رییس ایکوم جهانی ـ نوشت: همانطور که خوب می‌دانید، رویدادهای مهم اخیر در افغانستان با یادآوری خاطرات آنچه طالبان در بامیان در سال ۲۰۰۱ انجام داده‌اند، نگران کننده است.

در این دوران دشوار برای افغانستان، ایکوم ایران به عنوان یک عضو می‌خواهد درخواست خود را به ایکوم به عنوان یک سازمان تخصصی برای حفاظت و حمایت از موزه‌ها در افغانستان با همکاری سایر اعضای ایکوم و یونسکو ارائه دهد.

تدبیر و نقش مناسب ایکوم در این بحران می‌تواند بسیار مهم و تعیین کننده باشد و امیدواریم از مشاوره شما برای یک برنامه عملیاتی مطلع شویم.».

دیگر نهادهای بین‌المللی فرهنگی هنوز به نگرانی‌های مطرح شده در ارتباط با تهدید احتمالی میراث فرهنگی افغانستان در پی تصرفات این کشور به دست طالبان، واکنش نشان نداده‌اند.