آخرین یادگاری سردار سلیمانی را ببینید/ 90 دقیقه برگردید به 40 سال قبل+عکس

موزه‌ها فضایی است که آدم‌های علاقه‌مند می‌توانند با حضور در آنجا سیر و سفری کنند در ادوار گذشته. دوره‌هایی که در زمان حیات آنها رخ نداده و تنها شنیده‌ها روایت‌‌گر آن ایام است. موزه‌های نقش مهمی در هویت فرهنگی یک جامعه دارند و از اسناد و آثار به جا مانده هر دوره می‌توان دریافت بر مردم چه گذشته و چطور تحت حکومت‌های مختلف گذران زندگی می‌کردند.

یکی از دوره‌های تاریخی کشورمان که شاید بتوان گفت درخشان‌ترین نیز محسوب می‌شود، هشت سال جنگ تحمیلی و ایام انقلاب است. اگر می‌خواهید به زبان سند و مدرک با آن دوران آشنا شوید خوب است وقت بگذارید و سری بزنید به باغ موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس که در قلب پایتخت ایران قرار دارد. اما برای آشنایی مخاطبان برای اینکه بهتر بدانند در این فضا چه می‌گذرد با امیر محمدخانی معاون موزه‌داری موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه خواهید خواند: 

باغ موزه دفاع مقدس یکی از اصلی‌ترین موزه‌های کشور است

باغ موزه دفاع مقدس در میان موزه‌هایی که با این موضوع ساخته شده است، یکی از اصلی‌ترین موزه‌های کشور است که برای ساخت آن و هر چه مستند‌تر و نزدیک به واقعیت شدنش، تلاش‌های بسیاری شده است. این باغ موزه در مساحتی به مقدار ۲۳ هکتار در قلب تهران ساخته شده که با قرار داشتن دو ایستگاه مترو شهید حقانی و شهید همت دسترسی بهتر را برای مخاطبانی که دوست دارند در این فضا قرار بگیرند، فراهم کرده است. از طرف دیگر با توجه به دسترسی موزه به آزاد راه‌‌های اصلی تهران باعث شده که دسترسی به این موزه با انواع وسایل نقلیه نیز بسیار آسان باشد.

مدرن‌ترین موزه غرب آسیا 

باغ موزه دفاع مقدس بزرگترین موزه و مدرن‌ترین موزه غرب آسیا است که از تکنولوژی‌ و وسایل مختلفی در این حوزه استفاده شده که جذابیت آن را دو چندان و دیدنی‌ترش کرده است. اکنون این موزه در ۳ بخش فعال است: بخش اصلی که موزه دفاع مقدس است با هفت تالار، نمایشگاه در لباس سربازی و بخش سوم هم موزه سراسر مقاومت شهید سلیمانی. البته فعلاً این سه بخش فعال است و تا چند ماه دیگر بخش‌های دیگری نیز به آن افزوده می‌شود.

 ۴۰ سال به عقب بر می‌گردید

همانطور که گفتم موزه اصلی دفاع مقدس هفت تالار دارد که به زودی به ۸ تالار تبدیل می‌شود. در این هفت تالار از انقلاب و حوادث آن توضیحاتی داده می‌شود، همینطور در مورد وقایع پیش از جنگ در تالارهای بعدی توضیحاتی داده می‌شود. حوادث خرمشهر و آبادان و مهاجرت مردم به شهرهای مختلف، بخش دیگری از این تالارها را تشکیل داده است. همینطور بحث بمباران و آسیب‌هایی که مردم شهرها دیدند در یک بخش کاملاً شبیه سازی شده و در بخشی دیگر نیز یکی از محله‌های خرمشهر را کاملاً بازسازی کردیم که مخاطب در یکی از محلات آسیب دیده این شهر حرکت می‌کند. در بخش آبادان نیز پالایشگاه آبادان بازسازی شده. 

لحظات دفاع مقدس را تجربه کنید

در بخشی از این موزه، لحظه‌های بمباران شبیه‌سازی شده و وقتی فردی در این قسمت قرار می‌گیرد احساس می‌کند دقیقاً در همان لحظات دفاع مقدس قرار دارد و کاملاً آن حس و حال را درک می‌کند.

بعد از گذر از اولین تالارها، شاهد مسائل ابتدای جنگ هستیم؛ اینکه به فرمان حضرت امام خمینی (ره) جمع شدن نیروها و اعزام‌شان به چه صورت و با چه حال و هوایی انجام شده است. همچنین یک سنگر گرم و یک سنگر سرد را نیز بازسازی کردیم، به این صورت که سنگر گرم مخصوص سنگرهای جنوب و سنگرهای سرد مربوط به جبهه‌های غرب و کردستان است که مخاطب وقتی در درون آنها قرار می‌گیرد با توجه به شرایط آب و هوایی احساس نزدیکتری می‌کند با اینکه رزمندگان ما چه شرایطی را تحمل کردند، از نظر اقلیمی؛ مثلاً یک رزمنده در گرمای بالای ۵۰ درجه چطور با آن لباس گرم نظامی جنگیده و یا رزمنده‌های غرب کشور چطور در دمای چند درجه زیر صفر طاقت آورده‌اند.

در مناطق مین‌گذاری شده راه بروید!

یک عملیات را نیز شبیه‌سازی کرده‌ایم و سپس به مناطق جنگی رفته و وارد مناطق مین‌گذاری می‌شویم. در این فضا یکی از شب‌های عملیات کاملاً بازسازی شده و مخاطب از یک پل شناور حرکت می‌کند و به عراقی‌ها می‌رسد. در ادامه مسیر تالارها، به مسئله فتح سنگرهای دشمن می‌رسد و آن را تجربه می‌کند. بعد با حرکت در موزه به بخش تجهیزات نظامی می‌رسد و با انواع و اقسام پهپادهایی که در آن دوران استفاده می‌شده آشنا می‌شود.

شما جای شهید آوینی باشید

در تالار نمایش یک بخشی مخصوص فعالیت‌های شهید سید مرتضی آوینی تدارک دیده شده و به عنوان هولوگرافیک، مخاطب می‌تواند به صورت زنده و به صورت سه بعدی یکی از صحنه‌هایی را که شهید آوینی در حال نوشتن متن روایت فتح بوده با آن آشنا شود. سپس در یک سالن نمایش قسمت‌های از دوران دفاع مقدس پخش می‌شود که فضای بسیار روحانی و معنوی دارد.

مسیر شهدا به کربلا می‌رسد

در انتهای تالارها بخشی از بین الحرمین و حرم حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) کاملا شبیه‌سازی شده و مخاطب در آن حال و هوا نیز قرار می‌گیرد. بعد از این زیارت، بعضی از فرمانده‌های دفاع مقدس و جانبازان معرفی می‌شوند و نهایت روز ورود آزادگان کاملاً و با جزئیات بازسازی شده است که حس خیلی خوبی دارد. همچنین محل شهادت رزمندگان در منطقه فکه نیز بازسازی شده که کف آن با همان خاک و خاک مقتل امام حسین (ع) متبرک شده است که در انتهای مسیر به صورتی است که این حس القا می‌شود که امتداد راه شهدا به سمت راه اباعبدالله الحسین (ع) است.

بعد از بخش آزادگان موزه وارد فضای پایان جنگ می‌شود و عملاً سرانجام صدام را آنجا نگاه می‌کنیم و نیز مخاطب با اتفاقاتی که منجر به نابودی صدام می‌شود روبرو خواهد شد.

وقتی قطع‌نامه صادر شد

در بخشی از موزه دفاع مقدس، به مساحت ۷۰ متر، روزهای پیروزی عملیات بیت‌المقدس را نیز بازسازی کردیم و مخاطب در حالی که دارد در این تالار حرکت می‌کند با حال و هوای رزمندگان در آن لحظات مواجه می‌شود. در ادامه سیر کردن در این موزه مباحث مربوط به قطعنامه و پیام امام مطرح می‌شود و گوشه‌ای از جماران بازسازی شده و مخاطب می‌تواند آنجا قدم بزند و از تندیس حضرت امام (ره) که در سر کوی جماران قرار گرفته دیدن کند.

۹۰ دقیقه برگردید به ۴۰ سال قبل​

سپس به تالاری می‌رسیم که مربوط به حوزه انرژی هسته‌ای و دستاوردهایی است که در حوزه‌های مختلف انجام شده و نهایت مخاطب از موزه دفاع مقدس خارج می‌شود. این مجموعه اتفاق‌هایی است که در این حوزه رخ داده و یک مخاطب اگر بخواهد از این فضا بازدید کند، ۶۰ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد که فکر می‌کنم تجربه جذابی برای خانواده‌ها و مخاطبین رقم بزند زیرا حدود یک ساعت و نیم وارد هشت سال دفاع مقدس می‌شود.

آمار و اطلاعات دفاع مقدس پیچیده بود

بخش وسیعی از فضای باغ موزه به این بخش اختصاص پیدا کرده و ساخت آن در سال ۹۱ و ۹۲ انجام شده است. ما در بخش پژوهشی موزه جلسات هفتگی و مستمری با فرماندهان دفاع مقدس داریم و تقریباً در این چند سال اخیر اکثر فرماندهان مرتبط با موضوع به موزه دعوت شده‌اند. برای ما مهم این است که همه واقعیت‌های جنگ گفته شود و نیز اگر ایرادی در بیان وجود دارد برطرف شود. برای همین ما هر هفته با افراد کارشناس بحث‌ها و اصلاحات مستمری را داریم انجام می‌دهیم.

اگر نگویم روزانه، به صورت هفتگی در حوزه محتوا جلسه داریم و هر جا که نیاز بوده موضوعی را اضافه کنیم یا اطلاعات را دقیق‌تر کنیم انجام شده است. زیرا یکی از مسائلی که در دفاع مقدس ما وجود داشته و اجتناب ناپذیر است این است که آن دوره افراد در جنگ برای جمع‌آوری اطلاعات اهمیت زیادی قائل نمی‌شدند و در واقع آمار و اطلاعاتی که بعد از جنگ و تحت جمع‌آوری انجام شد، پیچیده بود.

اطلاعات به صورت مستمر در حال تحول است

یکی از کارهایی که ما انجام دادیم تحقیق در قسمت آمار و اسناد بود. در واقع همه این‌ها جمع‌آوری و دسته‌بندی شده و ارائه آن به مخاطب چیزی است که به صورت مستمر در حال تحول است. همچنین بعضی از مسائلی که ما در حوزه دفاع مقدس داشتیم، امکان بیان آن به صورت فضایی در این تالارها وجود ندارد و مساحت تالارهای به ما اجازه نمی‌دهد آن را بسازیم.

موزه‌هایی که ساخته خواهد شد

قرار است پنج موزه جدید به موزه‌های موجود در باغ، اضافه شود که به موضوعاتی از جمله نقش زنان در جنگ می‌پردازد که طراحی و تحقیق در مورد آن انجام شده و انشاالله می‌خواهیم آماده شویم برای ساخت آن. همچنین در حوزه کودک و نوجوان نیز می‌خواهیم کارهایی انجام دهیم که در دست بررسی است.

موزه «لباس سربازی» در دست تحقیق است

در خصوص وقایع انقلاب نیز یک موزه جدید و جامع در حال طراحی است و همچنین نقش ولایت فقیه در انقلاب و جنگ نیز تحت عنوان «لباس سربازی» در دست تحقیق است. همینطور بخش مقاومت را هم آماده کردیم که ادامه و امتداد دفاع مقدس و قابل بازدید است.

در حوزه مقاومت چه بر سر کشورها آمده است

ما در حوزه دفاع مقدس به مسائلی برخورد کردیم که نیاز به فضاهای جدید دارد. به همین علت داریم فضای آزاد آماده می‌کنیم که ادامه موزه مقاومت خواهد بود. در این موزه همه کشورهایی که در حوزه جهان اسلام وجود دارند و به نحوی دخالت آمریکا و ایادی منطقه آنها مثل داعش و رژیم صهیونیستی در سرنوشت‌شان دخیل بوده بخشی از موزه مقاومت را به خود اختصاص می‌دهند. عملاً کشورهای زیادی درگیر مقاومت اسلامی بودند و ما از هر کدام این کشورها بخشی را در حوزه دفاع مقاومت ایجاد کردیم و شبیه‌سازی کردیم. از بوسنی و هرزگوین تا افغانستان و بحرین، یمن و سوریه.

اگر حاج قاسم نبود این بخش موزه ساخته نمی‌شد

بخشی که مربوط به داعش است شاید یکی از کاملترین نمونه‌هایی باشد که در این خصوص وجود دارد؛ اینکه از چه تجهیزاتی استفاده کردند و ...

لازم است این نکته را بگویم که این اتفاق انجام نمی‌شد مگر اینکه خود شهید سلیمانی به ما کمک کند، ایشان در زمان حیات‌شان پاسخ خوبی به درخواست ما دادند و بسیار برای ساخت اینجا به ما کمک کردند و عملاً این موزه با کمک حاج قاسم ساخته شد.

روزی که قرار بود حاج قاسم بازدید نهایی را انجام دهد اما ...

وقتی حوزه مقاومت آماده شد روز چهارشنبه هفته قبل از شهادتشان، تماس گرفتیم و خواهش کردیم برای افتتاح خدمتشان باشیم و ایشان فرمودند: من الان داخل کشور نیستم، ان‌شا‌الله دوشنبه که برگردم اولین بازدید رسمی خودم را از این موزه خواهم داشت که فردا شب آن روز، متأسفانه به شهادت رسیدند و دوشنبه که قرار بود بیایند موزه پیکرشان در تهران تشییع شد.

خوب این اتفاق اندوه زیادی را برای ما همراه داشت و در واقع این موزه آخرین یادگاری فرهنگی سردار سلیمانی به کشور است و یک دستاورد بزرگی برای ما بود که بتوانیم این تجهیزات را داشته باشیم.

آخرین یادگاری سردار سلیمانی را ببینید

یکی از پشتوانه‌هایی که ما در موزه مقاومت داشتیم علاقه و انگیزه شخصی سردار سلیمانی به ایجاد یک جایگاهی برای معرفی سطح خشونت استکبار جهانی و ایادی آن بود. ایشان برای تک تک این بخش‌ها ورود شخصی داشت و در بخش جمع آوری اسناد، دستورات متعددی داده بود و برای گردآوری آثار دستورات بسیار جدی داده بود که با ما همکاری شود.

عملاً اگر ایشان شخصاً وارد این موضوع نمی‌شد قطعاً ما نمی‌توانستیم یادگاری از آن دوران داشته باشیم و این قدر برای ایشان موضوع مهم بود که زمان‌های زیادی هم خود ایشان و هم دوستانش را به اینجا می‌فرستاد و برای کمک به مسئله ارائه اطلاعات یاری می‌کردند.

ایشان انگیزه زیادی برای ساخت موزه مقاومت داشت و قرار بود وقتی کار نهایی شد، سردار سلیمانی چند ساعتی بازدید داشته باشد و اگر نکاتی وجود داشت برای اصلاح، انجام شود که این اتفاق متأسفانه با شهادت ایشان همزمان شد و یادگاری از ایشان ماند. امیدواریم با این قسمت موزه ادای دینی داشته باشیم به شهدای محور مقاومت خصوصاً حاج قاسم.

وجهی از موزه که در دنیا منحصر به فرد است

یکی از اتفاقاتی که ما در یک سال اخیر بیشتر داشتیم حضور پیشکسوتان در موزه است. الان وقتی مردم در تالارهای مختلف وارد می‌شوند، پیشکسوت‌های جنگ را می‌بینند، خلبان‌ها را می‌بینند و در همه رده‌های نظامی افرادی را می‌بینند که از پیشکسوتان هستند و همین الان هم به بیان خاطرات خود در دفاع مقدس می‌پردازند.

 اتفاقی که در کل دنیا شاید بی‌نظیر باشد همین است که راوی‌ها خودشان در واقعه حضور داشته‌اند. یا مثلاً در موزه دفاع میهنی روسیه برای بخش‌های ویژه از یکی از بزرگان زمان جنگ خودشان با آلمان‌ها دعوت می‌کند که او با گروه وی آی پی همراه شود. اما همیشگی بودن حضور پیشکسوتان دفاع مقدس مثالش در هیچ کدام از موزه‌های جنگ دنیا اتفاق نیفتاده و این برای اولین بار است.

ما در موزه آمادگی این را داریم که وقایع آن دوران را توسط خود کسانی که آنجا حضور داشتند و نقش آفرینی کردند روایت شود و این یک ویژگی بسیار مهمی است که امیدواریم مخاطب بتوانند استفاده خوبی از آن ببرد.

فضای اینجا تعاملی است

فضای موزه یک فضای تعاملی است و مخاطب یک ارتباط دو طرفه برقرار می‌کند. زیرا در این موزه اشیاء در داخل یک جعبه شیشه‌ای و با یک فضای بی‌روح قرار داده نشده. اغلب فضای موزه فرد را در موقعیت قرار می‌دهد و او فضا را تجربه می‌کند که بسیار این موضوع برای هر کسی می‌تواند جذاب باشد. هر کس که این تجربه را نداشته خوب است به این موزه بیاید حتی اگر با این موضوعات مخالف است، خوب است بفهمد ما چه دورانی را پشت سر گذاشته‌ایم.

چه زمانی به موزه دفاع مقدس برویم؟

محدودیتی برای پذیرش مخاطبان در روز نداریم و موزه این قابلیت را دارد که از حدود ۱۵۰۰ نفر روزانه پذیرایی کند. البته مناسبت‌هایی مثل هفته دفاع مقدس و دهه فجر ما تا روزی ۵ هزار بازدیدکننده هم داریم. بلیط موزه بدون تخفیف ۱۲ هزار تومان است که افراد می‌توانند از طریق سایت باغ موزه به صورت آنلاین بلیط خریداری کنند و ما برای بازدیدهای گروهی تخفیف‌هایی گذاشتیم که آنجا هم می‌توانند رزرو کنند.

موزه همه روزه باز است جز در ۵ روز در سال که تعطیل است مانند روز اول عید نوروز، اما در بقیه روزها ما باز هستیم. ساعت کار موزه از از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهر در ایام هفته است و مخاطب می‌تواند در این فضا حضور پیدا کند و در ایام تعطیل از ساعت ۱۰ پذیرایی مخاطبان هستیم.