صلح «گرم»! | دبی؛ سرزمین موعود جدید اسرائیلی‌ها

 در ماه می (اردیبهشت) گروهی کوچک از مردان و زنان و کودکان یهودی بر روی یکی از اسکله‌های دبی – پایتخت گردشگری و تجاری امارات – درحال سوار شدن به یک کشتی تفریحی برای گردش روی دریاچه بودند. درحالی که داشتند از خوردن غذای پاک (معادل حلال در دین یهود) و منظره دریاچه که تا قلب امیرنشین خلیج فارس ادامه داشت لذت می‌بردند. افرایم کامیسار، هماهنگ‌کننده سفر که خودش هم اسرائیلی است، با مسافران که بیشتر آن‌ها هم اسرائیلی هستند تماس گرفت. یکی از مسافران که مردی 41 ساله هست و کیباه (کلاه یهودی) به سر دارد با قهقهه گفت: «برای یک اسرائیلی مثل من، زندگی و کار در امارات واقعا جنون‌آوره»

واضح است که ملی‌گرایی افراطی اسرائیل که شش ماه پیش با تصدی بنیامین نتانیاهو تشکیل شد، مانع نزدیک‌شدن امارات و اسرائیل نیست. رابطه دوجانبه‌ای که در تابستان 2020 تحت عنوان پیمان ابراهیم رسمیت یافت. علی‌رغم تلاش‌های بسیار نتانیاهو تاکنون نتوانسته از امارات بازدید کند و قطعا بیانات تحریک‌آمیز برخی از وزرای نتانیاهو و همچنین خشونت روزانه نیروهای اشغالگر در فلسطین دلیل لغو چندباره این سفر نیست.

اما در واقعیت عادی‌سازی روابط اسرائیل و امارات پیشرفت خود را دارد. در ماه مارس، بین دو کشور قرارداد تجارت آزاد منعقد و در ماه می 2022 اجرا شد که سبب کاهش یا لغو عوارض گمرکی تقریبا همه محصولات وارداتی شد. همچنین طبق آماری که امیر حایک سفیر رژیم صهیونیستی در ابوظبی – پایخت سیاسی امارات متحده عربی – داده است، در بازه حدودا سه ساله گذشته، یک میلیون گردشگر اسرائیلی از خلیج فارس دیدن کرده‌اند. از این رو، افرایم کامیسار، مجری تور، از نخستین مسافران دبی بوده است.

گردشگران اسرائیلی منتظر آغاز سفردریایی که از مرکز شهر دبی و منطقه تجاری عبور می‌کند و در آن با شام پاک (معادل حلال در یهود) پذیرایی می‌شوند

سفر دریایی متناسب با شریعت یهود

این ایده به نوامبر 2020 برمی‌گردد: فردی که صاحب یک آژانس مسافرتی در تل آویو بود، با همسرش در اولین پرواز مستقیم به دبی آمد و توجه هردویشان به عوامل جذاب گردشگری دبی جلب شد. خصوصا سفر با قایق در رودخانه، آن هم با منظره برج خلیفه، بلندترین برج دنیا؛ افرایم از آن سفر این گونه یاد می‌کند:

« همه مسافران از غذایی که در قایق سرو شده بود لذت می‌بردند، به جز ما! چرا که غذای پاک نبود. در همین لحظه همسرم به من گفت: این یک ایده تجاری است، تو باید یک تور دریایی با سرو غذای پاک یهودی راه بیاندازی. و من انجامش دادم»

درون قایق، جلوی بوفه‌ای که مواد آن زیر نظر یک خاخام تهیه شده و همین حال از بلندگوها موزیک‌های کوچه خیابان عبری پخش می‌شود، مسافران از امنیتی که در امارات وجود دارد متعجب هستند. جوان حیفایی که با تمامی اعضای خانواده‌اش به این سفر آمده می‌گوید : “معمولا ما در کشورهای عربی راحت نیستیم، چون که اسرائیلی هستیم. اما در امارات واقعا احسان خیلی خوبی داری”. افرایم کامیسار پشت سر او می‌گوید: اینجا بلافاصله بعد از پیاده شدن از هواپیما، ذهنیتت تغییر می‌کنه. چون دیگه اصل و ملیتت مهم نیست”

امارات متحده عربی یک کاشی تشکیل شده از ده میلیون نفر است. 90 درصد این جمعیت خارجی‌ هستند که بیشترشان از حدفاصل جنوب شرقی آسیا تا ایران هستند. همچنین مهاجرانی از جهان عرب و بعضی کشورهای غربی مثل انگلستان هم هستند. این تسامح فرهنگی و دینی که بخشی از پروژه بازسازی چهره رسانه‌ای این کشور است،در واقعیت با انزوای کامل سیاسی همراه شده است.

در تابستان 2020، شاعر اماراتی ظبیه خمیس ممنوع الخروج شد. چرا که در میان یکی از متن‌هایش، با پیمان ابراهیم مخالفت کرده بود. امارات متحده عربی، به هیچ وجه اجازه بروز اعتراضات جامعه مدنی به سیاست‌های رژیم صهیونیستی را نمی‌دهد، برخلاف مصر و اردن که اعتراضات به رژیم در آنها همچنان وجود دارد.

افرایم کامیسار (سمت چپ تصویر)، مدیر آژانش تخصصی تورهای اسرائیلی به دبی با شام پاک از مسافران پذیرایی می کند

صلح «گرم»

حاکمان ابوظبی مروج صلح “گرم” هستند، برخلاف صلح “سرد” که در عمان و قاهره جریان دارد. بنابراین اسرائیلی‌ها از موضع امارات استقبال می‌کنند، کشوری برخلاف مصر و اردن، که هیچ‌گاه آرایش جنگی برابر اسرائیل نداشته است. بنابرگفته خاخام لویی دوتشمان که مقیم دبی است، جامعه یهودیان امارات پنج تا هفت هزار عضو دارد، درصورتی‌که پیش از پیمان ابراهیم تنها 100 نفر عضو آن بودند. یک خاخام 29 ساله که اهل بروکلین است و در سال 2014 به امارات آمده است می‌گوید: “قبلا هیچ زیرساختی مخصوص ما اینجا نبود، نه غذای پاک و نه حمام مکفیه (حمام مذهبی زنان یهودی). اینها راهکار جذب گردشگران یهودی است”.

علاوه بر این مطلب بنابر گفته‌های سفیر امیر حایک؛ حجم تجارت بین دو کشور در سال 2022، 2.56 میلیارد دلار بوده که این رقم، بدون احتساب قرادادهای منعقدشده بین دو کشور و همچنین فروش نرم‌افزار بوده است. او در توضیح این رقم گفت: «با این رقم امارات شانزدهمین شریک بزرگ تجاری اسرائیل از مجموعه 126 کشور است». همچنین امارات 3 میلیارد دلار در اسرائیل سرمایه‌گذاری کرده است که بیشتر شرکت‌های فعال در بخش انرژی هستند.

مردم امارات اشتیاق چندانی ندارند

در دبی وقتی امری با پیمان ابراهیم و تاثیرات اقتصادی آن نسبت پیدا می‌کند، هیچ‌کسی نمی‌تواند از ریل دولت خارج شود. برای فهم این سوی داستان، باید از اماراتی‌هایی که در خارج زندگی می‌کنند نظرسنجی کنید. مانند میرا الحسین، جامعه شناس در دانشگاه ادینبورگ. او با تاسف می‌گوید: «مردم از سرمایه‌گذاری‌های اسرائیل توقع زیادی داشتند که در استارت‌آپ‌ها و دیگر حوزه‌ها، به ایجاد فرصت‌های کاری بیانجامد. اما چنین اتفاقی نیفتاد. درزمانی که بیکاری در کشور موج می‌زند، مهاجران اسرائیلی مشغول کار هستند». بنابر گفته این جامعه شناس، برمبنای گزارش بانک جهانی، در سال 2020 نرخ بیکاری در امارات 5 درصد بوده و این مشکل به‌طور مستقیم متوجه شهروندان است.

اگرچه عادی‌سازی در سطح سران کشور انجام شده است، اما در میان مردم امارات همچنان تابوی عادی‌سازی برقرار است.

درنتیجه توافق عادی‌سازی اشتیاق برابری را در دو طرف ایجاد نکرده است. بنابر گزارش وزارت گردشگری، در سال 2022 تنها 1600 اماراتی به اسرائیل سفرکرده اند. بنابراین اگرچه عادی‌سازی در سطح سران کشور انجام شده است، اما در میان مردم امارات همچنان تابوی عادی‌سازی برقرار است. ابتسام الکتبی، کارشناس مسائل سیاسی و مدیر یکی از پژوهشگاه‌های نزدیک به دولت امارات، با تایید این واقعیت می‌گوید: «توافق‌ها از سوی امارات پیگیری می‌شود. اما مواضع ضدعربی اسرائیل، سایر کشورها را از پیوستن به توافق‌ها دور می‌کند و دولت‌های امضاکننده را نیز سرخورده می‌کند، چرا که باید این کارشان را برای مردم کشورشان توجیه کنند.»

خاخام لویی دوتشمان در مرکز آموزش یهودیان در دبی

لینا خطیب، مدیر موسسه خاورمیانه در دانشگاه سواس لندن معتقد است که تندروی مقامات اسرائیلی، ممکن است ابوظبی را برای کاهش تبلیغات روابطش با دولت اسرائیل قانع کند، اما در هرصورت قطع رابطه به صورت کلی بعید است. زیرا « پیمان ابراهیم یک تصمیم استراتژیک بلند مدت برای امارات متحده عربی است».