مقبره مشهورترین فرعون را چه کسانی کشف کردند؟

عکس‌های این نمایشگاه مصریان را در حال انجام بسیاری از مراحل کاوش باستان‌شناسی این مقبره و همچنین، پزشک مصری که در کالبدشکافی مقبره «توت‌عنخ‌آمون» نقش داشت را به تصویر می‌کشد. یک عکس دیگر پسری را نشان می‌دهد که برخی از جواهرات فرعون «توت» را بر تن کرده است و در عکس دیگری گروهی از باستان‌شناسان آمریکایی و اروپایی درحالی دیده می‌شوند که در نزدیکی محل کاوش مشغول صرف ناهار هستند و مصریان برای آن‌ها غذا تهیه کرده‌اند.  

به گفته مسؤولان برگزاری این نمایشگاه، مردم از نام بسیاری از مصریانی که در کاوش این مقره نقش داشتند مطلع نیستند. «دنیلا روزنو»، یکی از محققان دانشگاه آکسفورد در این‌باره گفت: «ما فقط نام چهار نفر از کاوشگرانی که با «کارتر» همکاری کردند را می‌دانیم؛ چراکه او از این افراد در مقاله‌اش نام برده و از آن‌ها تشکر کرده است نام این افراد «احمد جریجار» (Ahmed Gerigar)، «جاد حسن» (Gad Hassan)، «حسین ابو عواد» و «حسین احمد» است.»

او همچنین گفت: «ما از هویت «محمد صالح حمدی بک» مطلع هستیم. او یک پزشک مصری بود که در کالبدشکافی «توت‌عنخ‌آمون» شرکت داشت. «حسین عبدالرسول» پسری که وظیفه تدارکات را بر عهده داشت نیز بر اساس برخی از روایات از جمله نخستین افرادی بود که مقبره را پیدا کرده است.» در بیشتر موارد، مسؤولان برگزاری این نمایشگاه نمی‌توانند مصریان حاضر در عکس‌ها را شناسایی کنند.

شماری از مصرشناسان در گفت‌وگو با «لایوساینس» اظهار کرده‌اند که «کارتر» دیدگاه استعمارگرانه‌ای داشت. «زاهی حواس» ـ وزیر سابق آثار باستانی مصر  ـ نیز به این مسئله اشاره کرده که «کارتر» به خوبی با مصریان رفتار نمی‌کرد. او در ایمیلی به «لایو ساینس» گفت: «یکی از بزرگترین اشتباهات کارتر نحوه برخوردش با مصریان بود. او به هیچ یک از مقام‌های مصری اجازه نداد از مقبره توت‌عنخ‌آمون بازدید کنند، اما طوری برنامه‌ریزی کرد که اتاقک دفن و تابوت‌دان را به همراه اعضای گروهش و همسران آن‌ها باز کند.»

حواس همچنین به این نکته اشاره کرد که این اتفاق تنش بین «کارتر» و وزیر وقت آثار باستانی مصر را افزایش داد تا این‌که درنهایت «کارتر» از کاوش در سال ۱۹۲۴ میلادی مرخص شد. پس از وقوع تغییراتی در دولت مصر در سال ۱۹۲۵ میلادی، بار دیگر به «کارتر» اجازه داده شد تا کاوش در این محوطه باستان‌شناسی را از سر بگیرد.

پیش از آن، در سال ۱۹۲۲ میلادی، مصر اعلام استقلال از بریتانیا کرد اما بریتانیا همچنان به طور قابل‌توجهی بر این کشور تاثیرگذار بود. «پیتر در مانوئلیان»، استاد رشته مصرشناسی دانشگاه هاروارد در بخشی از کتاب «قدم زدن در میان فراعنه» نوشته است: «برای مصریان که تلاش می‌کردند به استقلال واقعی دست پیدا کنند، این مسأله که مقبره «توت‌عنخ‌آمون» در دست خارجی‌ها باشد آزاردهنده بود.»

حواس، وزیر سابق آثار باستانی مصر بیان کرد: «امروزه، این مصریان هستند که کاوش‌های مهم باستان‌شناسی را رهبری می‌کنند و انجام می‌دهند. اکنون گروه‌های خارجی کاوش‌های ما و فعالیت‌های ما را تحسین می‌کنند. ما با گروه‌های خارجی مشکل نداریم، اما می‌توانیم با آن‌ها رقابت کنیم.»

بر اساس یکی از روایت‌ها، پسر نوجوانی که وظیفه تهیه تدارکات را برای اعضای گروه باستان‌شناسی بر عهده داشت و پیش‌تر به او اشاره شد، «حسین عبدالرسول» نام داشت و این مقبره را کشف کرده است. حواس،  وزیر سابق آثار باستانی مصر با اعضای خانواده «رسول» صحبت کرده و به «لایوساینس» گفته است که این روایت را باور می‌کند.

حواس بیان کرد: «بسیاری از مردم این داستان را باور نمی‌کنند اما من تحقیق کردم، خانواده او را ملاقات کردم و می‌دانم که این حقیقت دارد.»

«حواس» با «شیخ علی عبدل رسول»، عموزاده این پسر، همکاری داشته است. به گفته این باستان‌شناس مصری، در زمان کشف این مقبره، «حسین» ۱۲ساله بود و شغلش تأمین آب برای اعضای گروه بود. مردم به او کمک می‌کردند آب را در ظرفی بریزد و سپس او این ظرف‌ها را به وسیله الاغ به اعضای گروه می‌رساند. وقتی او به محوطه باستان‌شناسی می‌رسید، همراه دیگر اعضای گروه، گودال‌های کم‌عقی را حفر می‌کرد تا ظرف‌های آب را در آن گودال‌ها قرار دهند. یک روز وقتی او مشغول حفر یکی از این گودال‌ها بود، مقبره «توت‌عنخ‌آمون» را پیدا کرد.

کارتر در ازای این کار و به عنوان پاداش، از «حسین» عکسی گرفت که در آن «حسین» با گردنبندی از مقبره «توت‌عنخ‌آمون» دیده می‌شد. حواس، باستان‌شناس مصری می‌گوید: حسین گاهی اوقات این داستان را برای بازدیدکنندگان معبد «رامسس دوم» تعریف می‌کرد.

با این حال، همه کارشناسان با این داستان متقاعد نشده‌اند. «کریستینا ریگز»، استاد رشته تاریخچه فرهنگ بصری در «دانشگاه دورام» در سال ۲۰۲۰ در یادداشتی نوشت که به نظر می‌رسد این روایت نخستین‌بار در سال ۱۹۷۸ منتشر شده باشد، یعنی زمانی که «توماس هووینگ»، مدیر وقت موزه هنر متروپولیتن درباره این داستان در کتاب «توت‌عنخ‌آمون: داستان ناگفته» نوشت. «هووینگ» این داستان را از خاطرات منتشرنشده «لی کیدیک» نوشته است که مدیر برنامه‌ تور سخنرانی سال ۱۹۲۴میلادیِ «هاوارد کارتر» در آمریکای شمالی بود.

بر اساس تحقیقات «ریگز»، عکسی که در آن «حسین» با گردنبند «توت‌عنخ‌آمون» دیده می‌شود، در اواخر سال ۱۹۲۶ میلادی گرفته شده است که با گفته‌های «حسین» و خانواده او مغایرت دارد؛ چراکه بر اساس گفته‌های آن‌ها در زمانی که عکس در سال ۱۹۲۲ میلادی گرفته شده است، «حسین» ۱۲ ساله بوده است.

امروزه، گروه‌های باستان‌شناسی به سرپرستی مصری‌ها کاوش‌هایی در سراسر این کشور انجام می‌دهند. «حواس» نیز به همراه گروهی از باستان‌شناسان کاوش در «دره پادشاهان» را بر عهده دارد.