رکود گردشگری ایران وارد چهارمین سال شد

گردشگری ایران از سال ۱۳۹۸ همزمان با وقایع آبان‌ماه ـ شهادت سردار قاسم سلیمانی، سقوط هواپیمای اوکراینی، ناامن اعلام شدن آسمان ایران و توقف پروازهای بین‌المللی ـ وارد رکود شد که با عالم‌گیر شدن ویروس کرونا، دامنه این رکود تا آبان‌ماه سال ۱۴۰۰ ادامه پیدا کرد؛زمانی که صدور ویزای ایران از توقف خارج شد.

با این وجود، پیش‌بینی تورگردانان و فعالان گردشگری بر این بود که دست‌کم تا سال ۲۰۲۳ (۱۴۰۲) طول می‌کشد تا اوضاع گردشگری ایران روبه‌راه شود، اما از شهریورماه ۱۴۰۱ و نارآم شدن فضای کشور و متعاقب آن، هشدار تعدادی از کشورهای اروپایی برای منع سفر به ایران، گردشگری بار دیگر وارد رکود شد، طوری که رییس هیأت مدیره انجمن دفاتر خدمات مسافرتی ایران از لغو ۹۰ درصد تورهای ایران خبر داد.

ابراهیم پورفرج ـ رییس هیأت مدیره جامعه تورگردانان ایران ـ در نشست روز سه‌شنبه اول آذرماه که تشکل‌های خصوصی و معاون گردشگری حضور داشتند، اما گفته است:‌ جدی گرفتن نمایشگاه‌های خارجی و حضور ایران در فضاهای بین‌المللی، یکی از مواردی است که می‌تواند به خروج از این رکود کمک کند.

او در ادامه اظهار کرد: تجربه نشان داده است خیلی نمی‌توان روی کمک دولت حساب کرد. ما نباید از دولت توقع زیادی داشته باشیم. در تمام این سال‌ها برای شرکت در نمایشگاه‌های خارجی نتوانستیم از کمک دولتی برای در اختیار گرفتن زمین استفاده کنیم، به جز یک سال که وقتی کمک برای گرفتن زمین در نمایشگاه آلمان را مطرح کردیم، معاون گردشگری وقت (محمد محب خدایی) با وجود آن‌که تحت فشار بود و امکان چندانی برای مساعدت مالی نداشت، ۳۰۰ میلیون تومان برای گرفتن زمین کمک کرد و ما با مبالغ دیگری که خودمان گذاشتیم، توانستیم آن زمین را اختیار کنیم و در غرفه‌ای که ساختیم مستقر شویم. مسأله اصلا مبلغ ۳۰۰ میلیون تومان که ایشان پرداخت کردند نیست، مسأله مشارکت است. اگر رقم کمتری هم می‌داد مهم نبود، چون بخش خصوصی کار کرده و قدرت مانور داشت، مهم کمک دولت برای پیش بردن اهداف صنعت گردشگری است.

پورفرج با اشاره به نمایشگاه‌های بین‌المللی گردشگری که در پیش است، اظهار کرد: روی کمک معاونت گردشگری حساب باز می‌کنیم، خوشحالیم که آقای شالبافیان در این نشست حضور دارد و از نزدیک مسأله را با ایشان مطرح می‌کنیم. واقعیت است که من ایشان را جدا از سمت دولتی که دارد، به نوعی در کنار بخش خصوصی می‌بینم. ما امید داریم با حمایت ایشان، گردشگری بتواند از این وضعیت و شرایط سختی که در آن است، خارج شود. همانطور که همه فعالان عرصه گردشگری اعم از هتلدارن، آژانس‌دارن و ... می‌دانند امسال چهارمین سال است که ما دچار رکود هستیم. یکی از مواردی که می‌تواند به خروج از این رکود کمک کند، جدی گرفتن نمایشگاه‌های خارجی است، چون این نمایشگاه‌ها زمینه‌ساز ورود توریست به کشور هستند و در نتیجه موجب ارزآوری می‌شوند.

بنا بر اعلام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در سال ۱۳۹۸، تا پیش از آن‌که ویروس کرونا همه‌گیر و مرزهای کشورها بسته شود، بیش از ۸ میلیون نفر به ایران سفر کرده بودند که بیشتر این سفرها هم به‌ترتیب از کشورهای عراق، آذربایجان، افغانستان، ترکیه و پاکستان بوده است. این وزارتخانه همچنین آمار داده است از آبان ماه ۱۴۰۰ تا پایان تیرماه ۱۴۰۱ حدود دو میلیون و ۹۵۰ هزار تبعه خارجی به ایران سفر کرده‌اند که با عنوان گردشگر در آمارها ثبت شده‌اند.

شورای جهانی سفر در گزارشی که بهار ۱۴۰۱ منتشر شده نیز اعلام کرده است که گردشگری ایران در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰-۱۳۹۹) حدود ۴۰ درصد رشد را در قیاس با سال قبل از آن، تجربه کرده است.

در گزارش این شورا همچنین آمده است: گردشگران خارجی در سال ۲۰۲۱ حدود ۲.۵ میلیارد دلار هزینه کرده‌اند که این رقم نسبت به سال قبل از آن ۳۱.۳ درصد رشد داشته است. در سال ۲۰۲۰ کل هزینه‌کرد گردشگران خارجی در ایران با افت ۸۱.۶ درصد مواجه شده و به ۱.۹ میلیارد دلار رسیده بود.

گردشگری داخلی نیز طبق آخرین گزارش مرکز آمار ایران روند رو به افتی داشته است، در گزارش آماری این مرکز آمده است که حدود ۳۰ درصد خانوارها در سال ۱۴۰۰ توانستند یک سفر داشته باشند که البته شاخص‌های اقتصاد و اجتماعی عواملی اثرگذار در این کاهش برشمرده شده است.

شورای جهانی سفر نیز صرفا با توجه به رفع محدودیت‌های کرونا و آمارهایی که از سازمان‌های دولتی ایران به‌دست آمده، گزارش کرده است: گردشگران داخلی ایران در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۹۳ هزار و ۸۹۴ میلیارد تومان هزینه کرده بودند که این رقم نسبت به سال قبل از آن با افت ۳۹.۷ درصدی مواجه شده بود، اما در سال ۲۰۲۱ هزینه کرد گردشگران داخلی ایران ۴۸.۹ درصد در قیاس با سال قبل رشد داشته و به ۱۳۹ هزار و ۷۷۲ میلیارد تومان رسیده است.